Мавзуи 4

Системаи тахлили иктисоди.

1. Муносибати системави ба тахлили фаъолити хочагидори.

2. Таснифи омилхо ва захирахои баланд бардоштани самарабахши истехсолот.

Тахлили иктисоди фаъолияти хочагидори дар шароити иктисодиёти бозори беш аз пеш характери тахлили системавиро касб мекунад. Хангоми гузаронидани тахлили системави мархилаи зеринро чудо мекунанд.

Дар мархилаи аввал объекти тахкик чун системаи зочир мешавад, ки барои он максаду шароити амалкуни муайян карда мешавад.

Фаъолияти хочагидори чун системаи аз се унсури ба хам алокаманди зерин иборат аст; захирахо, раванди истехсоли ва маслухоти тайёр.

Максади кори корхона даромадноки аст. Ба ибораи дигар, харчи бештар дар ифодаи пули ба даст овардани натича дар давраи хисоби мебошад.

Вазифаи тахлили системави арзёби кардани хамаи омилхои чузъи аст, ки дарачаи нисбатан баланди даромаднокиро таъмин мекунад. Барои гузаронидани тахлили иктисоди системави тахлили характеристикахои сифатии иктисодиёти корхона – системаи нишондихандахои синтетики ва аналитики зарур аст.

Интихоби нишондихандахое, ки фаъолияти истехсолии корхонаро тавсиф мекунанд, дар мархилаи дуюми тахкик амали мегардад.

Дар мархилаи сеюми гузаронидани тахлили системавию иктисоди схемаи умумии система тахия карда, чузъхои асосии он, функсия, робитахои мутакобила мукаррар карда, схемаи зерсистемахо тахия карда мешавад.

2. Дар асоси амсилаи иттилоотии фаъолияти хочагидори, яъне амсилаи ташаккули омилу нишондихандахои иктисоди, блоксхема умумии тахлили иктисодии комплекси тартиб дода, омилу нишондихандахо тавсиф карда мешаванд.

Хангоми тахлили системави ба тадкики алокаи мутакобили ва вобастагии кисмхо, омилхо ва нишондихандахои алохидаи истехсолот диккати махсус дода мешавад.

Донистани омилхои истехсолот, робитахои мутакобилаи онхо, махорати муайян карда тавонистани тасири онхо ба нишондихандахои алохидаи фаъолияти истехсоли имкон медихад, ки ба воситаи идоракунии омилхо ба саттхи нишондихандахо таъсир расонида шавад.

Бинобар ин дар мархилаи чоруми тахлили системави фаъолияти хочагидори хамаи робитахои асосии мутакобила ва омилхое муайян карда мешаванд, ки характеристикахои микдори медиханд.

Дар мархилаи панчум амсилаи система дар асоси иттилооте,ки дар мархилахои гузашта ба даст омадааст, сохта мешавад. Ба он маълумоти мушаххас дар бораи кори ягон корхона дохил мешаванд ва параметрхои амсиларо дар ифодаи холис ба даст меоранд.

Мархилаи шашум мархилаи хотимавии тахлили ё кор бо амсила аст. Ин мархила арзёби айнии натияахои фаъолияти хочагидори, ошкорсозии комплексии захирахои баланд бардоштани самарабахши истехсолотро дар бар мегирад.

2. Методикаи тахлили комплексии иктисоди барои максадхои идоракунии бояд унсурхои таркибии зеринро дар бар гирад:

Муайян кардани максаду вазифахои тахлили иктисоди;

Мачмуи нишондихандахо барои ноил гардидан ба максаду вазифахо;

Схема ва пай дар паии гузаронидани тахкик;

Давравият ва мухлати гузаронидани тахлили идоракуни. Тарзхои ба дастовардани иттиолот ва коркарди он.

Тарзу методхои тахлили итилооти иктисоди.

Номгуи мархилахои ташкилии гузаронидани тахлил ва таксими вазифахо ба йни умури корхона хини гузаронидании тахлили комплексии системаи техникаи ташкили ва хисоббарор, ки барои тахлил зарур аст, тартиби ба расмият даровардани натичахои тахлил ва арзёбии онхо.

Арзёбии мехнатталаби корхои аналитики, хисобу китоби самараи иктисодии тахлили гузаронидашуда.

Омилхо унсурхое мебошанд, ки ба нишондиханда ё катори нишондихандаи самарабахш таъсир мерасонанд.

Омилхоро дар тахлили иктисоди аз руи аломатхои гуногун тасниф кардан мумкин аст. Омилхои умуми ва махсус хастанд.

Омилхои умумие, ки ба як катор нишондихандахо таъсир мерасонанд. Бинобар максадхои тахлили фаъолияти хочагидори таснифи омилхо ба дохили ва беруни ахамияти калон дорад. Омилхое, ки натичаи кори корхонаро муайян мекунанд, омилхои дохилии асоси номида мешаванд.

Омилхои дохилии гайриасоси харчан кори чомеаи мехнатии истехсолро муайян мекунанд, бевосита ба мохияти нишондихандаи мавриди барраси алокаманд нестанд. Омилхои беруна омилхое мебошанд, ки аз фаъолияти чомеаи истехсоли вобаста нестанд, вале микдоран сатхи истифодаи захирахои истехсоли ва молиявии хамин корхонаро муаян мекунанд.

Инро дар схемаи зерин дидан мумкин аст:

Суолу супоришхо

1. Мохияти тахлили.

2. Мархилахои гузаронидани тахкики системави

3. Унсурхои таркибии тахлили иктисоди.

4. Таснифи омилхо дар тахлили иктисоди.

5. Омилхое, ки ба натичаи фаъолияти хочаги таъсиф мерасонад.