Подув да содтана юкӧдъяс» тема вынсьӧдӧм вылӧ уджъяс

163 удж. Гижӧй текстсӧ кывъяслы коланавежлӧг суффикс либӧ кывбӧр содтӧмӧн. Тӧдмалӧй содтана юкӧдъяссӧ юалӧм отсӧгӧн, визьнитӧй колана визьӧн.

Лым толаяс артмӧм … челядь кутісны чеччавны потшӧс …, кӧбрӧг …, кильчӧ …. Ӧньӧ эз кольччы гырысьджык челядь…. Ӧтчыд локтіс мамыс … бӧрдӧм чужӧма. Мамыс повзис:

– Мый нӧ менам пиук… лоӧма?

– Ыхань ыхань ыхыхи да ыхӧс кухи! – висьталіс Ӧньӧ.

Мамыс первойсӧ эз гӧгӧрво. Вӧлӧмкӧ, висьталӧ: «Пывсян … чеччышті да кыв… курччи». (М.Сажина серти)

Кывбӧръяс: вомӧн, бӧрын, дорӧ, вывсянь.

164 удж. Лыддьӧй, сэсся гижӧй.Видлалӧй сёрникузяяссьысюкӧдъяссӧ, визьнитӧй. Аддзӧй керан вежлӧга эмакывйӧн петкӧдлӧм содтанпасъяс, пасйӧй вылісяньыс.

Вӧр пуяс костъясыс… мыччас…ӧ йӧра.

Кыйкъялӧ кӧин сэн с…ӧд парма вӧрын.

Варгыл…тӧ-тапиктӧ вадорлан… ош,

Чегъялӧ кок увс…ыс майӧг и потш.

Кӧч вылӧ ус…кӧдчис зэв ыджыд кутш.

Низ… да мой вӧчӧны асс…ыныс удж.

Важӧн нин вӧлӧма тайӧ,

Кол…ӧма сё вояс сайӧ. (Илля Вась)

· Кужӧй висьтавны, кутшӧм правилӧ серти содталінныд шыпасъяссӧ?

165 удж. Лыддьӧй текстсӧ, тӧдмалӧй сикассӧ. Гижӧй текстсӧ комиӧн. Сёрникузяын быд кывлӧн аслас места – энӧ вунӧдӧй та йылысь.

Небольшая поляна окутана туманом. Тишину раннего утра не нарушают даже птицы своим щебетаньем. Скоро взойдет солнце, рассеет туман, разбудит ветерок. Зашепчет угрюмый бор, зашумит березовая роща. А пока все дремлет в ожидании прекрасного утра. (М.Колесов серти)

· 1. Кутшӧм кывъяс мичмӧдӧны текстнытӧ?

2. Визьнитӧй коми сёрникузяяссьыс подув юкӧдъяс да тӧдчӧданпасъяс.

3. Мыйла тӧдчӧданпаслы татшӧм нимсӧ сетӧма?

166 удж. Петкӧдлӧй ассьыныд тӧдӧмлунтӧ.

1. Гижӧй, визьнитӧй сёрникузясьыс грамматика подувсӧ.

а) Шоча петавлӧ вӧр весьтӧ дышмӧм шонді. (А.Ванеев)

2. шоча петавлӧ; петавлӧ вӧр весьтӧ; дышмӧм шонді – тайӧ …

3. Гижӧй, кутшӧм содтана юкӧд петкӧдлӧ:

а) предметлысь признак;

б) предмет, кодкӧд вӧчсьӧ либӧ код вылӧ усьӧ действиеыс;

в) кӧні, кор, кыдзи, мыйла вӧчсьӧ действиеыс? Содтӧй видлӧгъяс.

4. Кутшӧм содтана юкӧдъяс йитчӧны юӧрпаскӧд? Лӧсьӧдӧй 2-3 сёрникузя.

5. Гӧгӧрвоӧдӧй сёрникузяяслысь торъялӧмсӧ висьталан мог да шуанног сертиыс. а) Ыджыд вокӧй – менам велӧдысьӧй.

б) Ыджыд вокӧй менам – велӧдысь.

167 удж. Лыддьӧй текстсӧ. Тӧдмалӧй, кутшӧм сійӧ стиль сертиыс. Сетӧй ним. Шогӧдӧ али кыпӧдӧ ловрутӧ тайӧ гижӧдыс?

Выль во вой. Кöдзыдыс градус комын. Öдзöс сайысь друг кылiм кутшöмкö каньлысь лёк горшöн горзöмсö. Мый вöчны? Восьтiм öдзöснымöс. Пырис сьöдсьыс-сьöд, вир тшыг, йизьӧм гӧна, чурвидзысь ордлыяса, скöр синъяса ай кань. Батьлы жаль лои «бомжыд» да вердiс-юкталiс, шонтiс, узьтöдiс. Асывнас эськö вöтлыны пондiс, но весьшöрö. Некытчö эз мун!

Коли кад. Каньтö некод эз юась, да и лунысь лунö мусмис сiйö миянлы. Жаль лои кодлыкö сетны. Сэсся думайтім, кыдзи нимтыны кутам. Унаöс бöрйим, лöсяланаыс регыд и сюрис. Чиган кодь сьöд да, сы серти Янöн нимтiм.

Мичаммис да ёнмис пемöсным. Гöныс небыдик, волялӧ. «Бомжысь господаӧ пöрис!», – сералiм ас костаным. Небыд лапанас шытӧг ветлӧдлӧ, лабутнöя, ачыс бур, лöнь, раминик, абу тшап. Тешитчöм ради содтӧд Буянкоӧн нимтывлам. Öд дзик абу сэтшöм кысукным. Кöть бöжöдыс кыскав, нинöм оз вöч.

Янукным кужö сетны кыкнан лапасö. Батьöй велöдiс. Дыр велöдны эз и ковмы. Зэв кужысь да кывзысьысь вöлöма. (Елена Митина)

· 1. Лыддьӧй воддза абзацсӧ. Кутшӧм сёрникузяяс эмӧсь висьталан мог да шуанног серти? Мый серти тайӧ тӧдмавсьӧ?

1. Бӧрйӧй да гижӧй тӧдчӧданпаса 5-6 кывтэчас.

2. Бӧрйӧй да гижӧй ногапаса сёрникузяяс, визьнитӧй юӧрпассӧ да сыкӧд йитчысь содтана юкӧдсӧ.

3. Кутшӧм кывъяс, кывтэчасъяс содтӧны текстыслы нюмбана рӧмсӧ? Кутшӧм сёрни стильлы лӧсялӧны тайӧ кывъясыс?

4. Вӧвлі-ӧ татшӧмсяма лоӧмтор тіян семьяын? Гижӧй та йылысь висьттор.