Ену антициклоны анық көрсетілген солтүстік батыс ену

СБ ену ол арктикалық немесе қоңыржай ауа массалары Қазақстан мен Орта Азияның аумағына Ресейдің Е у ропаның терр ОШ бөлігін басып өтетін процесс. Ен етин суық ауа массасында антициклогенездің сипаты бойынша: ену антициклоны анық болатын солтүстік батыс ену; ену антициклоны әлсіз болатын СБ ену; ену антициклоны қалыптаспайтын СБ ену. Ену антициклонының дамуының қарқындылылығының дәрежесі және Орта Азия мен Қазақстаннан жылжу мүмкіндігі ең алдымен ену процесінде жалпы қарқындылығына бағынышты. Барлық күшті және жақсы дамыған енулер анық корсетілген жылжымалы антициклон қалыптасуымен өтеді. керсін Ше жай енулермен байланысты қысым өсуі қысым ошағының п.б. сирек акеледі. Мұндай жағдайда тек жаксы немесе әлсіз дамыған қысым жотасының ғана байқалады. төртінші және бесінші айларында жер бетіндегі жылжымалы антициклондар қысқы антициклонга қарағанда әлсіз болады.бірақ шығыс қазақстанда мен алтайға жылжығын кезде күшейеді. И бесінші айда ену антициклонының дамуы тағы әлсірейді. Жылдың ыстық мезгілінде антициклон эволюциясы әдеттегә нұсқадай болады және кәдімгідей дамиды, күз жақындаған сайын қалпына келеді және күздің бірінші және екінші айларында антициклон анық және жылжымалы болатын енулер басым болады. Бір рет қайталанатын СБ ену кәдімгі процесс ретінде өтеді.

21.Оңтүстік Каспий циклонның Орта Азия мен Қазақстан территориясы б\ша өту варианттары. Онымен б\ты қауіпті құбылыстар.

Оңт.Каспий циклоны – Каспий теңізінің оңт\де н\е Түркменстанның батысында циклон пайда болып, 1,5-2 тәулік ішінде солт-шығыс бағытта Орта Азиядан өтіп, Қазақстанға келетін циклон. Циклонның өтуінің 2 варианты байқалады:

1) циклонның артында қосымша суық ену болады, циклон осы енудің фронтында регенерациялайды;

2) қосымша ену болмайды және циклон Орта Азия мен Қазақстан бойынша өтеді. Жиі оңтүстік Каспий циклонның дамуы жиі I вариант бойынша өтеді.

Ол 3 траекториямен жылжиды:

- Қазақстанның батыс аудандары арқылы. Ж-ш байқалып,тұман болады. Қаңтар-наурыз аралығында мұздану, желдің күшеюі байқалады.

- Қазақстанның орталығынан Б.Сібірге қарай.Мұздану жиі байқалады,қарқынды ж-ш сирек кездеседі. Қыста қарлы борандар болады. Сирек тұмандар байқалады.

- Орта Азия арқылы Қазақстанның шығысына қарай. Қарқынды ж-ш әсіресе көктемде тауда жауады. Мұздану,дауылды жел, қарлы және шаңды борандар ж\е қараша,желтоқсан,қаңтар айларында тұмандар байқалады.

Оңт.Каспий циклоны келгенде қыста ауа t-ң жоғарылауымен жылымық ж\е ерте көктемдегі су тасқыны болады. Желдің күшеюімен б\ты Түркменстанда шаңды дауылдар байқ.

22.Орографияның әсерінен оңтүстік каспий циклонының термобарикалық алқабының өзгеруі.

Оңтүстік Каспий циклоны дегеніміз Каспийдің оңтүстігінде немесе сәл шығысқа қарай циклон пайда болып, 1,5 – 2 тәулік ішінде Орта Азияның территориясынан оңтүстік-батыстан солтүстікке немесе солтүстк-шығысқа қарай жылжуы болатын синоптикалық процесс. Циклонның жылы секторінде әрқашанда тропикалық ауа болады. Сондықтан, қыста ауа райының күрт жылынуының көбісі және ерте көктемдегі өзендердің тасуы оңтүстік Каспий циклондардың шығуымен байланысқан. Оңтүстік Каспий циклонның шығуына қолайлы болатын макросиноптикалық прцесстер келесі түрде дамиды: оның пайда болуына 2 – 3 күн бұрын Батыс Еуропаны биік жота немесе антициклон және жылудың ошағы алып жатады. Ресейдің Еуропалық территориясынынң үстінде биік циклон мен суық ошағы орналасқан, оның жырасы Қара теңіз арқылы оңтүстікке қарай созылған. Орта Азиядан оңтүстікке немесе оңтүстік-шығысқа қарай биік субтропикалық жота немесе антициклон орналасуы керек, оның батыс бөлігімен Орта Азия мен Қазақстанға жылы ауаның шығуы болады. Жер бетінде оларға Еуропаның оңтүстік-батысында антициклон және Украинада циклон сәйкес келеді, ал Орта Азияның көп бөлігін, орталығы Казақстанда орналасқан, антициклонның оңтүстік-батыс перифериясы алып жатыр. ПЖФА меридиональды түрде бағдарланған және Еуропаның солтүстігінен Жерорта теңізінің шығысына, Месопотам және

Қазақстанға өтеді.