Тақырып. Кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау және шаруашылық дауларын шешу

1. Кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау түсінігі. Кәсіпкерлік қызмет субъектілерін қорғау құқығы

Кәсіпкерлердің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау тек кәсіпкерлік қана емес, азаматтық құқықтың да маңызды ұстанымдарының бірі болып табылады. Сонымен, азаматтық заңның негізгі бастауларына жатқызылатындар:

Ø азаматтық құқықтарды кедергісіз жүзеге асыру қажеттігі;

Ø бұзылған құқықтардың қалпына келтірілуін қамтамасыз ету.

Азаматтық құқықтарды сот, төрелік сот, аралық сот: құқықтарды моыйндату; құқық бұзылғанға дейінгі болған жағдайды қалпына келтіру; құқықты бұзатын немесе оның бұзылу қауіпін туғызатын әрекеттердің жолын кесу; міндетті заттай орындатуға ұйғарым шығару; залалдарды, төленетін айыпты өндірітіп алу; мәмілені жарамсыз деп тану; моральдік зиянның өтемін төлету; құқық қатынастарын тоқтату немесе өзгерту; мемлекеттік басқару органының немесе жергілікті өкілдің не атқарушы органның заңдарға сәйкес келмейтін құжатын жарамсыз немесе орындауға жатпайды деп тану; азаматтың немесе заңды тұлғаның құқыққа ие болуына немесе оны жүзеге асыруына кедергі жасағаны үшін мемлекеттік органнан немесе лауазымды адамнан айыппұл өндіртіп алу арқылы, сондай-ақ заң құжаттарында көзделген өзге де әдістермен жүзеге асырады (ҚР АК 9 б. 1 т.).

Азаматтық құқықтарды қорғаудың барлық осы тәсілдерін азаматтық айналымдардың кез келген қатысушысы, оның ішінде кәсіпкерлік қызмет субъектілері де жүзеге асыра алады сондықтан да оларды кәсіпкерлердің құқықтарын қорғаудың жалпы тәсілдеріне жатқызуға болады.