Аржылық есеп беру - корпорацияның қаржылық жағдайының негізі

Әріптестік қаржылық жағдайының тұрақтылығы туралы негізгі қайнар көзі бухгалтер есеп б.т.

Бух. есепте талдаудың мақсаты – шаруашылық субъектінің ішкі және сыртқы қатынастарына тереңірек көз салуға, оның қаржылық жағдайын, төлем қабілеттілігін және табыстылығын анықтау мүмкіндігі. (Анализ должен дать руководству предприятия картину его действительного состояния, а лицам, непосредственно не работающим на данном предприятии, но заинтересованных в его финансовом состоянии – сведения, необходимые для беспристрастного суждения, например, о рациональности использования вложенных в предприятие дополнительных инвестиций и т.п.).

Қаржылық жағдайды талдау үшін ақпарат көзі бухгалтерлік (қаржылық) есеп берудің формалары - форма № 1. «Кәсіпорын балансы», форма № 2 «Қаржылық нәтижелер мен оларды пайдалану туралы есеп берулер», форма № 4 «Ақша қаражаттарының қозғалысы тұралы есеп берулер».

Кәсіпорынның балансы шаруашылық субъектінің мүліктік жағдайымен таныстырды. Баланстан кәсіпорын пайдалана алатын материалдық қаражаттар запасының сандық және сапалық жағы және осы запастың қалыптасуына кім қатысқаны көрінеді.

Баланс бойынша кәсіпорын жақын уақытта акционерлер, инвесторлар, кредиторлар, сатыпалушылар, сатушылар алдында өз міндеттемелерін орындай алама, немесе оған қаржылық қиындықтардың қауібі жөліп тұрғанын анықтайды.

Баланс мәліметтері негізінде кәсіпорын жұмысының соңғы қаржылық нәтижелерін анықтайды. Ол пассивте таза пайда немесе бапланс активінде таза шығыс ретінде көрсетілді.

Баланс әдетте екі жақты кесте түрінде болды, сол жоғы – актив, оң – пассив. Тепе-теңдік (актив = пассив) баланстың ең маңызды сыртқы белгісі.

Баланс шаруашылықтың жағдайын ақша түрінде көрсетеді.

Баланстың активінде кәсіпорынның шаруашылық құралдары көрсетіледі..

Төлем қабілеттілігі – бұл кәсіпорынның өз қарыздары бойынша дер кезінде және толық есеп айырысу қабілеті.

(Төлем қабілетіне талдауды тек кәсіпорын – ғана емес, несие беретін банктерде жүргізеді).

Яғни кәсіпорын төлеуге қабілетті болып есептелінеді, егерде ағымдағы активтердің сомасы (запастар, ақша қаражаттары, дебитор қарыз және т.б. активті) оның сыртқы қарызынан артық немесе тең болғанда.

Төлем қабілеттілікке талдау жасаған кезде кәсіпорының ликвидтілігін есептейді.

Ликвидтілігі – активтерді ақшаға айналдыру үшін қажетті уақытқа кері өлшем. Яғни, активті ақшаға айналдыру уақыт неғұрлым қысқа болса, соғұрлым оның ликвидтілігіжоғары.
Талдау жұмысының практикасында ликвидтілік көрсеткіштердің жүйесін қолданылады:

Абсолютті ликвидтіліктің коэффициенті оң ликвидті активтердің оң қысқа мерзімді міндеттемелер сомасына қатынасы ретінде есептелінеді:

В

К_ал =

Н + М

В – ақша қаражаттары плюс қысқа мерзімді ақша салымдары

Н – кредиторлық қарыз;

М – қысқа мерзімді несие

(нормальное ограничение мәні – К_а>=0,-0,5)

Бұл коэффициент ағымдағы қарыздың қай бөлігі жақын уақытта (балансты жасау уақыт) қайтарымды мүмкін екендігін көрсетеді.

Жабу немесе ағымдағы ликвидтің барлық айнымалы қаражаттарының (болашақ кезеңдердің шығыстарын шегеріп тастағанда) қысқа мерзімді қарыздарға қатынасы ретінде есептелінеді.

А^О

К_т.л. =

Н + М

А^О – айналым активтері

Нормальное ограничение: К_т.л.>=2¹)

Қажаттар көзінің құрылымын сипаттайтын негізгі көрсеткіштері қатарына тәуелсіздік коэффициенті, қаржылық тұрақтылық коэффициенті, қаржыландыру коэффициенті, қамсыздану коэффициенті жатады.

Тәуелсіздік коэффициенті:

Жеке өзіндік қаражат

К_кез = х 100%

Балана валютасы қортындысы

Бұл көрсеткіш кәсіпорының мүлігінің жалпы құнына игелердің құйған қаражаттардың үлесі сипаттайды.

Қаржылық тұрақтылық коэффициенті

Жеке өзіндік қаржы

Ұзақ мерзімді қарыз ақша

К_фин.у. = х 100%

Баланс қортындысы

Бұл көрсеткіштің мәні кәсіпорының өзінің қызметінде ұзақ уақыт болып қолдана алатын қаржыландыру көздерінің үлестін көрсетеді.

Қаржыландыру коэффициенті:

Жеке өзіндік қаржы

К_фин =

Қарыз қаражат

Бұл коэффициенті кәсіпорының қызметінің қай бөлігі жеке өзіндік қаражат есебіне қайсысы – қарыз ақша есебіне қаржыландырылатының көрсетеді. (Чем выше, тем надежнее финансирование).

Егерде қаржыландыру коэффициент 1 төмен болса (кәсіпорының мүлігінің басым бөлігі қарыз ақша есебінен қалыптасқан) онда төлем мүмкіндігінің болмауы қауібін білдірді.

(Однако соотношение собственных и заемных средств зависит от многих факторов)

Жеке өзіндік қаражатпен қамсыздану коэффициенті қаржылық тұрақтылық үшін қажеті кәсіпорынның өзіндік айналым қаражаттық болуын сипаттайды.

Жеке өзіндік капитал – (минус)

Негізгі қорлар мен басқада айналымнан тыс активтер

К_об =

+ Запастар мен шығындар

Ақша қаражаттары

Нормативті коэффиент – 0,1

Активтердің айналымдылығы, кәсіпорын активтерінің айналым жылдамдығы жалпы түрде былайша есептелінеді:

Сатудан түсетін табыс

К_об.а =

Активтердің орташа көлемі

Активтердің орташа көлемі баланстың мәліметтері бойынша мына ф-а мен есептеледі.

О_н + О_к

Активтердің орташа көлемі =

О_н және О_к – кезең басына және алғына активтер көлемі.

Бір айналымның ұзақтығы күнмен есептелінеді:

Айналымның ұзақтығы =

К_об.а