Til - millat ruhiyatining ifodasi ekanligi

Кишилар ҳамма вақт бир-бирлари билан муомалада бўладилар. Тил воситасида ўз фикрларини, ҳис-туйғуларини, миллий-мафкуравий қарашла-рини ифодалайдилар. Тил кишиларнинг бир-бирларини тушунишларига, яшаш учун воситалар топишда бирлашишларига, ишлаб чиқаришни ташкил қилиш, табиат ва жамият кучлари билан курашишга ёрдам беради.

Тил кишиларнинг биргалашиб меҳнат қилишларида, бошқа кишилар билан алоқада бўлиш заруриятидан пайдо бўлган. Тил ривожи кишиларнинг турли-туман тажрибаларининг такомиллашувига, бу тажрибаларнинг авлоддан-авлодга ўтишига имкон берган. Натижада фан, маданият, ғоя, мафкура, техника тараққий қилган, яъни кишилик жамияти ривожланган. Тилнинг ривожланиши жамият ривожланиши билан бевосита боғлиқ бўлиб, ижтимоий-сиёсий, иқтисодий, маънавий-мафкуравий ҳаётда рўй берган ўзгаришлар тилда акс этади.

БМТ нинг маълумотига кўра, 2005 йилга келиб ер юзи аҳолиси 6,5 миллиардан ошди. Дунёдаги халқлар 2976 хил тилда гаплашади. Шундан 200 тилнинг ҳар бирида 1 миллиондан ортиқ, 70 тилнинг ҳар бирида 5 миллион-дан зиёд, фақат, 13 тилнинг ҳар бирида 50 миллиондан ортиқ киши сўзла-шади. Қолганларининг ҳар бирида эса 1 миллиондан оз киши гаплашади.

Кавказ тоғларининг бағрида жойлашган Доғистонда 1 млн. дан ортиқ халқ бўлиб, улар 40 га яқин тилда сўзлашади.

Дунёдаги тиллар келиб чиқиши, луғавий ва грамматик жиҳатдан яқинлигига қараб бир неча тил оилаларига бўлинади. Ер юзида 20 га яқин тил оиласи бор. Тил оилалари ўз навбатида тил туркумларига бўлинади: тилларнинг ҳинд-Европа оиласи қуйидаги тил туркумларини ўз ичига олади:

1. Ҳинд туркуми (90 тирик тил, 3 ўлик тил).

2. Эрон туркуми (11 тирик тил, 10 ўлик тил).

3. Словян туркуми (11 тирик тил, 4 ўлик тил).

4. Болтиқ туркуми (Литва, латиш, латгаль ва прусс тили).

5. Герман туркуми (дат, швед, норвег, исланд, инглиз, шолланд, немис, янги яҳудий тили).

6. Роман туркуми (француз, провансаль, итальян, испан, португал, румин, молдован тиллари, ўлик лотин тили).

7. Кельт туркуми (ирланд, шотланд, бретон, уэльс).

8. Грек тили.

9. Албан тили.

10. Арман тили.

11. Анатолий туркуми (ўлик)

12. Тоҳар туркуми (ўлик)

Davlat tilini bilishning millatlararo totuvlik, milliy va diniy bag’rikеnglik fazilatlari va ijtimoiy-ma’naviy yuksalishdagi ahamiyati.

Ўзбек тили тилларнинг олтой оиласи нинг туркий туркуми га киради. Ҳозир қадимда туркий халқлар ва элатларнинг тиллари, асосан Ўзбекистон, Туркия, Озарбайжон, Қозоғистон, Қирғизистон, Туркманистон, Россия Федерацияси, ХХР, Афғонистон, Эрон, Тожикистонда, шунингдек, Больгария, Руминия, Украина, Германия, Кипр, Македония, Албания, АҚШ, Саудия Арабистони ва бошқа бир қанча мамлакатларда тарқалган. Туркий тилларда сўзлашувчиларнинг умумий сони 130 млн. дан ошиқ.1

- 1929-1940 йилларда лотин алифбосига ўтилган.

- 1940-2005 йилларда крил графикасида.

1) 1989 йил 21 октябрда ўзбек тили Ўзбекистон Республикасининг давлат тили эканлиги ҳақида қонун қабул қилинди. Шундан кейин тилимиз-нинг янги тараққиёт босқичи бошланди.

2) 1995 йил 22 декабрда Давлат тили ҳақидаги қонуннинг янги таҳрири қабул қилинди.

3) 1993 йил 2 сентябрда Ўзбекистон Республикасининг «Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосини жорий этиш тўғрисида»ги қонуни қабул қилинди.

4) 1994 йил 16 июнда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкама-сининг «Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосини жорий этиш тўғри-сида»ги қонунни амалга ошириш учун давлат дастури тасдиқланди.

5) 1995 йил 6 майда Ўзбекистон Республикасининг «Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосини жорий этиш тўғрисида»ги Қонунига ўзгарти-ришлар киритиш ҳақида қонун қабул қилинди.

6) 1995 йил 21 декабрда Ўзбекистон Республикасининг «Давлат тили ҳақида»ги Қонунига ўзгартиришлар ва қўшимчалар киритиш тўғрисида» қонун қабул қилинди.

4. Milliy g’oya va mafkurada – barcha etnos (xalq), millatlarning ezgu maqsadlari, manfaatlari, taraqqiyot yo’li, e’tiqodi va ishonchining uyg’unlashuvi.

Milliy g’oya va mafkurada - barcha etnos (хalq), millatlarning ezgu maqsadlari, manfaatlari, taraqqiyot yuli, e’tiqodi va ishonchining uyg’unlashuvi.

Prеzidеnt I.A. Karimov milliy g’oya va mafkurani ishlab chiqish, uni shakllantirish uchun O’zbеkistonda yashaydigan har qaysi millatning eng ilg’or vakillari, olimlari, хalq va Vatan ravnaqi uchun hayotini bag’ishlaydigan fidoyi ziyolilari mеhnat qilishlari lozimligi to’g’risida.

Milliy g’oyaning turli milliy, umuminsoniy madaniy hususiyatlarni, qadriyatlarni hisobga olishi millatlararo totuvlikni, bag’rikеnglikni ta’minlashda rolining oshib borishi.