Аналық без кистасы аяқшасының бұратылуы. Клиникасы. Диагностикасы. Шұғыл көмек көрсету принциптері. 3 страница

33.Күн өту. белгілері (клиника), алғашқы көмек.Күн өту. Бас аймағына ұзақ уақыт күн саулесі түсудің әсерінен ОЖЖ бұзылыстарымен білінетін патолгиялық синдром. Клиника. Бас ауыру, жалпы шаршағыштық, гбас айналу, жүрек айну, құсу. Объективті: беттің гиперемиясы, ентігу, тахикардия, температураның жоғарлауы, көп мөлшерде тер бөлу. кейде мұрыннан қан кету, есінен тану, қалтырау байқалады. Шұғыл көмек. науқаст. Уложить горы көлеңке немесе салқын жерге жатқызу. Аяғын көтеру. Киім түймесін және шалбар белдігін ағыту. Бетіне суық су шашу. Басын суыту арнайы термо пакетті қолдану керек. Барлық денесін суық орамалмен сүрту. Ең тиімді әсер нашатыр буын үрлеген кезде болады. Есі болған жағдайда суық су беру. Госпитализацялау сурағы жеке қарастырылады. №33 Жылулық соққы. Себебі, патогенезі, белгілері.Жылулық соққы. Сыртқы орта жылу факторларының әсерінен немесе жылу бөлудің бұзылысынан пайда болатын патологиялық синдром. себептері (этиология) Ұұзақ уақыт температурасы және ылғалдылығы жоғары жерде болу, көбіне ауыр физикалық жұмыс кезінде. Жылу бөлудің бұзылысы нәтижесіндегі жылулық соққы көбіне жаңа туған нәрестелелерде жылы орағаннан немесе әскер жауынгерлерінде резеңке киімде көп болу салдарынан дамиды. Патогенез. Негізгі патологиялық түйін су-электролитті баланстың бұзылысынан ал бұл өз алдына макро және микроциркуляциялық жүйенің бұзылысына алып келеді. Клиника. Бас ауыру, жалпы шаршағыштық, гбас айналу, жүрек айну, құсу. Объективті: беттің гиперемиясы, ентігу, тахикардия, температураның жоғарлауы, көп мөлшерде тер бөлу. кейде мұрыннан қан кету, есінен тану, қалтырау байқалады. Шұғыл көмек. науқаст. Уложить горы көлеңке немесе салқын жерге жатқызу. Аяғын көтеру. Киім түймесін және шалбар белдігін ағыту. Бетіне суық су шашу. Басын суыту арнайы термо пакетті қолдану керек. Барлық денесін суық орамалмен сүрту. Ең тиімді әсер нашатыр буын үрлеген кезде болады. Есі болған жағдайда суық су беру. Госпитализацялау сурағы жеке қарастырылады.

34.АІЖ Қан кету ажыратпалы диагностика; дәрежесіне байланысты: Жеңіл (қолайлы болжам)қақырықта қан ұйындыларының немесе бір текті таралған ашық түсті қанның болуы. Ауыр(өмірге қауіпті) көлемді қантүкіру (көп мөлшерде қан түкіру немесе 24 сағат ішінде 1000 мл артық) Ажыратпалы диагностикасы:Қантүкіру кезінде байқалады: түсі ашық,жөтелмен бірге жүреді,қақырық реакциясы сілтілі.Қанмен құсу кезінде:қоңыр түсті,ұйынды түріндегі қан, тағаммен бірге,бөлінді реакциясы қышқыл.Қантүкіруді иектен және мұрынжұтқыншақтан кеткен қан кетумен ажырата білу керек. Емі Есінен тану болса,тынысы және қанайналымы тоқтаса жүрек-өкпелік реанимациясы жүргізіледі. Көлемді қанкету кезінде: науқасытың басын төмен түсіріп жатқызады. тыныс алу жолдарының санациясын қамтамасыз ету. үлкен қысыммен (6-10л\мин)оттегі беру. көктамыр арқылы сұйықтықтар енгізу(клиникалық көрінісіне қарай 1000-3000 мл):0,9% натрий хлодриді,5% декстроз ерітіндісі.5% -100 мл аминокапрон қышқылын көктамырға тамшылыатып енгізу. Көлемді қанкету кезінде әсері жоғары емес. Торакальді хирургия бөлімшесіне жедел түрде тасымалдау. Жеңіл түрдегі қанкету кезінде симптоматикалық терапия жүргізіледі.Гемодинамика көрсеткіштерін бақылап отыру. Асқазан-ішектік қанкету: Қанкету- тамырлар арнасынан қанның ағуы.АІТ-нан көлемді қанкету өмірге қауіпті геморрагиялық шоктың бір себебі. Этиология және патогенез:Жиі қанкету түсіндіріледі:Тамырлар қабырғасындағы ақаулардың дамуымен түсіндірілетін патологиялық процесс(жедел және созылмалы ойық жарадан қанкету). Тамырлар қабырғасының өткізгіштігінің жоғарлауы(авитаминоз,жедел респираторлы аурулар анафилаксия,сепсис). қуысы мүшелерінен қанкету кезіндегі шұғыл жағдайлар Бауыр циррозы кезінде асқазанның және өңештің кеңейген веналарынан қанкету. Асқазан және өңештің шырышты қабаттарының жыртылуы кезіндегі қанкету (Мэллори-Вейсс синдромы) Қанкету кезінде ажыратады.АІТ-ның жоғарғы бөлімінен қанкету,қан жоғалту көзі өңеште,асқазанда және онекі елі ішекте орналасса. АІТ-ның төменгі бөлімінен қанкету,қанкету көзі аш,мықын және тоқ ішекте орналасқан. АІТ-ненқанкету себебі:АІТ-ның жоғарғы бөлімінен қанкету:асқазанның және онекі елі ішек ойық жарасы,өңеш веналарының варикозды кеңеюі, шырышты қабаттарының эрозивті-жаралы зақымдалуы, ісіктер, ангиомалар.АІТ-ның төменгі бөлімінен қанкету:дивертикулит,тоқ ішек ісіктері немесе полипі,ангиодисплазия,спецификалық емес ойық жаралы колит,Крон ауруы,гемаррой,инфекциялық аурулар. Жіктелуі АІТ-нан қанкету себебіне,қанкету көзінің орналасуына, сипатына байланысты (жедел,профузды,өршімелі және қайталамалы) болып жіктеледі.Қан жоғалту дәрежесіне байланысты:Жеңіл (1 дәреже).Жағдайы қанағаттанарлық.Бір реттік құсу немесе қара түсті нәжіс.Қайталамалы құсу қанмен немесе мелена.ЖСЖ 80-100 минутына,систолалық қысым 120 с.б.диурез 2л\тәу жоғары.Құсу-ашық түсті қан (Мэллори-Вейсс синдромы,өңеш ісігі немесе асқазан кардиийі) Қара түсті қан (портальді гипертензия кезінде асқазан,өңеш веналарының варикозды кеңеюінен қанкету).“кофе қойыртпасы”түрінде (асқазан және онекі елі ішектің созылмалы ойық жарасынан қанкету). Қанды шырыш (дизентерия,спецификалық емес ойық жаралы колит). Мелена (гемоглабиннің гемосидиринге айналуы нәтижесінде пайда болатын қара нәжіс)АІТ-нің жоғарғы бөлімінен қанкету кезінде көрінеді.антикоагулянтармен,антиагреганттармен,гепаринмен ұзақ уақыт емделу стероидты емес қабынуға қарсы дәрілерді көп қолданғанда. Мүмкін болатын асқыныстар: Ең ауыр асқыну түрі-геморрагиялық шок.Қанкету кезінде негізгі аурудың белгілері жойылуы немесе азаюы болады,ол асқынуларға әкеледі.Бауыр патологиясы бар қанкету кезінде бауырлық жеткіліксіздік,энцефалопатиялар байқалады. Ажыратпалы диагностикасы: Өкпелік қанкету жөтел,қантүкірумен жүреді(брохоэктаз ауруымен науқастардың тамырларының эрозиясы,пневмосклероз,өкпе ісігі,туберкулез). Айқын қан жоғалту кезінде байқалады: тері түсінің және конъюктивасының бозаруы. жиі және жұмсақ пульс. әлсіздік.тұрған кезде басының айналуы немесе есінен тануы (коллапс). қысымның төмендеуі. Жоғарғы қауіп тобында бірнеше қатар белгілерді ажыратады:60 жастан жоғары жас. айқын брадикардия. бауырдың созылмалы аурулары. басқа да созылмалы аурулар(жүрек,бүйрек,бронхөкпелік симптомдар).геморрагиялық диатез.есінің бұзылуы.Қанкету кезіндегі гипотензия кеуде артындағы ауырсынға әкеледі және ЭКГ-да екіншілік жедел миокард ишемиясы белгілерін көрсетеді. Қанды құсу себебінің бірі мұрынннан кеткен қанды жұту болуы мүмкін екенің ес сақтаған жөн. Қоңырау шалғандарға кеңес беру: Науқасты арқасымен жатқызып,аяғын 20-30 смге жоғары көтеру.Науқасқа тамақ және су ішкізбеу.Науқас қабылдап жүрген дәрілерді тауып жедел жәрдем дәрігеріне көрсету қажет Науқасты қараусыз қалдырмау. Ішке мұз қою.

Мұрыннан қанкету:Мұрыннан қанкету-мұрыннан және жұтқыншақтыңартқықабырғасыарқылыкөпіршіктіемесқанныңбөлінуіменкөрінетінжалпы және жергіліктіпатологиялықпроцестерменкөрінетінклиникалық симптом. Этиология және патогенезі: Жалпы және жергілікті белгіліерін ажыратады: Жалпы: Жүйелі аурулар(атеросклероз, АГ, бауыраурулары) Инфекциялықаурулар(грипп,дифтерия,скарлатина,қызылша.) Гиповитаминоз. Интоксикация (ауырметаллдар, хром, қорғасын, фосфор). Дәрілікзаттар (антикоагулянттар, цитостатиктер). Қанаурулары (лейкоз,анемия,агранулоцитоз, миеломды аурулар, гемофилия, идиопатичлық. тромбоцитопениялық пурпура) Ажыратпалы диагностикасы: Төменгі тыныс жолдарынан қан кету: ашық түсті қан, көпіршікті, жөтел,қан түкіру мен бірге жүреді. Жоғарғы АІТ жолдарынан қан кету құсу кезінде қанның мұрын қуысына түсуі: осыған тән анамнез және қарау. Басқа да аурулардағы қантүкіру сипаттамасы. Жедел бронхит - шырышты-іріңді қақырық, қан ұйындыларымен. Пневмония- тұтқырлы қақырық,ентігу мен қызба көріністерімен жүретін жедел ауру;өкпедегі қабыну процессі. Өкпе абцессі - қан ұйындысы бар іріңді қақырық;қызба; плевральді сипаттағы кеуде қуысындағы ауырсыну. Туберкулез - қан ұйындысы бар іріңді қақырық;дене салмағы- ның төмендеуі. Туберкулома - кеуде қуысының рентгенограммасында шар тәрізді инфильтрат,анамнезін де туберкулез. Бронхоэктазды ауру - тұрақты түрдегі іріңді қақырық,келе – шекте 1ай немесежылдарбойықантүкіру болады. Басқа да аурулардағы қантүкіру сипаттамасы. Бронх ісігі - көп уақыт бойы қан ұйындысы бар қақырық, дене салмағының төмендеуі. Бронх аденомасы - дені сау адамдағы қайталамалы қантүкіру. Өкпе инфарктісі - қақырықпен араласпаған қан ұйындысы, плевральді сипаттағы кеуде қуысының ауырсынуы және ентігу,аяқтың терең веналарының тромбозы туралы қауіп факторы бар; Өкпе ісінуі - көпіршікті қақырық;ашық түсті қанға боялған; айқын ентігу;жүректің қосалқы аурулары бар. Өкпе тамырларының даму ақаулары - қайталамалы қантүкіру,көптеген телеангиоэктазиясы бар Ослер-Вебер – Рандю синдромы. Өкпе контузиясы - кеуде қуысының жарақаты бар. Геморрагиялық диатез - қатты жөтел соңынан қантүкіру, әртүрлі мүшелердегі қан кетулер. Өкпелік васкулиттер - гранулематоз Вегенера,Гудпасчер синдромы. Туа пайда болған ақау - көгеру,барабан таяқтары симптомы. Өкпе гипертензиясының басқа да себептері - Митральді стеноз,біріншілік өкпелік гипертензия.

35.Өтпелі ЖМҚБ:Қантамырлық аурулар барысында аяқастынан ошақтық және жалпы милық неврологиялық симптомдармен көрінетін және 24 сағат көп емес уақытқа созылады.Ол белгілі бір уақытта аяқталып,бұзылған функциялардың қалпына келуімен көрінеді.Мидың қысқа уақытты локальды ишемиясы нәтижесінде көрінетін ӨЖМҚБ ошақтық симптоматикамен байқалатынды ТИА деп атайды.ӨЖМҚБ 2 формасы ЦГК немесе Милық гипертоникалық криз деп аталады.Жиілігіне байланыстыӨЖМҚБ:Сирек(жылына 1 рет)Орташа(жылына 2-3 реттен коп емес) Жиі (жылына 2-3 реттен к-п). ТИА үшін қантамыр бұзылысы болған жерде ошақтық симптомдар тән. Басталуы өте жедел.ТИА каротидті жүйеде болса, аяқ қолда гемитип б\ша әлсіздену н/е жансыздану н/е бет пен қолда жартылай жансыздану болады. Афазия, бір көзде көру бұзылысы байқ.ТИА вертебрально базилярлық жүйеде бас айналу,жүрек айну,атаксия.амнезия нистагм,парез ми нервтерінің,диартрия,жұтыну бұз,аяқ қолдың айқаспалы парездері,трипарездер.ӨЖМҚБ бар науқастар миқанайналым декомпенсация себебін н\е т.б анықтау үшін госпитализацияланады. ӨЖМҚБ алдын алу даму қарқынына б\ты ж\е антиагреганттар н\е АҚ төменд препаратар тағайынд.ТИА кезінде жиі Клопидрогель 75мг/тәу.Аспирин (томбоасс кардиомагнил)100-75-50 мг/тәу 1 рет танертен. Аспирин+дипиридамол 25 мг кунине 3 рет. Тиклопидин 250 мг/тәу. Жедел гипертониялық энцефалопатияның диагностикалық критериі: - бірден қатты бас ауырсынуы;- құсу,жүрек айну;-естің тежелуі, тырыспа синдромымен бірге;- ошақтық неврологиялық симптоматика. Негізгі ж\е қосымша диагностикалық шаралар; Жалпы жағдайын ж\е өмірге маңызды функцияларды бакылау: есін,тынысын,қанайналымын.2. Визуальды бағалау:бастың жұмсақ тіндерін қарап пальпациялау(бас ми жарақатын анықтау үшін),сыртқы есту жолдарын және мұрын жолдарын қарау(ликворлы- и гематореяны анықтау үшін).3. пульсті зерттеу (аритмичный), ЖЖЖ өлшеу(брадикардия), АҚ өлшеу (повышение).4.Жүрек аускультациясы: шудың болуы, митральды клапан пролапсын анықтау үшін ж\е т.б. шулар. 5. Мойын ҚТ Аускультациясы: ұйқы артериясы үстінен шуды анықтау,транзиторлық ишемияны анықтау анамнезінде н\е сахарлы диабет.6. неврологиялық статусты зерттеуде мына белгіліерге назар аудару к\к: Аяқ қол қимыл бұзылысы: науқасқа 10 секунд бойы аяқ қолын көтеруін сұрау, паретикалық аяқ қол тез түседі (проба Баре)- сөйлеу бұзылысы (дизартрия, афазия): дизартрияда науқаста толық түсіне тұрып сөздері айқын емес болады,ауызында толы тамақ тұрған сияқты болады. Афазияда науқас айтылған сөзді түсінбейді,өзінің Сөйлеуіде болмауы мүмкін;- ми иннервация бұзылысы: бет асимметриясы («перекос» лицатісті көрсет дегенде н\е күл дегенде), дисфагия (жұтыну бұзылысы;- сезімталдық бұзылысы:аяқ қол дың симметриялық аймақтарын соққылаганда бір жақты ауырсынудың төмендеуі болады;- ес деңгейінің бұзылысы (оглушение, сопор, кома); көру алаңының дефектысы 7. Қан деңгейін қант денг зерттеу. Медициналыық көмек:Шұғыл көмек мақсаты: 1.инсультке әкелген патологиялық процестерді жою н\е ми катастрофаға әкелген рефлекторлық реакцияны жою. 2. Ми құрылымының бұзылыуымен болатын морфофункциональды өзгерістерді шектеу. Жалпы көмек: базисті және дифференциальды терапия қосылысы нәт. болады. Базисті ем (дифференцирленбеген) өмірге маңызды функцияларды қалпына келтіруге ж\е эпилептикалық статусқа бағытталды. Оны инсульт типін анықтағанға дейін орындайды,сонымен қатар инсульт типі анықталмаған кезде де қолданады. Дифференцирленген терапия — ишемиялық не/се геморрагиялық инсульт ақырына байланысты бағытталған шаралар жиыны.Оны тек стационар жағдайында ғана қанның ұю жүйесінінң жағдайына қарап жасайды.. Базисті (дифференцирленбеген) терапия бір бірімен б\ты үш компоненттен тұрады: 1. Өмірге маңызды функцияларды шұыл түзету — тыныс алуды қалпына келтіру,гемодинамиканы, жұтынуды, эпилептикалық статусты басу; 2. Инсульт нәт пайда болған гомеостаз бұзылысын қалпына келтіру,басмиішілік қысымды,су тұз балансын,қышқыл сілтілік балансты,инфекция мен оның асқынун алдын алу, вегетативті гиперреакцияны жою, психомоторлық қозуды,Құсу,жүрек айну; 3. Жедел ми қанайналым бұзылысымен шақырылған мидың дисфункциясын жоюға бағытталған. Метаболикалық қорғаныс: Антигипоксант колдану, антиоксидант, антагонист кальция, нейротрофикалық иМембранотұрақтандырушы препараттар, антагонист глутамат. Дифференцирленбеген терапия:

1. тынысалудың қалыптануы–жоғарғы тынысалу жолдарының ж\е ауыз-жұт туалеті.

2. Есі бұзылғанда – оксигенотерапия. ӨЖВ: брадипноэ (ЧДД < 12 в мин), тахипноэ (ЧДД > 35-40 в мин), цианоз болғанда көрсетілген.

3. артериальды гипертензия б\са(САД> 200 мм рт.ст.,ДАД> 110 мм рт.ст.) тез АД түсіру к.к- эналаприлат 0,625 – 1,25 мг к\т 5 мин;- магния сульфат к\т1000-2000 мг (алғ 3 мл 3 мин ішінде).

4. артериальды гипотензияда(САД< 100 мм.рт.ст.) к\т тамш полиглюкин 400,0 мл (алғашқы 50 мл струилі) не/се пентакрахмал 500 мл.

5.Айқын артериальды гипотонияда: к\т тамш 250 мг допамин + 250 мл 5 % декстроза ерт не/се натрия хлоридінің изотониялық ерт 3-6 дан 10-12 капель/мин. Жылдамдықпен. Тырысулық синдромда: диазепам к\т алғашқы 10-20 мг мөлшерде, керек болған жағдайда – 20 мг к\т б\е.

6.Тұрақты ықылықта ж\е қайталанатын құсуларда:

- метоклопромид 2 мл в 10 мл 0,9% раствора натрия хлорида к\т

- пиридоксина гидрохлорид 2-3 мл 5% раствора к\т 10 мл 0,9% натрия хлориді ерт;

-эффект бомаса– дроперидол 1-3 мл 0,25% раствора в 10 мл 0,9% натрия хлорида ерт. к\т.

7.бас ауруында:

- кеторолак 30 мг б\е.

8. Нейропротективная терапия:

- глицин сублингвально по 1 г;

- магния сульфат 25% раствор – 5-10 мл к\т 100-200 мл 0,9% раствора натрия хлорида;

- мексидол к\т 5-7 мин ішінде н\е 100-500 мг в 200-400 мл 0,9% натрий хлоридді ерт. жылдамдығы 60-80 там/мин;

- церебролизин 5-10 мл к\т струилі, баяу не/се 10-60 мл в 200 мл 0,9% натрий хлориді ерт к\т жай 60-90 мин, не/се глиатилин 4 мл (1000 мг) в 10-20 мл 0,9% натрий хлориді ерт к\т не/се эмоксипин-15 мл 1% ерт к\т тамшылатып не/се карнитина хлорид 7-10 мл 1% ерт +300-500 мл 0,9% натрий хлориді ерт к\т тамш жылдамдыгы 6- там/мин;

- пирацетам 10-20 мл к\т

9. Микроциркуляцияны жақсарту ижәне қайталамалы тромбо-эмболияның алдын алу үшінпентоксифиллин к\т тамшылатып 0,1 г мөлшерде (бір ампула) +250-500 мл 0,9% натрий хлориді ерт 90-180 мин ішінде н\е варфарин 2,5 мг ішке н\е аспирин 500 мг.

Ми қанайналымын жақсарту үшін: нейрондардың оттегімен қамтамасыз етілуінің күшеюі, мидың метоболизмін жақсарту –винкамин, 30 мг

10. Қанның коагуляционды бұзылысын коррекциялау - гепарин 5000 ЕД к\т..

36.Жедел қантамырлық жеткіліксіздік қантамыр арнасының сыйымдылығының ұлғаюына б\ты венозды қайтудың бұзылысы.Жедел қантамыр жет\сіздігі бар науқастарда естен танудың болуы шарт емес.естен тану тек мидың қанмен қамтамасыз етуі критикалық жағдайға жеткенде пайда болады..Коллапс-жедел дамитын қантамырлық жеткіліксіздік,ол қантамыр тонусының төмендеуімен ж\е ОЦК салыстырмалы төмендеуімен көрінеді.Коллапс кезінде естен тану тек мидың қанмен еамтамасыз етуі критикалық төмендегенде ғана пайда болады,ж\е міндетті белгі емес.Коллапстын шоктық жағдайлардан принципиальды белгісі шокка тән патофизиологиялық белгілердің болмауымен сипатталады:симпатоадренальды реакция,жасуша клеткасынын функциясынын жайылган бұзылысы.бұл жағдайлар инфекция,интоксикация,гипо,гпергликемия,пневмония,б.ү.б.жеткіліксіздігі нәт п.бмүмкін.Клинкалық тұрғыда коллапс тез жағдайынын нашарлауымен,бас айналу мен естен танумен(бұл жағдайжда онда естен тану жайында болады),тері қатпары бозғылт болады,салқын тер шығады,жеңіл акроцианоз,беткей жиі тыныс,синусты тахикардия.АҚ деңгейі ауырлық деңгейіне көрсетеді.Шұгыл көмек көрсету естен тануга аналогично.Естен тану(синкопе,синкопальное состояние) естің қысқа уақытқа жоғалуымен ж\е постуральды тонустың бұзылысы(тұра алмайды),ЖҚТ ж\е тыныс алу бұзылысымен көрінеді.Естен тану патогенезі аноксиялық ишемиялық,негізінен жедел миқанайналым жеткіліксіздігі парасимпатикалық ж\е симпатикалық әсердің жетк\сіздігімен көрінеді.

37.Квинке ісігі терінің теріасты қабатының н\е шырышты қабаттың жергілікті ісігімен көрінеді.Жиі ерін,щек,қабақ,маңдай,бастың шаш аймағында,мошонкада,табанның дорсалды бетінде,кистте пайда болады.АІЖ шырышты қабатының ісігі ішек түйілуімен,құсумен,жүрек айнумен көрінеді.Көмей аймағының ісігінде өмірге кауіпті жағдалар пайда болады:дауыстыңқарлығуы,жөтел,тұншығу,жұтыну өиындауы,стридорозды тыныс алу.Елу пайыз жағдайда крапивницамен қосылып келеді.Емі:контакт тоқтату:дәрілік емді парентеральды енг тоқтату,инекционды ине көмегімен жарадан жәндік желесін алу,алған жерге мұз қою.Сол жерге 0.5 мл 0.1 % аадреналин 5 мл 0.9% натрия хлорид.Аллергияға қарсы ем.ГК:преднизолон 60-150 мг парентеральды (балаларга 2-12 ай 2-3 мг\кг.1-14 жас 1-2 мг\кг)в\в стуйно.Жайылған қайталанатын крапивницада бетаметазон -1-2 мл.Гистаминнің тінге жана порциясынын асерин алдын алу үшін акривастин 8 мг или цитиризин 10 мг.Көмей ісігіне ж\е анафилактикалық шокка күдік б\са бірден адреналин.Симптоматикалық терапия:бета екі адреномиметик бронхоспазмда(сальбутамол небуйлазер арқ.2.5-5 мг).Кислородотерапия.