Активтер мен пасcивтердің даму стратегиясы

Банктің активті операциялары оның нақты және анықтауыш бөлігін құрайды. Активтер құрылымында банк балансының сапасы бойынша әртүрлі баланстық қорытындылар түсіндіріледі. Банктің сапалы активтері өзінің активтерінің мақсатты құрылымымен,активті операцияларының диверсификациясымен, тәуекелділік активтерінің көлемімен, қауіпті және толық емес активтер көлемімен және актив өзгермелілерінің белгілерімен анықталады. Коммерциялық банктің активтерін төрт топқа бөлуге болады:

- Кассалық қолдағы ақша және оған теңдестірілген қаражаттар;

- Құнды қағаздар және инвестициялар;

- Ссудалар;

- Ғимараттармен жабдықтар;

- басқа да активтер.

Актив баптары тұрады:

- Орталық банктің касса және почталық чектік есептері;

- Банкаралық операциялар;

- Қаржы мекемесінің облигациялары;

- Вексельдер;

- Қарыздар;

- Басқа да құнды қағаздар;

- Қатысуға қатысты және филиалдардың құжаттары;

- Транзит;

- Негізгі капитал;

- Басқа активтер.

Активтердің құрамы банктің заңдық және есептік ерекшеліктерімен, сонымен қатар сыртқы ортаға әсерімен анықталады. Қызметтің негізгі түрлеріне байланысты активтердің ірі құрылымы:

- Кассалық активтер;

- Ссудалар;

- Құнды қағаздар;

- Басқа активтер.

Несие операцияларында банктік активті операциялардың негізгі орны 19,9 %-дан – 83,25%-ға дейін. Екінші орында банк активтерінің арасында құнды қағаздардың инвестициялары – 2,15%-дан – 23,87%-ға дейін. Үшінші орында – кассалық активтер 0,2%-дан – 12,94%-ға дейін. Басқа активтердің үлесі есеп ерекшеліктеріне себепші және негізгі қорларға (ғимарат және құрал-жабдықтар) салымдар есепті әртүрлі банк операцияларына (2-ден 78%-ға дейін) дейін кең спектрді қосады. Әрбір банк сапа активіне тәуелді рационалды актив құрылымын құру керек.

Банк активтерінің сапасы оның өтімділігімен, тәуекел активтерінің көлемімен, қауіпті және толық емес активтер салмағымен, кіріс әкелетін актив көлемімен анықталады. Банктің күнделікті қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін коммерциялық банктің құрылымдар активі тиімділіктің сапалы талаптарына сәйкес келу керек.

Бұл мақсатпен банктің барлық активтері өтеу уақытына байланысты өтімділік деңгейі бойынша топтарға бөлінеді.

Қысқа өтімділікті активтерге қолма қол ақша және оған теңдестірілген қаражаттар, орталық банктің шоттарындағы қаражаттар, мемлекеттік қарыздық міндеттемелер, ішкі валюталық қарыздың облигациясына салымдар жатады.

Пайда болған ұзақ мерзімді өтімділікке несиелік ұйымдар берген барлық несиелер, гарантиялар және бұйрықтар жатады.

Өтімділікті актив құрамына барлық жоғары өтімділікті активтер несиелік ұйымдардың пайдасына есептелінетін салымдар қосылған.

Тәуекелділік деңгейі бойынша активтерді өлшеу баланстық шоттағы қалған қаражаттарды тәуекелділік коэффициентіне көбейтіп, 100-ге бөліну арқылы жүргізіледі.