Жоғары Әмудариялық циклонның даму процесі,орографияның әсері. Болжамдық нұсқаулары

Тәжікстанның оңт\де төмен қысымның терең емес аймағы ретінде циклон пайда болып, Тәжікстанның таулы аудандарында әлсіз дамып, жоғары қысым алқабында солт. н\е солт-шығыс бағытта жылжитын процесс. Ол келесі даму фазаларынан өтуді: таудан асып өту,әрі қарай СФ-пен н\е СФ\сыз дамуы, толу кезеңі.САМ-ры Иран ауданына енген кезде циклон п.б\на қолайлы жағд\р қалыпт. ПЖФА-ң циклогенезді бөлігі Гималайға жетіп 2-ге бөлінеді. 1-ші бөлігі солт\ке, ал 2-ші бөлігі оңт-ке қарай бағытталады, Осы орографиялық әсері үлкен биіктікке дейін таралады. Бұл ауытқудан басқа Паропамис ж\е Гендикуш тау жоталары биік қысым алқабында өзгертеді. Орографиялық әсер ауа ағындарын 3 км\ден бастап өзгертеді. Төменгі деңгейлерде орографияның әсері күрделі болады. Осы фазада Ж.Әмудариялық циклон Тәжікстанның оңтүстік жоғары ЖФ ретінде п.б.

Болжамдық нұсқаулары:

1.циклонның шығуынан 2-4 күн бұрын Орта Азияға суық ауның енуі.

2.циклон шығуының алдында Орта Азияда ж.б\де қысым алқабы антиц\ң перифериясы ретінде бедерленеді ж\е жотасы батысқа қарай созылып жатады. Жиі батыс Қазақстанда жеке жоғары қысым аймағы п.б.

3.Егер Орта Азияда қысым алқабы жоғары б\са, 1035-1045 гПа-ға тең, онда циклон тұйық изобармен көрсетілмейді ж\е 3-4 тәулікке дейін созылады. Егер қысым 1020-1030 гПа тең б\са, ондп процесс тез өтеді. Ал циклон тұйық изобармен бедерленеді.

4.егер Ташкентте 700-500 гПа деңгейінде оңт-батыс н\е оңт ағыны, ал Өзбекстанның батысында ж.б\де солт-шығыс ж\е солт. Желдер байқалса, онда СФ п.б. бұл жағдайда 2,5 км-ден жоғары жылудың қарқынды шығуы жалғасады, ал 1,5-2 км қабаттарда Орта Азиядан келетін САМ-ры ж\е алдауыш жылы сектор п.б. Мұндай циклонның окклюзиялануы ұзаққа созылатын қарқынды ж-ш алып келеді. Процесс ұзақ б\ды ж\е термобарик.алқап қайта құрылған кезде ғана аяқталады.

5. СФ п.б\маған кезде циклон солт-шығыс ж\е шығысқа баяу жылжып, тола бастайды. Жылы ауаның шығуы аяқталса, бұл процесс тоқтайды.

6.Егер қоңыржай ендіктердің СА-сы Пәкістанға дейін енсе, онда Жоғары Әмудариялық циклонның шығу ықтималдығы аз б\ды.

7.Орта Азиядан циклонның шығуының алдында Арктикалық ауа б\са, онда тұман мен мұнар байқ. Осы циклонның шығуыда, әрқашанда ұшақтың мұздануы байқ. Циклонның орташа жылжу жылд\ғы 30 км\сағ құрайды. Кейде 65 км\саағ жетеді.