Жиілігі, қажеттілігі (тұрақты, тұрақсыз), шарты, жансыздандыруы

Қазіргі акушерлік салада кесар тілігі ­ ең жиі қолданылатын операцияның бірі. Оның жиілігі әр түрлі. М.С.Малиновскийдің мағлұматтары бойынша (1974) ­ 0,5-3%, В.И.Кулаков (1973) – 0,58-6,87%. Ал, Алматыдағы № 1 босану үйінің көрсеткіші бойынша кесар тілігінің жиілігі 1973-1977 жылдар аралығында ­ 2,08% болған, 1992 жылы ­ 7,5%, орта есеппен соңғы 10 жылдағы кесар тілігінің жиілігі 2-16,9% аралығында, шетел ғалымдарының көрсеткіші бойынша ­ 15-16%. Кесар тілігін қолдану жиілігі біріншіден акушерлік асқынудың түрлеріне, босанудың жолдарына, дәрігерлердің білім дәрежесіне байланысты.

Кесар тілігінің жиілігі оның қажеттілігімен тығыз байланысты. Қажеттілігін тұрақты және тұрақсыз деп екіге бөледі. Көптеген жылдар бойы кесар тілігін тек тұрақты қажеттілік бойынша жасап келген. Тұрақты қажеттілік кезінде жүктілік мерзімі жеткен әйел босану жолдары арқылы өзі босана алмайды.

Тұрақты қажеттіліктері. Жамбас қуысының анатомиялық тарлығының ІІІ, ІҮ дәрежелері, нәресте салмағының ірілігі; бала жолдасының толық төмен жатуы, қалыпты орналасқан плацентаның мезгілсіз бөлінуі, жатырдың жыртылу қаупі және оның басталуы, бала жолдасының жартылай төмен жатуында қан шығынының артуы; нәрестенің тууына кедергі болатын кіші жамбас қуысындағы жыныс ағзаларының ісіктері; бұрынғы кесар тілігінен кейінгі тыртықтың әлсіздігі, гестоздың ауыр түрлері; қынап пен жатыр мойнының тарылуы; қынаптың көк тамырының кеңеюі; миопияның жоғары дәрежесі; нәресте басының маңдайымен қондырылуы; нәрестенің жатырда көлденең жатуы; жатыр мойнының қатерлі ісігі.

Тұрақсыз қажеттіліктері. Жүктілік мерзімі жеткен әйел өз бетімен босануы мүмкін, бірақ ана мен бала өміріне туатын қауіп-қатер жоғары болады. Олар: жамбас қуысының клиникалық тарлығы; тар жамбас қуысының клиникалық тарлығы; тар жамбас қуысының 1-2 дәрежесі; толғақтың әлсіздігі; нәресте салмағының ірілігі, оның құйрығымен келуі; бала кіндігінің қынапқа түсуі; нәресте гипоксиясы мен асфиксиясы; көп жылдар бедеулікте болған әйелдер; ұзаққа созылған жүктіліктің акушерлік асқынумен қабаттас келуі; гестоздың жеңіл, орташа түрлері; жыныс мүшелерінен тыс қатерлі ісіктер, нәрестенің жатырда қиғаш жатуы; жатыр мойнының тыртықты өзгерістері.

Тұрақты және тұрақсыз қажеттіліктер аралығына шекара қою өте қиын.

Кесар тілігінің шарттары: бұл операцияның шарттарын М.С.Малиновский хирургиялық және акушерлік деп екіге бөлген. Хирургиялық шарттардың бірі ­ операцияны жоғарғы дәрежелі маман дәрігер жаңа техника құралдарымен жабдықталған операциялық бөлмеде жасауы керек.

Акушерлік шарттар: 1. Әйелдің дене ыстығы қалыпты болуы керек. 2. Қағанағы жарылмаған, қағанақ суы мезгілсіз кеткен жағдайда сусыз уақыттың ұзақтығы 12 сағаттан аспауы керек. 3. Тірі нәресте (бұл шарт ана өміріне қауіп туғанда ескерілмейді, тек плацента мезгілсіз бөлінгенде). 4. Әйелдің операцияға келісімі.

Жансыздандыру: соңғы жылдары анестезиология ғылымының жетістіктеріне байланысты кесар тілігінде негізгі қолданатын жансыздандыру тәсілі ­ эндотрахеалды миорелаксанттармен біріккен наркоз. Кейбір жағдайларда жергілікті жансыздандыру тәсілін қолданады.

Жансыздандыру премедикациядан басталады – бір сағат бұрын операция алдында 1 мл 0,1% атропинді, 1 мл 2% промедолды тері астына жібереді, соңынан наркоз береді. Наркоздың басы мен жатырдан нәрестені шығарып алу аралығы 7-10 минуттан аспауы керек.