Тодлтн. Рис. пустое ведро полное ведро неполное ведро

Рис. пустое ведро полное ведро неполное ведро

хоосн суулһ дүүрң суулһ дундур суулһ

Иим янзар күүндтн А.: Эн ямаран суулһ?

Ә.: Эн хоосн суулһ./ Эн усн уга суулһ.

А.: Эн ямаран суулһ?

Ә.: Эн дүүрң уста суулһ./ Эн дүүрң биш уста суулһ.

А.: Эн ямаран суулһ?

Ә.: Эн дундур уста суулһ./ Эн өрәлц уста суулһ.

Тодлтн.

Рис.колодец, с колодезным журавлем

худгин заңһ

5-гч әңг Цаһан Сар

Тодлтн.

Мендллһнә, мөрглһнә авъяс

Ик кезәнә мана өвкнр һаран өргҗ, альхан негдүлҗ мендлдг, мөргдг бәәсмн. Олн җил давсн бийнь хальмг улс мөргүлин авъясан геесн уга. Һаран намчлад, маңнадан, чееҗдән күргҗ, өвдглҗ мөргх кергтә. Толһаһан ил бәрҗ мөргх кергтә. Альчур, махлаһан тәәлх кергтә.

Залу күн һаран өгч мендлдг авъяста.

Рис.две ладошки сложенные ладошки сложенные ладони сложенные ладони

сложенные вместе над головой перед лбом перед грудью

хойр һаран толһа деерән маңнадан чееҗдән

намчлх өргх күргх күргх

Умштн.

Цаһан сарин байр

Рис. или фото борцоки

целвг кит хуцин толһа хорха боорцг

җола боорцг темән боорцг мошкмр боорцг

шор тоһш һалуна толһа

Цаһана өмн өдрнь боорцг кенә. Боорцг олн зүсәр кегднә: целвг, хуцин толһа, кит, мошкмр, җола, шор, тоһш, хорха боорцг болн нань чигн.

Целвг, кит, хуцин толһа, хорха, җола нертә боорцгар дееҗ бәрнә. Маңһдур өрүнднь герин эзн күүкд күн Цаһана цәәһән чанна. Зул өргнә. Дееҗ бәрнә. Герин эзн күн Цаһана йөрәл тәвнә. Өрк-бүләрн цәәһән ууцхана.

Цаһан Сар – хаврин байр. Әмтн нег-негндән гиичд одна, белг белглнә. Нәәртә, шуугатаһар байран давулна.

а) сурврмудт хәрү өгтн.

1. Цаһан Сар ямаран байр?

2. Цаһан Сарла ю кенә?

3. Боорцгудын нерд ямаран?

4. Дееҗ өргдг боорцгудын нерд ямаран?

5. Цаһана цә кен чанна?

6. Цаһана йөрәл кен келнә?

7. Цаһана байр яһҗ давулна?

3. Чееҗәр дастн.

Цаһана йөрәл:

Эрүл-менд, седкл төвкнүн Нәәртн сәәхн болтха,

Эңкр нутгин хормад Наснтн ут болтха,

Дүүгҗ-дүрклҗ цуһарн Суусарн өнр болтн,

Дурта Цаһаһан кехм! Бәәсәрн байн болтн.

Мөңкин дөрвн цагт

Нәәрлҗ, җирһҗ йовтн!

4. Шинҗлтн.

Күндллһнә авъясмуд

1. Бийәсн ах күүг та гиҗ келдг.

2. Медәтә күүг уралан һарһҗ суулһна.

3. Медәтә күүнд хаалһ һарһҗ өгнә.

4. Медәтә улс күүндҗ бәәхлә, баһчуд хоорнднь орлцдмн биш.

5. Медәтә күүнд цә, хотынь бәрүлҗ өгдмн.

6. Гертәс һархларн, ардан үүд чаңһар хаадго.

6-гч әңг Кеедә өвгн

1. Багш: Кеедә өвгн маднд зург илгәҗ. Зургар ахр келвр бичҗ. Бичсн цааснь шуурч одҗ. Кеедәд дөң болтн.

Рисунок или фото солнечного зимнего дня. Дети катаются с горки на санках, играют в снежки, лепят снежную бабу. Падает пушистый снег.

Эндр___________ үвлин _______. Һаза архайг _________ орҗана. Көвүд болн күүкд ________________________ кеҗәнә. Бичкдүд _____________ Ондрәс деерәс дошҗана. Мадн үвләр _________ шивҗ нааднавидн. Би эцктәһән ___________________ дошнав. Эн җил би үүрмүдтәһән __________ балһс орув. __________ ___________ һолын эрг деер бәәнә. Үвлд би киитн усар бийән __________________. Мини хоран тойг 549 _________________________________________________________________.

2. Багш: Кеедә өвгн спортивн талвң орхар седҗәнә. Кеедәд 7-гч тойгта автобус кергтә. Кеедә яһҗ автобусин зогсал олҗ авх зөвтә? Ямаран сурврмуд әмтнд тәвҗ, хаалһан олх зөвтә? Күүндтн.

а) Иим янзар күүндтн.

А.: Мендвт.

7-гч тойгта автобусин зогсал альд бәәнә?

Ә.: Хаалһ һатлад йовтн.

А.: Цааранднь альдаран йовхмб?

Ә.: Тавн давхр гер тал йовтн.

ә) Күүндврәрн зура тогтатн.

3. Чееҗәр дастн.

Эв

Эвәс тосн һарна, Дән керго гиҗ,

Эвдрләс цусн асхрна. Давтҗ цуһарн келий.

Дән уга җирһнә, Делкән күч-көлсчнр,

Дәәнәс көлтә үкнә. Дегц чидлән негдүлий.

Эвәр бәәдг йостав,

Эвин туг өргнәв.

Эрклү бичкн настав,

Ээҗ-Төрскән харснав.

Эрнҗәнә Константин

Умштн.

Һашун усн

Санл Савр хойр хәрҗ аашла. Теднлә суулһта ус авч йовсн көгшн эмгн зөрлцв. Цөөкн ишкм йовчкад, зогсад, амрад йовна.

– Чи күләҗә, эн көгшн эмгнд нөкд болх кергтә, – гиҗ Санл келв. Үүртән иигҗ келчкәд, көгшн эмгнүр гүүһәд одв.

– Чи хамаран оч йовнач? Альк харһснднь нөкд болхмч? – гиҗ Савр ардаснь хәәкрв.

Санл иньгиннь келсн үгинь соңсл уга, көгшн эмгнәс суулһта усинь авад, гертнь күргв.

Терүнә хөөннь Савр нег дәкҗ элгн-саднасн хәрҗ аашла. Халун чигн өдр билә. Савр йир икәр ундасад йовв.

Ус уухар селәнә захд бәәсн герүр орад ирв.

Ик эртинә ус авч йовсн көгшн эмгн стул деер суухинь Савр таньв.

– Кукн, ундасҗ йовнчи? У, у – гиҗ орҗ ирсн көвүг көгшн эмгн өкәрләд, ус утхҗ өгв.

Эмгиг үзсн Саврин чирә улаһад одв. Эмгнә өгсн усиг үкс гиҗ уучкад, ханҗанав гиҗ келәд, адһад гертәс хәрү һарв. Эмгнә өгсн усн Саврт һашун болҗ медгдв.

Рис. два мальчика и бабушка с ведром

а) Сурврмудт хәрү өгтн.

1. Келврт кенә тускар келгдҗәнә?

2. Үүрмүд кениг үзв?

3. Санл ю кев?

4. Савр ю кев?

5. Хойр үүрин кеннь танд таасгдв?

6. Саврла ямаран йовдл учрв?

7. Саврин чирә яһад улав?

8. Юңгад уусн уснь һашун болҗ медгдв?

9. Келвр ямаран сурһмҗ өгчәнә?

10. Көгшн улсла харһхларн, бийән яһҗ бәрх кергтә?

ә) Чик эс гиҗ хаҗһринь заатн.

1. Савр көгшн эмгнүр гүүһәд одв. ___

2. Санл суулһта ус күргҗ өгв. ___

3. Көгшн эмгн гүүһәд йовна. ___

4. Көгшн эмгн ишкм йовчкад, амрад йовна. ___

5. Халун өдр билә. ___

6. Савр йир өлсв. ___

7. Эмгн Саврт үс кеҗ өгв. ___

8. Эмгн Саврт ус утхҗ өгв. ___

9. Эмгн көвүг өкәрлв. ___

10. Эмгнә усн һашун болҗ медгдв. ___

11. Эмгнә усн әмтәхн болҗ медгдв. ___

б) Зура олзлад, амн үгәр келвр келҗ өгтн

Зура

1. Харһлт.

2. Шиидвр.

3. Ичр.

7-гч әңг Нег зүсн мөчмүдтә зәңгс

1. Шинҗлтн. Нег сурврт хәрү өгчәх үгмүд темдглтн.

Санл, Савр, Дорҗ һурвн сән үүрмүд. Санл сәәнәр футбол, хоккей наадна. Савр олмһа, шунмһа, иньгч көвүн. Хойр үр экдән, ээҗдән, аавдан, эцкдән нөкд болна. Лавкас үс, өдмг, боднцг, мәңгрс хулдҗ авна. Дорҗ дегтр, журнал, газет умшхдан дурта. Эн сәәнәр биилнә, дуулна. Санл Савр хойр йистә, Дорҗ арвта. Эдн нег класст сурна. Школдан эдн бичнә, умшна, зурна, тоолна, наадна.

Кен? _____________________________________________________________

Юн?______________________________________________________________

Ю кенә? ___________________________________________________________

Ямаран? __________________________________________________________

Кедүтә? ___________________________________________________________