ЖАРАҚАТТЫҚ ШОК

Анықтамасы: Жарақаттық шок – жіті дамитын жəне өмірге қауіп төндіретін жағдай.Ол ауыр механикалық жарақаттың ағзаға əсер етуі нəтижесінен дамиды. Жарақаттық шок- бұл ауыр түрдегі жарақаттық аурудың жіті кезеңінің бірінші сатысы. Оның өзіндік нерв- рефлекторлы жəне тамырлық реакциясы ағзадағы қан айналымының, тыныс алу, зат алмасу жəн эндокриндік бездер функциясының (қызметінің) бұзылуына əкеледі.

Жіктемесіі: Жарақаттық шок ағымына қарай:

Жарақаттық шоктың тудырушы механизмдері: ауырсыну жəне афференттік импульсация, жедел массивті қан жоғалту, өмірге қажетті ағзалардың жарақаттануы, психикалық стресстер.

Біріншілік – жарақат алған кезінде немесе жарақаттан кейін дамиды.

Екіншілік – жиі жарақаттан бірнеше сағаттан кейін дамиды.

Жарақаттық шоктың сатылары:

1.Компенсацияланған –шоктың барлық белгілері болады, АҚҚ жеткілікті деңгейде, ағза

күресуге қабілетті.

2.Декомпенсацияланған – шоктың барлық белгілері болады жəне айқын гипотензия.

3.Реферактерлық шок – барлық жүргізілген ем нəтижесіз

Жарақаттың шоктың ауырлық дəрежелері:

1.ДəрежеліШок – СҚҚ 100-90 мм с.б., пульс 90-100 қанағаттанарлық толу.

2.Дəрежелі шок- СҚҚ 90-70 мм с. Б.б, РS-110130, əлсіз толу

3.Дəрежелі шок –СҚҚ 70-60 мм с.б.б, пульс 120-160, өте əлсіз толу (жіп тəрізді)

4.Дəрежелі шок –АҚҚ анықталмайды, пульс анықталмайды.

Жоғалтқан қан көлемін анықтау пульстің жиілігі мен систолалық қан қысымының

қатынасына негізделген. (П/СҚҚ).

Шоктың 1-ші сатысында (қан жоғалту 15-25% ОҚК – 1-1,2л) ШИ=1,5 (100/100).

Шок 2-ші ст (жоғалтқан қан 25-45% ОҚК-1,5-2л) ШИ=1,5 (120/80)

Шок 3 ст. (жоғалтқан қан 50% ОҚК -2,5л жоғары) ШИ=2 (140/70)

Жалпы шаралар:

1. Науқастың жағдайының ауырлық дəрежесін ескеру (науқастың шағымдары, есінің деңгейі, тері жамылғысының ылғалдығы, түсі, тыныс алу жəн пульстің сипаты, АҚҚ-ның деңгейі)

2. Қан тоқтату шараларын жасау.

3. Шоктан пайда болған импульсацияны үзу (дұрыс жансыздандыру).

4. АҚК (айналымдағы қан көлемін) қалыпқа келтіру

5. Метаболикалық бұзылтар коррекциясы.

6. Басқа жағдайларда:

- науқасты аяқ жағын 10-45%дейін жоғары көтеріп жатқызу, Тренделенбург жағдайы.

- веноздық (көктамырдың) енгізуді жақсарту немесе сақтау перифериялық көктамыр катетеризациясы. (реанимациялық бригадалар үшін-магистральды қан тамырлар катетеризациясы жасалады).

- жоғарғы тыныс жолдарының өтуін жəне оттегі келуін қадағалау.

Арнайы шаралар:

1. Ауруханаға дейінгі кезеңде сыртқы қан ағуды тоқтату уақытша əдістермен іске

асырылады. (тығыз тампонада, қатты қысып таңу, жарақатқа немесе саусақпен басу, жгут салу т.б.).. Ауруханаға дейінгі кезеңде ішкі қан ағуды тоқтату мүмкін емес, сондықтанжедел жəрдем дəрігері науқасты ауруханаға жедел жəне ұқыпты жеткізуі керек.

2. Ауырсыну сезімін басу:

1-ші нұсқа- 0,5 мл 0,1% атропин ертіндісін к/т, 2 мл 1% дифенгидрамин (димедрол)

ерітіндісі 2 мл 0,5%диазепам ерітіндісі (реланиум, седуксен), содан кейін 0,8-1 мл 5% кетамин ерітіндісін (калипсал) баяу енгізеді.

Ауыр бассүйек-ми жарақатында кетамин енгізбейді!

2-ші нұсқа- 0,5 мл 0,1% атропин ерітіндісін к/т, 2-3 мл 0,5% диазепам ёреланиум6

седуксен жəне 2 мл 0,005% фентанил ерітіндісін к/т енгізеді.

Тыныстың жіті жеткіліксіздігі дамыған шок кезінде оксибутират Na 80-100 мг/кг-2мл

0,005% фентанил ерітіндісін немесе 1мл 5% кетамин ерітіндісін 10-20мл изотониялық еріт, 0,9% Na хлориді немесе 5%глюкоза ерітіндісінде

3. Транспорттық иммобилизация

4. Жоғалтқан қан орнын толтыру

АҚҚ анықталмайтын деңгейінде инфузия жылдамдығы минутына 250-500мл болуы керек.6% полиглюкин ерітіндісін -к/т. Таңдау мүмкіндігі болса 10% немесе 6% гидроксиэтил крахмал ерітіндісі (стабизол, рефертан, HAES-steril). Бір мезгілде 1л дейін басқа ерітінділерді енгізуге болады. Дұрыс инфузионды терапияның белгілері болып, 5-7мин кейін АҚҚ анықталуының бірінші белгілері пайда болады, ары қарай 15 мин критикалық деңгейге дейін көтеріледі (СҚҚ 90мм с.б.б)

Шоктың жеңіл жəне орташа дəрежесінде-кристаллоиды еріт/р оның көлемі жоғалтқан қанның көлемінен жоғары болмау керек, олар қантамырлық русло-ны тез 09% Na хлоридін, 5% глюкоза ерітіндісі, жартылай ионды ерітінділер-дисоль, трисоль, ацесоль енгізіледі.

Инфузионды ем жүргізілмейтін жағдайда 200мг допамин+400мл 5% глюкоза ерітіндісін минутына 8-10 тамшы жылдамдықпен к/т-ға енгізеді.

Жүрекке венозды қанның қайта келуін көбейту үшін жəне клеткалық мембраналардың стабилизациясы үшін бірмезгілде көктамырға 300мг-ға дейін преднизомон немесе осы топтағы басқа дəрілерді адекватты мөлшерде енгізеді. Метоболикалық ацидозды

коррекциялау үшін 4% Na гидрокарбонатын 3мл/кг науқастың дене салмағына сəйкес енгізеді.

5. Внебольничные роды. Принципы оказания неотложной помощи.

Роды — физиологический процесс изгнания плода, плодовых оболочек и плаценты по родовым путям матери.

Роды, наступившие при сроке беременности от 22 до 37 недель беременности, в результате чего рождаются недоношенные дети, считаются преждевременными. Недоношенные дети характеризуются незрелостью, масса их тела колеблется от 500 до 2500 г, длина от 19–20 до 46 см.

Роды, наступившие при сроке беременности 40 ± 2 нед и заканчивающиеся рождением живого доношенного плода с массой тела примерно 3200–3500 г и длиной от 46 см, считаются срочными.

Роды, наступившие при сроке беременности свыше 42 нед и закончившиеся рождением плода с признаками переношенности (плотные кости черепа, узкие швы и роднички, выраженное слущивание эпителия, сухость кожных покровов), считаются переношенными.

Көмек:

Решить вопрос о возможности транспортировки роженицы в родильный дом.

Оценить данные общего и акушерского анамнеза: количество беременностей и родов в анамнезе, их течение, наличие осложнений.

Определить течение настоящей беременности: угроза прерывания беременности, общая прибавка в весе, динамика АД, изменения в анализах крови (по данным обменной карты).

Проанализировать данные общего объективного исследования.

Оценить период родов: начало схваток, их регулярность, продолжительность, интенсивность, болезненность. Провести 4 приема наружного исследования и определить высоту стояния дна матки, положение и позицию плода, характер предлежащей части и ее отношение к плоскости входа в малый таз (подвижна над входом в таз, фиксирована малым сегментом, большим сегментом во входе в таз, в полости малого таза, на тазовом дне). Произвести аускультацию плода.

Оценить характер выделений: наличие кровянистых выделений, подтекание околоплодных вод, наличие в них мекония.

При необходимости произвести влагалищное исследование.

Поставить диагноз родов:

первые или повторные;

срочные, преждевременные или запоздалые;

период родов — раскрытия, изгнания, последовый;

характер излития околоплодных вод — преждевременное, раннее, своевременное;

осложнения беременности и родов;

особенности акушерско-гинекологического анамнеза;

сопутствующая экстрагенитальная патология.

При наличии условий и возможностей транспортировки — госпитализация в акушерский стационар.

Билет

1. Острая дыхательная недостаточность. Определение. Клиника. Алгоритм диагностики. Принципы оказания неотложной помощи.

Под ОДН в настоящее время понимают синдром, при котором максимальное напряжение всех компенсаторныхсистем организма неспособно обеспечить его адекватное насыщение кислородом и выведение углекислого газа

Клиника Характерным клиническим признаком ОДН является развитие тахипноэ, больной жалуется на нехватку воздуха, удушье. По мере роста гипоксии возбуждение у больного сменяется угнетением сознания, развивается цианоз. Больной находится в вынужденном положении, сидя упираясь руками в сиденье, таким образом он облегчает работу дыхательной мускулатуры.

Диагностика: С этой целью определяют функцию внешнего дыхания, газовый состав крови, дыхательный и минутный объемы вентиляции, уровни гемоглобина и гематокрита, сатурацию крови кислородом, артериальное и центральное венозное давление, ЧСС, ЭКГ, при необходимости - давления заклинивания легочной артерии (ДЗЛА), проводят ЭхоКГ

Неотложные мероприятия на догоспитальном этапе:

I. Восстановление и поддержание проходимости дыхательных путей:

1. удаление инородного тела при помощи бронхоскопа;

2. трахеотомия (эффективно при остром отёке гортани, сдавлении её опухолью, гематомой);

3. постуральный дренаж (поднять ножной конец кровати до 30 градусов, от 30 минут до 2 часов, вспомогательный кашель - энергичный массаж грудной клетки, вибрационный массаж);

4. аспирация содержимого из дыхательных путей через носовой катетер;

5. разжижение мокроты с помощью 10 мл 10% раствора Йодида натрия в/в, амброксола по 15 - 30 мг. в/в;

8. конитокония - рассечение конусовидной связки между щитовидным и перстневидным хрящами;

9. бронходилятаторы - эуфиллин в/в кап. 10 - 20 мл. 2,4% раствора в 150 мл. изотонического раствора NaCl.

II. Оксигенотерапия - ингаляция кислородно-воздушной смесью с содержанием кислорода не более 60 - 70 %

Возможно проведение гиперболической оксигенации.

III. Стимуляция дыхания (при наиболее тяжелой степени ОДН или коматозном состоянии, когда имееется угроза остановки дыхания - ввести кордиамин в/м 4 мл).

IV. Симптоматическая терапия:

1. обезболивание (местное и общее), с введением анальгетиков: 2 мл. 50% раствора анальгина, нейролептиков; наркотических аналептиков: 1-2 мл. 1-2% раствора промедола с 2 мл. 2% раствора супрастина);

2. стимуляция сердечно-сосудистой деятельности: 0,5 мл 0,025% раствора строфантина в/м при высоком АД (применяют только в стационарах при лечении отека легких), 0,5 - 1 мл. 0,1% раствора клофелина в/м. В легких случаях 5 мл. 24% раствора эуфиллина в/м;

3. инфузионная терапия.

V. Интубация трахеи, ИВЛ - при внезапном прекращении дыхания, агониии и клинической смерти.