Спряжение глаголов в очевидно-прошедшем времени

47- кесте

Единственнное число	Множественное число
Мен алдым Сен алдың Сіз алдыңыз Ол алды Мен алмадым Сен алмадың Сіз алмадыңыз Ол алмады	Біз алдық Сендер алдыңдар Сіздер алдыңыздар Олар алды Біз алмадық Сендер алмадыңдар Сіздер алмадыңыздар Олар алмады

Есімдік, оның түрлері.

Есімдік

По своим значениям и свойствам местоимения делятся на семь разрядов:

1. Жіктеу есімдіктері (личные местоимения).

2. Сілтеу есімдіктері (указательные местоимения).

3. Өздік есімдік (возвратное местоимение).

4. Жалпылау есімдіктері (определительные местоимения).

5. Болымсыздық есімдіктері (отрицательные местоимения).

6. Белгісіздік есімдіктері (неопределенные местоимения).

7. Сұрау есімдіктері (вопросительные местоимения).

Жіктеу есімдіктері

1. Жіктеу есімдіктері отвечают на вопросы кім? (кімдер?) (кто?). Они склоняются по падежам.

Запомните!

1. Жіктеу есімдіктері, кроме І лица, принимают окончания множественного числа –лар/-лер, -дар/-дер, -тар/-тер.

Жіктеу есімдік ІІІ лица принимают притяжательные окончания. Например: -оным, - оныңыз, -онысы, -оларым, -олардың, -оларыңыз, -оларды.

Следующие жіктеу есімдіктері мен (я), сен (ты), Сіз (Вы), ол (он) вместо окончания направительно-дательного падежа –ға/-ге принимают окончание –ған. Например: маған (мне), саған (тебе), оған (ему).

В предложении они бывают подлежащими и дополнениями. Например: Мен университетте жұмыс істеймін. Әкесі оған машина сыйлады.

Жіктеу есімдіктерінің септелуі

25- кесте

№	падежи местоим.	атау	ілік	барыс	табыс	жатыс	шығыс	көмектес
І ІІ   ІІІ	Мен Сен Сіз Ол	ед. ч и с л о	мен сен Сіз ол	менің сенің Сіздің оның	маған саған Сізге оған	мені сені Сізді оны	менде сенде Сізде онда	менен сенен Сізден одан	менімен сенімен Сізбен онымен
І   ІІ     ІІІ	Біз Сендер   Сіздер   Олар	м н.   ч и с л о	біз сен-дер Сіз-дер олар	біздің сендер-дің Сіздер-дің олар-дың	бізге сен-дерге Сіз-дерге оларға	бізді сен- дерді Сіз-дерді олар- ды	бізде сен- дерде Сіз-дерде оларда	бізден сен- дерден Сіздер-ден олар-дан	бізбен сен-дермен Сіздер-мен олармен

Сілтеу есімдіктері

2. Сілтеу есімдіктері (указательные местоимения). К ним относятся: бұл, мына, мынау – этот, эта, это; осы – этот самый; сол – тот самый; ол, анау, ана – тот, та.

Указательные местоимения изменяются по числам и падежам, могут иметь окончания принадлежности.

Отвечая на вопрос қай? (какой?) в предложении бывают определением. Например: Анау менің үлкен ұлым. (Тот мой старший сын).

Сілтеу есімдіктерінің тәуелденуі

26-кесте

число лицо	единств. число	множеств. число	единств. число	множеств. число
І ІІ   ІІІ	осыным осының осыныңыз осынысы	осыларымыз осыларың осыларыңыз осылары	бұным бұның бұныңыз бұнысы	бұларымыз бұларың бұларыңыз бұлары

27-кесте Сілтеу есімдіктерінің септелуі

падеж число	атау	ілік	барыс	табыс	жатыс	шығыс	көмектес
ед. число	мынау анау	мынаның ананың	мынаған анаған	мынаны ананы	мынада анада	мынадан анадан	мынамен анамен
мн. число	мына-лар аналар	мына-лардың аналардың	мына-ларға аналарға	мына-ларды аналарды	мына-ларда аналарда	мына-лардан аналардан	мына-лармен аналармен

Өздік есімдік.

3. Өздік есімдік (возвратное местоимение) өз – сам, себя изменяется по лицам и числам. Употребляется только в притяжательной форме и склоняется только в этой форме. Өздік есімдік принимает следующие суффиксы:

28- кесте