Нааднд цогцан батрулый

Цәәһин тускар медий

Аав-ээҗдән одлав,

Әмтәхн булмг идләв.

Аав-ээҗин цәәһәс

Ааһан дүүргҗ уулав.

(Шугран Вера)

***

Герәсн хол сурчасн күүкд Цаһан Сарла хәрцхәв. Бата эцкән, ахан, бергән санад* бәәв.

Хотнурн өөрдҗ йовхла, Муузран хар ноха тосҗ ирәд, һәрәдәд, ам-хамраснь долаһад, гер талан нег гүүһәд, Батаһур хәрү эргҗ ирәд, сүүлән шарвадад йовна.

– О - о, мана «пииср» аашна! Сән менд йовнч? – гиһәд бергнь Батаг үмсәд, герт орулв.

Баавнь тәмк татад маштг орндг деер сууна. Цаһан орҗ ирн:

– Аав, «пииср» көвүнтн ирв, үзҗәнт!

– Ирл уга яах билә! Көләр йовсн ирдмн. Не, менд йовҗ ирвч! – гиҗ эцкнь байртаһар маасхлзв.

– Баавларн цаһал. Нам цаһалдган мартад, орс болҗ одсмн болвза энчн? Тенд, школдан, цаһа кедн угавт? – болҗ Цаһан шоглв.

– Баав, үвләс эн-тер уга һарвт? – гиһәд Бата киилгиннь ханц бәрәд, эцк талан өөрдв.

– Менд, менд һарв! – гиҗ баавнь отхн көвүтәһән цаһалад, теврҗ үмсәд:

– Тер дееҗ өргсн цә у, боорцг ид. Тадн школдан хальмг цә уудвт?

– Өдр болһн уудувидн.

Бата дееҗин цә ууҗаһад:

– Муузра яһсмб? – гиҗ сурв.

– Ахчн мал услҗана, удл уга ирх, – гив Цаһан.

(Эрнҗәнә Константин)

_____________________________________________________________________

Юңгад цуһар Батаг «пииср» гиҗәхмб?

Юңгад Бата дееҗин цә ууҗахмб?

Текст нерләд, зура тогтатн.

♦ Харар барлата үгмүдт сурвр тәвәд, киисквринь олҗ келтн.

♦ Маштг, одсмн гидг үгмүдт алңтрулгч хадврмуд олад, бичлһинь шалһҗ цәәлһтн.

♦ Текстәс хөөт үгмүд олад, бәәлһнә нертәһинь умштн.

*санх – вспоминать

***

Кезәнә Зуңкван гегән бийнь тас уга болҗ. Нег цецн күн золһҗ ирәд, энүнд селвг өгнә:

– Тана гемд Деедсин* идән туслх.

– Терчн юмб? – гиҗ Зуңкван гегән* сурҗ.

– Деедсин идән гисн – улан зандн цә (җомба).

Зуңкван гегән цецн күүнә келсиг соңсад, өдр болһн өлн элкндән цә аршала бәәҗ, эдгҗ, – гиһәд домгт келгднә.

Тер цагас авн хальмгуд цәәһәр дееҗ бәрәд, цәәһән эдлхин өмн иигҗ йөрәл тәвдмн:

Не, цә - чигән элвг-делвг болҗ,

Оньдин дөрвн цагт

Кен ахан тевчҗ, ааһта цәәһән бәрүлҗ,

Амулң җирһл эдлхитн

Зуңкван гегән өршәх болтха!

__________________________________

Зуңква гегәнә гемд юн туслв?

Деедсин идән гисн юмб?

Дееҗ өргнә гисн үгмүдин чинр цәәлһтн.

♦ Харар барлата үгмүдт алңтрулгч хадврмуд олтн.

♦ Аршалх гидг үгд синонимс олад, зәңгс тогтатн.

♦ Йөрәләс эгшг үзгәр эклсн үгмүд олад келтн.

*Деедс – боги

*Зуңкван гегән – божество Цзонкапа

«Эңкр мини» гидг дууна айсар.