Тұтыну

32. Физикалық және моралды тозу. Амортизация және амортизациялық қор.

33. Дифференциалды рента І және ІІ

Аграрлы қатыпастар қүрылымындаі-ы басгы лкоиомикалык ' катыиастарға ренталык қатыііастарды жатқызамыз. ■-:

Ауыл шаруашылығы косіпкерлеріне жсрді арендаіа бсре отырыи, жер иегері бүл үшіи белгілі толем — рента алады. Жер рентасы жер иегеріне арендалық толем түріиде гөлечсді. Алаііда •* арендйлык, төлем менжеррентасын баламалап (тецестіріп) карауға і!|'" болмайдці. Ареидалықтөлем рентаға қараганда саіцшқжап.шан;;|* коптеу. Арендалық төлемге мыналар енді: жср реіітасьшыи озі.;.| жерде сальінғаи үй-күрылыстары меп жабдыктарыиьш | амортизанияса, жерге жұмсалған капиталдын пайызы (%), ауыл шаурашылығы жүмыскерлері жалақмсыпьщ бір болігі.

Жер рептасы — жер учаскісім уакытша қолдаііғаііга (найдаланғаига) төлспетіи толем. Осы толем косымша қушіыи арсндатор капиталыныц орташа пандасыпаи артық болу есебінс»пайда болады.

Мынандай сауал туындайды: мүндай артыктық калаіі пайда болады? Бүл сауалга диффереңциалдық жоне абсолютті рента қүрылуыныц механизмін талдау аркылы коз жеткізуге болады. • / Дифферепциалдық рентаиыц екі түрі бар: І-ші жә.іе ІІ-ші ' диффсреициалдык реиталар. І-ші дифференииалдык пеіітанын күрылу себебін жерді шаруашылык объектісі ретііще моиополиялау болын табылады. Оның мәмісі мыыада: сапалыкжағынап жаксы жоіте орташажсручаскілерін гіайдшіамғаи косіпкср-арепдаіорлар, өздерінше жерді шаруашылық объектісі ретіпде игсреді

§ Жер (табиғи ресурстар)- тауар өндіру мен қызмет көрсету үшін жұмсалатын байлықтар. (тірі табиғат, минералды және орман ресурстары).

§ Жерді пайдаланған үшін, төленетін баға рента деп аталады.

34. Экономикалық институттар, оның мәні, рөлі және өзгешелігі. Институттар мен ұймдар.

Институт - дегеніміз бірыңғай жинақталған адамдардың ережелерінің формальды және формальды емес ережелері.

Жеке меншік өзінің әріптестерімен заңды келісім жасай отырып, жеке тұлғаларға немесе кәсіпорындарға материалдық ресурстарды өз қалауларынша тауып,бақылап,қолданып және жүзеге асыруға ерік береді.

Жеке меншік институты ғасырлар бойы мұра құқығымен қуатталады,яғни жеке меншік иесі болып әкесі одан соң баласы мұрагер болып қалады

Кәсіпкерлік дегеніміз - адамдармен олар құрған бірлестіктердің белсенді, дербес шаруашылық қызметі. Оның көмегімен адамдар тәуекелге бел буып, мүліктік жауапкершілікті сақтай отырып, пайда табу жолын көздейді.
Кәсіпкерлік шығармашылық күш-жігерді жүзеге асыруға, экономикалық және ұйымдастыру ісінде тапқырлыққа, жаңашылдыққа байланысты.

35. Өндіріс уақыты және айналу уақыты. Кәсіпорынның айналым қаржысы.

36. Экономиканы мемлекеттік реттеудің негізгі үлгілері.

Экономиканы мемлекеттік реттеу – бұл экономиканы тұрақтандыруға және өзгермелі жағдайларға бейімделуіне заңдық, орындаушылық және бақылаушылық сипаттағы шаралар жүйесі. Мемлекеттік реттеудің жалпы стратегиясы келесідей принціптерге негізделеді:

Барлық тепе-тең жағдайда экономиканы ұйымдастырудың нарықтық нысанын жоғары бағалау керек. Мемлекет жеке бизнес қызығушылық танытпайтын, тек әлеуметтік-маңызды салаларды қаржыландыруы керек;

Мемлекеттік реттеу бизнеспен бәсекелеспеуі керек, керісінше оған көмектесуі керек;

Мемлекеттік салық, несие және қаржы саясаттары экономикалық өсу мен әлеуметтік тұрақтылыққа мүмкіндік туғызу керек;

Экономиканы мемлекеттік реттеу әсіресе шаруашылық дағдарыстары және халықаралық қатынастар кезінде ерекше маңыздылыққа ие болады;

Мемлекеттік араласу нарықтық нысанға енген сайын тиімдірек болады;

Осындай жағдайларда қазіргі нарықтық экономика «мемлекеттік реттелетін» және әлеуметтік бағытталған болып табылады. Мемлекет тұрақтылық пен өркениеттің арқа сүйенеріне айналады.

37. Меншік экономикалық, заңды, тарихи категория ретінде. Меншік мазмұны.

1 Экономикалық мағынадағы меншік – бұл мүліктерді меншіктеу және шаруашылыққа пайдалану бойынша адамдар арасындағы шынайы қатынастар. Меншік қатынастары – бұл материалдық және рухани игіліктерді меншіктеу бойынша адамдар арасындағы қатынастар. Меншік экономикалық қатынас ретінде адамзат қоғамының қалыптасуы кезінде пайда болды.

Меншіктің субъектілері мен объектілері арасындағы мүліктік қатынастар-ды, заңдық қатынастарды Ежелгі Римнің құқықтық заңдары Римдік құқық анықтаған.

Иелену – объектінің белгілі бір субъектіге қарауы, меншік иесінің нақты құқығы.

Пайдалану – меншік объектісін оның қызметіне сәйкес және пайдаланушының шешімі бойынша қолдану.

Билеу – субъект объектіге өз қалауы бойынша билік етуге құқылы.

Меншік экономикалық жүйе ретінде субъектіден (меншік иелері), объектіден (мүліктер), басқа субъектілерден (басқа иеленушілер немесе меншік иесі еместер) тұрады. Шаруашылық қызметтерге экономикалық агенттер деп аталатын шаруашылық субъектілері қатысады.

Меншікті экономикалық ресурстар мен тұтыну игіліктерін иеленудегі экономикалық агенттер арасындағы қатынас ретінде анықтауға болады.

Экономикаға экономикалық қатынастардың үш түрі енеді:

техникалық-экономикалық қатынастар;

әлеуметтік экономикалық қатынастар;