Алматы 2009

АЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

И.СӘТПАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

«Автоматика және телекоммуникации» институты

«Автоматтандыру және басқару» кафедрасы

Б. А. СУЛЕЙМЕНОВ, Ж.Ж. ОМИРБЕКОВА

Басқау жүйесіндегі жасанды интелект әдістері

1 –бөлім «Сараптық жүйелер»

Лабороториялық жұмысқа әдістемелік нұсқаулар

050702 – «Автоматтандыру және басқару» мамандығына арналған

АЛМАТЫ 2009

УДК

Құрастырғандар: Сулейменов Б.А., Өмірбекова Ж.Ж. Басқару жүйесіндегі жасанды интелект методы

Лабороториялық жұмысқа әдістемелік нұсқаулар 050702 – «Автоматизация және басқару» мамандығына арналған

» – Алматы: ҚазҰТУ баспасы, 2009. с. 1-61

Бұл оқу- әдістемелік кешен өзімен бірге «Автоматтандыру және басқару» сондай-ақ «Тиімділеу әдісі» бағдарламалық курсын қосқан. Методикалық нұсқаулар 050702 мамандығына арнап мемлекеттік стандарт бойынша орындаған.Ол 14 лабораториялық жұмыстын және онымен қатар студенттерге тиімді басқару кезінде жиі қолданылатын функция экстремумын тауып зерттеуге және үйренуге Лабороториялық жұмысқа арналған методикалық нұсқаулар 050702 «Автоматтандыру және басқару» мамандығының студенттеріне арналған

Ил.. Табл.. Әдебиеттер тізімі. – 7 атаулары.

Рецензент К. С. Шоланов, д-р техн.ғылымның проф

Қазақстан Республикасының Ғылым және Білім Министрлігінің жобасымен терілген

2009 жылға арналған

©Қ.И.Сәтпаев атындағы қазақ ұлттық техникалық университеті,2009ж.

Кіріспе

. Күрделі есептердің шешімін оңай табу үшін жасанды адам идеясын және адамның ақыл ойын моделдеу ерте заманнан бастап қолға алына бастады. Алайда жасанды интелекттің ғылыми түрде дамуы ЭЕМ ойлап табылған жылдары ХХ –ғасырдың 40-жылдары өз бастауын тапты. Жақын арада жасанды интелект (ЖИ) жеке ғылыми орта деп танылғанннан бастап оны екі бағытқа,яғни«нейрокибернетика» және «қара жәшіктегі кибернетика».деп бөлінді.

Нейрокибернетика. – Бұл бағыттың негізгі ойы –«ойлау біле алатын негізгі обьект – бұл адамның миы». Нейрокибернетика ақыл –ой құрылымын негізге алып, бағдармалық-аппаратты құрылымды жасалған. Физиологтар адамның миының негізгі бөлігі (10²¹ дейін), бір бірімен байланысқан және бір-біріне әсер ететін жүйке клеткалары –нейрондардан тұратынын айқынтаған.Сондықтан нейрокибернетиканың күші сәйкес нейрондармен және функциалданған жүйелерді біріктіру назарында болды.Бұл жүйелерді нейронды жүйе деп атады

Қара жәшік кибернетикасы. Бұл негіздің қағидасын нейрокибернетикаға қарама –қарсы жасады- «ойлаушы» құрылымға мән берілмейді,негізгі берілген кіріске адамның миы тәрізді әсер етсе болғаны» 1970-жылдың басында ЖИ дамуы барысында өзгеріс енді.ойлау алгоритмінің орнына негізгі мамандардың білімін «сарапшы» моделдеу.жүзеге асты. 1980 жылдардың ортасынан бастап,ЖИды комерциялау басталды. Жылдық капитал өсе бастады,өндірістік сарапшы жүйелер пайда болды.Сарапшы жүйелерге қызығушылық туа бастады. Ондаған және жүздегңн ғылыми журналдар шығарыла бастады,жыл сайын мемлекеттік ғылыми конференцияларға жинала бастады.ЖИ информатиканың дамушы және негізгі бөлігіне айналабастады. Негізгі ОӘК –да жасанды интелекттің бірнеше бөлігі ұсынылған,олар нейронды жүйелер мен сарапшы жүйелерді құру және оқып үйренуге арналған.

Қағаздық версиясының мөлшерінің шектелуіне байланысты кеңейтілген электронды версиясы бар.Ол жерде динамикалық жүйеден,нейронды жүйеден, жүйені басқару әдісінің және т.б кеңейтілген түрі көрсетілген.. Электронды версиясы студенттерге өзіндік оқуға арналған материялды толық меңгеруге көмектеседі.

©Қ.И.Сәтпаев атындағы қазақ ұлттық техникалық университеті,2009ж.