Сёрникузяын ӧтсяма юкӧдъяс

Кор сёрникузя юкӧдъяс овлӧны ӧтсямаӧн?

Кутшӧм юкӧдъяс овлӧны ӧтсямаӧн?

Колӧны-ӧ пунктуация пасъяс ӧтсяма юкӧдъяс дырйи?

· 1. Думыштӧй, мый тӧданныд ӧтсяма юкӧдъяс йылысь 4-ӧд классын велӧдӧмаысь.

168 удж. Лыддьӧй сёрникузяяссӧ. Гижӧй тӧдчӧдӧм кывъяссӧ сійӧ кывйыскӧд, кутшӧмкӧд йитчӧны. Кутшӧм юалӧм лӧсялӧ тӧдчӧдӧм кывъясыслы? Сёрникузяас кутшӧм юкӧдӧн лоӧны? Визьнитӧй.

1. Пӧчӧ менӧ видзлывліс, потан дорын сьывлывліс. 2. Тайӧ сьыланкывъясас, небыд, мича шыясас кылӧ вӧрлӧн шувгӧмыс, коми йӧзлӧн олӧмыс. (Тима Вень) 3. Кӧдзыдсьыс трачкӧдчӧны козъяс, пипуяс. 4. Джуджыд, пашкыр коз зымвидзӧ вӧрса кушинын. 5. Кӧдзыд дырйиыд лӧсьыд паччӧрын да пӧлатьын куйлыштавны.

· Кыдзи йитчӧны ӧта-мӧдыскӧд торйӧдӧм кывъясыс?

169 удж. Лыддьӧй та йылысьнаучнӧй текст «Ӧтсяма юкӧдъяс».

Сёрникузяын вермӧны лоны ӧтсяма юкӧдъяс.

а) Ӧтсяма юкӧдъяс тӧдмавсьӧны сы серти, мый найӧ:

– йитчӧны сёрникузяын ӧти и сійӧ кыв дорӧ;

– вочавидзӧны ӧткодь юалӧм вылӧ;

– сёрникузяын лоӧны ӧти и сійӧ жӧ юкӧдӧн;

– ӧта-мӧдсьыс оз зависитны;

– шусьӧны лыддьӧдлан шуанногӧн.

б) Ӧтсяма юкӧдъясӧн вермӧны лоны и сюрӧса, и содтана юкӧдъяс.

1. Вежон чӧж сулалӧ сэзь, мича поводдя.,

2.Ме кайи пӧлатьӧ да кычи моз чикыльтчӧмӧн воді. да

3.Тӧв лёкысь таркӧдчис кильчӧ ӧдзӧсӧ, ӧшинь куричӧ.,

в) Ӧтсяма юкӧдъяс вермасны йитчыны и, да, а, но, ни кывйитӧдъясӧн и натӧг.

1. Луншӧр кадӧ тӧв лӧнис, раммис. 2. Ӧшинь пыр потшӧс ни туй эз тыдавны. 3. Кильчӧ вылын да потшӧс пӧлӧн артмӧма джуджыд лым тола. 4.Тӧлыс лёкаліс войбыд, но асъядорыс вочасӧн бурасис.

г) Гижигӧн ӧтсяма юкӧдъяс колӧ торйӧдны чутікӧн (запятаяӧн):

– кор ӧтсяма юкӧдъяс костын абуӧсь кывйитӧдъясыс: Ме пыралі посводзӧ, босьті паськыд зыр, петі весавны лым.,,

– кор ӧти и сійӧ жӧ кывйитӧдсӧ сувтӧдӧма быд ӧтсяма юкӧд водзӧ:

Уджыс тырмис и верстьӧлы, и челядьлы. и, и

– а, но кывйитӧдъяс дырйи: Мудзим, но радлім. Полім сы мында уджсьыс, а вӧчим.,но, а

· 1. Мый тӧдінныд нин ӧтсяма юкӧдъяс йылысь, а мый лои выльторнас?

2. Бӧрйӧй «Коми литература» небӧгысь содтана юкӧдъяса 3-4 сёрникузя.

170 удж. Тӧдмалӧй нӧдкывъяссӧ. Лыддьӧй сёрникузяяссӧ, аддзӧй ӧтсяма юкӧдъяссӧ. Кутшӧм содтана юкӧдӧн найӧ лоӧны? Гӧгӧрвоӧдӧй пунктуация пасъяс сулалӧмсӧ.

1.Емтӧг, сунистӧг дӧмас дӧмӧма. 2.Вӧрын увтас-увтас, гортӧ локтас, лабич улӧ водас. 3. Пу кар, сёй кар, а сы вылын зарни да эзысь гольвидзӧ. 4. Тӧлын и гожӧмын ӧти паськӧма. 5. Ваын и муын ӧти нима.

· Гижӧй ӧтсяма содтанпаса, ӧтсяма юӧрпаса, ӧтсяма ногапаса сёрникузяяс.

171 удж. 1) Лыддьӧй текст, тӧдмалӧйстильсӧ.Кутшӧм шӧр мӧвпыс гижӧдыслӧн? 2) Бӧрйӧй текстсьыс ӧтсяма юкӧдъяса сёрникузяяс да гижӧй. Визьнитӧй ӧтсяма юкӧдъяссӧ сідзи, мыйӧн найӧ лоӧны сёрникузяас. Гӧгӧрвоӧдӧй пунктуация пасъяс пуктӧмсӧ.

Печора да Ылыдз юясын олӧ зэв уна чери. Торъя нин ёна нималӧны печораса сьӧмга, сиг да ком. Тулыс-арын Печора вылӧ тырыс пуксьӧ дзодзӧг. Тані найӧ быдтысьӧны.

Печораса вӧръяс озырӧсь быдсяма звер-пӧткаӧн. Ылыдза-Печораа костӧ лои лӧсьӧдӧма государственнӧй заповедник. Танi олӧны и йӧра, и кӧр, и ош, вӧркань, и вурд, и мой, низь и тулан, сан и руч, анча и ур, сьӧдбӧж и кӧч. Да верман ӧмӧй ставсӧ лыддьӧдлыны?!

И. Пыстин серти

· 1. Мый вылӧ индӧны бӧръя сёрникузя помас пунктуация пасъясыс?

2. Лӧсьӧдӧй схемаяс ӧтсяма юкӧдъяса сёрникузяяслы.

172 удж. Гижӧй сёрникузяяссӧ пунктуация пасъяс содталӧмӧн. Визьнитӧй сюрӧса да содтана юкӧдъяссӧ. Лӧсьӧдӧй схемаяс ӧтсяма юкӧдъяса сёрникузяяслы.

Уна сё во сайын медбур туйясӧн Комиын вӧліны юяс. На кузя йӧзыс писькӧдчисны тӧдтӧм местаясӧ вӧравны кыйсьыны.

Юяс кузяыс найӧ волісны Из гӧраӧдз петавлісны Войвыв саридзӧ. Коми войтыр пыжъясӧн кывтлісны ылi муясӧ тӧдмасьлісны сэтчӧс йӧзкӧд овмӧдчылісны выль оланінъясас.

Из гӧра – Урал гора.

Войвывсаридз – Севернӧй Ледовитӧй океан.

173 удж. 1)Лыддьӧйтекстсӧ.Гӧгӧрвоӧдӧй, мый гижӧдыс стиль сертиыс научнӧй. Кутшӧм шӧр мӧвпыс текстыслӧн?

2) Гижӧй текстсӧ шыпасъяс содталӧмӧн, пунктуация пасъяс пукталӧмӧн. Визьнитӧй ӧтсяма юкӧдъяссӧ сідзи, кутшӧм юкӧдӧн сёрникузяас найӧ лоӧны.

Коми кыв – миян чужан кыв. Сыӧн мӧвпалӧны с…рнитӧны лыдд…ысьӧны гижӧны Коми Республикаын Коми-Перым кытшын мукӧд муясын олыс… коми войтыр. Коми гор кылӧ Мурманскӧй обласьтын а сідзжӧ Урал сайын да ылі Сибирын. Кыксёысь унджык во сайын мӧдӧдчылӧмаӧс… сэтчӧ коми крестьяна бур муяс корс…ны. Комиӧн с…рнитӧны оз сӧмын комияс но и на пӧвстын олыс… ненецъяс хантъяс манси. (Е.Игушев серти)

· 1. Кутшӧм орфограммаа кывъяс паныдасьӧны текстас?

2. Кужӧй гӧгӧрвоӧдны ӧтсяма юкӧдъяслысь йитчӧмсӧ, гижигӧн пунктуация пасъясӧн торйӧдӧмсӧ.