ЗиҺен тизлеген ҺӘм игътибарны ҮстерҮе

Табышмаклар үзләрен таптыру өчен кешенең хәтер сандыгын актартып, андагы нәрсәләрне охшашлыгы буенча ишен ишкә китереп табу булганга, бик тиз зиһен йөртүне таләп итәләр. Бигрәк тә күмәк эчендә аны табышу ярыш төсендә барган чагында. Зиһен җитезлеге кешенең хәтер байлыгына, хәтер байлыгы исә аның нәрсәләргә игътибар һәм дикъкать итүчәнлегенә, игътибар исә кешенең үзенә кирәк нәрсәне тиз сайлап алу һәм аны белергә тырышуына, болар барысы бергә кешенең хәтере җыйнак һәм үткен булуына бәйләнгән. Кешенең хәтере үткен булуы исә аның рухи көчләре бер үзәккә тупланган һәм аның ихтыяр көче нык булу дигән сүз. Ихтыяр тәрбиясе кеше тормышында иң мөһим урын тота икәнен әйтәсе дә юк. Шул рәвешле табышмак әсәр булса да, аны табу кеше миенең хәтер һәм ассоциация өлкәсен бик нык биләп алганга, логик фикерләүнең барлык категорияләре буенча уйны һәм уй өстенә хыялны йөгерткәнгә алар зиһенне үстерәләр, хәтерне үткенәйтәләр, аны чакыру, идарә итү көче, ихтыяр көчен ныгыталар.

Моңа өстәп тагын шуны да әйтергә кирәк: авыз иҗатының гомумән башка төрләреннән булган озын-озын әкиятләрне, бәетләрне, көе белән җырларны яки бу вак жанр аталган мәкаль-табышмакларны һәм башкаларны бер ишетүдә отып алу, аны тагын үз алым, үз әйтелешләре белән яңадан үзеңчә иттереп сөйләп чыга белүчелек тел һәм хәтерне нык үстерә. Бу исә фольклорның игътибарны һәм зиһенне тәрбия итү ягыннан да педагогик әһәмияте зур булуын күрсәтә. Табышмак исә аның үзен хәтергә алу белән генә чикләнмичә, үзенә җавап таптыру өчен хәтернең үзендә кызу-кызу чагыштырулар белән эзләткәнгә, ул хәтерне тәртипле һәм ысуллы булу ягыннан да тәрбия итә.