Халықаралық менеджментте мемлекеттік сыртқы істерін қарастырыңыз. 4 страница

Халықаралық кэсіпорындар қызметкерлерді оқыту мен дамытуға байланысты мұнан да күрделі қиындықтармен кездеседі. Шетелде жұмыс істеуге іріктелген басшыларды адам ресурстары жөніндегі менеджерлер сэйкесті мәдени дағдыларға оқытуды қамтамасыз етуі керек. Осыған ұқсас қабылдаушы елдердегі өндірістік жұмысшыларды оқытудың бағдарламасы жергілікті білім беру жүйесімен камтамасыз етілетін білім беру деңгейін ескере отырып түзетілуі тиіс. Ақырында, эртүрлі елдерде еңбек жағдайы жэне ең төменгі күнкөріс деңгейі айтарлықтай өзгешеленуі мүмкін, сондықтан адам ресурстары жөніндегі менед- жерлерге көбінде еңбекақы төлеу жүйесін қабылдаушы елдің еңбек нарығының мұқтаждығына сәйкестендіруге тура келеді. Олар жергілікті заңдардың ерекшеліктерін ескерулері тиіс, себебі ол ел фирмадан ең төменгі жалақы төлеуді немесе компанияның қызметкерлеріне жылдық сыйақылар немесе медициналық сақтандыру тэрізді белгілі бір жеңілдіктер көрсетуді міндеттей алады. Мұнан басқа, менеджерлер тым жоғары өмір сүру құнына, өмір сүру жағдайларының на-

6.Халықаралық компанияларда ұйымдық мәдениетті талдаңыз

Ұйымдық мәдениет концепциясы 1980 жылы АҚШ-та стратегилық басқару, ұйым теориясы және тұлғаның іс-әрекеттерін зерттеу нәтижесі барысында ойлап табылды.

Ұйымдық мәдениет ұйымда қалыптасқан дәстүрді, құндылықтарды, символды, сенімді, ұйым мүшелерінің ресми және бейресми іс-әрекеттерін бейнелейді.

Ұйымдық мәдениет төмендегі маңызды функцияларды жүзеге асырады;

1. Қорған: ұйымды әр түрлі сыртқы жағымсыз жағдайлардан қорғайды;

2. Біріктіру: адамдарды біріктіріп, олардың ұйымның бір бөлігі екендігі сенімін ұялатып қалыптастырады;

3. Реттеу: ұйымда жалпы әлеуметтік-психологиялық климатты орнықтырады және сыртқы қоршаған ортаға қарсы ережелер мен нормативтерді қалыптастырады;

4. Коммуникация: адамдар арасындағы қарым-қатынастарды нығайтады;

5. Адаптация: адамдардың бір-бірлерімен бейімделуіне септігін тигізеді;

6. Бағыт: адамдардың іс-әрекеттеріне жалпы ұғым беріп бағытын айқындайды;

7. Мотивация: ұйым мүшелерін ынталандырады;

8. Тәрбие: ұйым мүшелерін тәрбиеге баулыйды;

9. Имидж: сыртқы қоршаған ортаға (тұтынушылар, клиенттер, бәсекелестер, серіктестер, қоғам) қарсы имиджді қалыптастырады.

Қазіргі таңда стратегиялық тұрғыдан ұйымның мәдениеті бәсекелестік қабілетті жоғарылататын бірден-бір фактор болып табылады.

Ұйымның мәдениеті арнайы элементтерден тұрады. Бұл элементтер субъективті (ұйым мүшелерінің іс-әрекеттері мен қарым-қатынастары туралы) және объективті (іс-әрекеттердің материалдық жағы) болып келеді.

Субъективті элементтерге келесілер жатады.

1) Ұйымдық құндылықтар (экономикалық, саясаттық, технологиялық, әлеуметтік т.б.). Құндылықтар материалдық, рухани, эмоциялық тұрғыдан ұйым мүшелерін ынталандырады.

2) Философия: Ұйымда ең маңызды болған не? Деген сұраққа жауап іздейді. Философия ұйымды дамытады, басшылық стилін анықтайды, мотивация негіздерін алға тартады, персоналдық іс-әрекеттерін реттеп ұйымның имиджін қалыптастырады.

3) Салт: Ұйымның салтын қалыптастырады. Мысалы зейнеткерлікке шығатын адамды салтанатты шерумен шығарып салу сияқты.

4) Нормалар және іс-әрекеттер стилі: Адамдардың арасындағы қарым-қатынастарды реттейді

5) Лозунг: Ұйымның негізгі міндетін қысқаша түрде білдіру

6) Менталитет: Ұйымның өзіндік менталитетінің қалыптасуы

7.Кәсіпорынды басқару құрылымының қолдану тәсілдерін ашып көрсетіңіз

Кәсіпорынның басқару құрылымының негізі – құрылымының графикалық бейнесінің немесе көрсетілімінің детализациясының дәрежесі. Олар бөлінеді: басқару жүйесінің макроқұрылымы звенолары болып басқару органдары табылады (басқару субъектілері, заңды тұлға болып табылады); мезоқұрылымы, бұны құрылымдық бөлімшелер құрайды; микроқұрылым, звеноларыболып жұмыскерлер табылады (жұмыс орындары) және басқару құралдары. Мысалы, макроқұрылым масштабындағы басқару жүйесінің звенолары қонақ үй, мейрамханалар, ойын-сауықханалар орталығының – ҚР Сауда министрлігі, мезоқұрылым масштабында – сызықтық функционалдық құрылымдық бөлімшелері (директор және оның орынбасары, бөлімдер: өндірістік, жоспарлы-экономикалық, кадрлік және т.б.).

Құрылымдық бөлімшелер – мезо және микроқұрылым масштабында басқару жүйесінің звеносы, мысалы, функционалдық бөлімдер болып табылады. Звено – бұл басқару жүйесінің иерархия құрайтын элементі, подсисбема. Басқару жүйесінің құрылымының масштабына сәйкес оның звенолары: басқару органдары, құрылымдық бөлімшелер, жұмыскерлер немесе басқару жүйесінің техникалық құралдары бола алады.

Басқаратын жүйе бөлімінің звенолары басқару субъектілері болып табылады, ал басқарылатын ол басқару объектісі болып табылады.

Басқару звеносы ретінде жүйенің элементі болуға қажетті және жеткілікті шарт болып оның басқару функцияларының біреуін орындағаны болып табылады.

Звенолар арасындағы байланыс 2 түрлі болуы мүмкін: тігінен (басшылар және бағынушылар) және көлденеңінен (теңқұқылық элементтер кооперациясы). Тігінен байланыс бөлінеді:

— сызықтық (басқарушылардың барлық сұраныстары бойынша міндетті бағыну);

— функционалдық (кейбір мәселелер ғана бойынша бағыну).

Көлденең байланысты сипаттама беру үшін жұмыскердің жалпы санының көрсеткіші қолданылады, олармен басқару процессі кезінде байланыс орнатылады.

Кешенді құрылған жүйеде минимум ретінде басқарудың 2 деңгейі бар, ал жалпы саны басқарудың төменгі деңгейінің басқару объектісінің байланысының қиындығымен айқындалады.

Басқару органдарының құрылымдық бөлімшелерін келесідей топтарға топтастыруға болады:

· жетекшілік – бұл басқару органдарының барлық құрылым бөлімшелерінен басқаратын жұмысшылар болып табылады (басшы, оның орынбасары, коллегия);

· салалық құрылымдық бөлімшелер – басқару объектісінің әр түрлі бөлімдерін басқарады;

· функционалдық құрылымдық бөлімшелер – басқарудыңқандай да бір функциясын асырады;

· қосымша құралдың бөлімдерін – басқару органдарының жұмысын қамтамасыз етеді.

8.Халықаралық маркетингтегі саяси заңдық орта көрсеткіштегі тарифтік және тарифтік емес кедергілерін атап сипаттаңыз.

елдердің ішкі са ясаты саудалық шектеулер енгізу аркылы отандык компанияларды шетелдік бэсекелестіктен қорғауға бағытталған. Елдің ішкі сауда үдерісін мемлекеттік реттеудің түрлерін: тарифтік жэне тарифтік емес шектеулер деп екі санатқа бөлуге болады: Саудалык шектеулерді енгізу XVI ғасырда қазіргі мемлекетгердің іргетасы каланған кезде басталған. Саудалык шектеулер елдің ұлттык табысының өсуіне, * экономикалык дамуға жэне азаматтардың тұрмыс деңгейінің артуына ыкпал етуге тиісболды. Алайда, осының алдындағы бөлімде көрсетілгендей, айрыкша іскерлік мүдделері бар жекелеген топтардың мүдделерін корғауға бағдарланған ұлттык саудасаясаты калың бұқара немесе тұтастай қоғам есебінен жузеге асырылды.

Кедендік тарифтер

Кедендік тариф - бұл халыкаралык тауарлар саудасына енгізілетін баж. Кейбір | тарифтер елден шығатын (тауарлар экспорты тарифі, ехрогі () немесе екі ел арасындағы шекарадан өтетін тауарлардан (транзит гарифі, (алына- I ды. Алайда, кедендік тарифтердің біраз бөлігі елге әкелінетін тауарлардан алына- ды(тауарлар импорты тарифі, немесе импорттык баж, ішрогі ІагіГГ). Импорттык бавдардың үш түрі бар:

адвалор бажы немесе жарияланған құн тарифі. Бұл тарифтің мөлшері импортталатын тауардың нарықтык кұнынан пайыз ретінде айқындалады.

• арнайы тариф. Бұл тариф әкелінетін тауарлар санындағы I салмақ бірлігіне немесе басқа өлшем бірлігіне доллар санымен айқындалады; 1 9.1-кестеде көрсетілгендей, кант сусынындағы консервіленген цитрустарға кило-грамына алты центтен арнайы тариф енгізілген;

• аралас тариф. адвалорбажының жэне арнайы тарифтің I үштастыгы болып габылады. Қант сусынындағы консервіленген шиеге, бір 1 килограммға: 6,4% мөлшерінде адвалор тарифы жэне 9,9 цент мөлшерінде арнайы } тариф енгізілген.

Тарифтік емес шектеулер

Тарифтік емес шектеулер - бұл халықаралық сауда үдерісін мемлекепік реттеудіңе кінші түрі. Тарифтердің енгізілуінен өзгеше жэне халықаралық сауда жағдайларына ықпал етуі мүмкін, үкіметтің қаулысы, саяси бағытын емесе іс- қимылы тарифтік емес шектеулер (попіагі// Ьаггіегх, МТВ) санатына жатқызылуы мүмкін. Ағымдағы бөлімде тарифтік емес шектеулердің үш түрі: квоталар, экс- портты сандық бақылау жэне басқа да тарифтік емес шектеулер қаралады.

9.Халықаралық менеджментте қаржының экономикалық категорияларын атап сипаттаңыз.

Қаржы баға, несие, еңбек ақы сияқты категориялармен өзара байланыста болады. Аталған категориялар бөлістіру үрдісінде де қатынасады, бірақ олардың қатынасуы әр түрлі нысанда орын алады.

Бөлістіру үрдісінде қоғамға қажетті шығындармен анықталатын бағаның құннан ауытқуы орын алады. Бұл жағдайда қайта бөлу үрдісіне қаржылар қатынасып, олар құнның белгілі бір бөлігін бөліп алады(мысалы, акциздер, экспортқа және импортқа салынатын салықтар немесе кедендік төлемдер) және жетпеген құнды дотациялар арқылы толықтырады Бағаның құннан ауытқу жағдайы мемлекет тарапынан баға саясатын жүргізу барысында (реттеушілік бағалар, әлеуметтік-төмен баға қою жағдайында) жүзеге асырылады.

Қаржылар еңбекақымен тығыз байланысты. Бюджеттік аяның жұмысшыларының еңбек ақысы бюджет қаржаттарының қалыптасуымен (бюджеттің мүмкіндіктерімен) тығыз байланысты.

Нарықтық экономика жағдайында бағалардың еңбек ақыға әсер етуі жиі орын алып отырады.

Қаржының несиемен өзара байланысы. Қаржылық және несие қатынастарында да, ұзақ және қысқа мерзімді несиелеу мақсатында ақшалай қорлар(ссудалық капитал) қалыптасып, пайдаланылады. Қаржы және несие капиталдық салымдар мен айналым қорларының қалыптасуының негізгі көзі болып табылады. Қаржылар арқылы банктердің қаржылары қалыптасады ал несие арқылы қаржылық ресурстар қалыптасады. Олардың айырмашылығы мынада; қаржылар қоғамдық өнімді бөлістіріп, қайта бөлетін болса, ал несие қаржы бастаған бөлістіруді жалғастыра отырып, тек қайта бөлуге ғана қатынасады. Қаржыландыру бұл қайтарымсыз және жедел емес тәртіп бойынша қаражаттардың жұмсалуы болатын болса, ал несие- қайтарымдылық, жеделділік, төлемділік, берілген қарыз ақшалардың материалдық қамтамасыз етілуіне бағытталады.

10.Халықаралық қаржы нарығындағы валюталық нарығының жағдайын анықтаңыз.

Валюта нарығы әлемнің түрлі елдерінде айналымға жіберілген валюталардьщ сатып алушылары мен сатушыларының қызметін қамтиды. Өз иелігінде бір валю- тамен берілген ақшасы бар жэне оларды басқа валютаға айырбастағысы келетін кез келген субъект валюта нарығының қатысушысы болып табылады. Хитроу | эуежайында рупийлерді британдық фунттарға айырбастайтын пэкістандық турис- тер валюта нарығының қызметтерін пайдаланады. Дэл осындай жағдай Тоуоіа компаниясының Жапонияда орналаскан өз кэсіпорындарынан автомобильдеріи Канадаға экспорттаған кезде де, сондай-ақ ¥лыбритания үкіметінің муссондар орасан зор шығын келтірген Бангладеш экономикасын қалпына келтіруге арналған миллиондаған фунтты несиелеуі кезінде де орын алады. рылады. Валюта нарығындағы доллардың осындай жай-күйі оның Бреттон-Вудс жүйесіндегі рөліне байланысты болды. Доллар шетелдік валютаны сатып алу - сату келісімдерінің көпшілігіне қатысып отырғандықтан, оның валюта нарығында келісімдердің негізгі валютасы мәртебесі бар.

11.Ұлттық және халықаралық кәсіпорынды салыстырыңыз.

Кәсіпорын – қоғамдағы еңбек бөлінісі жүйесіндегі оқшауланған дербес өндірістік-шаруашылық бірлік, яки заңды тұлғақұқығы берілген шаруашылық жүргізуші субъект; өндірістік-шаруашылық қызметті ұйымдастырудың негізгі нысаны.Мемлекеттiк кәсiпорындар

1. Мемлекеттiк кәсiпорындарға:

1) шаруашылық жүргiзу құқығына негiзделген кәсiпорындар;

2) жедел басқару құқығына негiзделген (қазыналық кәсiпорын) кәсiпорындар жатады.

2. Мемлекеттiк меншiктiң түрлерiне қарай кәсiпорындар:

1) республика меншiгiндегi кәсiпорындар - республикалық мемлекеттiк кәсiпорындар;

2) коммуналдық меншiктегi кәсiпорындар - коммуналдық мемлекеттiк кәсiпорындар болып бөлiнедi.

3. Басқа мемлекеттiк кәсiпорын құрған мемлекеттiк кәсiпорын еншiлес мемлекеттiк кәсiпорын болып табылады.

1. Мемлекеттiк кәсiпорындар қызметiнiң негiзгi мiндет-мақсаты қоғам мен мемлекеттiң қажетiне қарай айқындалатын мынадай әлеуметтiк-экономикалық мiндеттердi шешу болып табылады:

1) мемлекеттiң қорғаныс қабiлетiн материалдық жағынан қамтамасыз ету және қоғам мүддесiн қорғау;

2) экономиканың жеке меншiк секторы қамтымаған немесе жеткiлiксiз қамтыған қоғамдық өндiрiстiң буындары мен салаларында бiрiншi қажеттiлiктегi тауарларды өндiру (жұмыстар атқару, қызметтер көрсету);

3) мемлекеттiк монополияға жатқызылған немесе бақылау және қадағалау функцияларын қоспағанда, мемлекеттiң функциясы болып табылатын салалардағы қызметтi жүзеге асыру.

Шетел қатысатын, республика заңдарына сәйкес ел аумағында  құрылған, шетелдік инвестордың толық иелігіндегі, яғни жарғы капиталында  100% үлесі бар кәсіпорын.

12.Халықаралық маркетингтік стратегияларын ашып көрсетіңіз.

Маркетинг бойынша менеджерлер үшін басты қиындык фирманың бизнес стратегиясына сэйкес келетін кандай да бір халыкаралык маркетингілік страте- гиясын қолдануда жатыр., бизнес-стратегия: саралау, шығындардан түратын көшбасшылык немесе фокустау тэрізді үш нысанның біреуін кабылдауы мүмкін. Саралау стратегиясы маркетинг бойынша менеджерлерден өнімді жасауды, сондай-ақ фирманың тауарлары немесе қызметтерін сатып алушылар алдында оның бәсекелестерінің тауарлары немесе қызметтерінен ерекшелендіретін баға белгілеу, жылжыту мен дистрибуция тактикасын эзірлеуді талап етеді. Осындай ерекшеліктің негізіне қабылда-натын сапасы, сэнділігі, сенімділігі жэне баска да айқын сипаттамалары жатады жэне мұны «Коіех» сагаты, «ВМ\Ү» автомобильдері, «МопіЫапс» қаламдары тэрізді тауарлардың маркетинг бойынша менеджерлері табысты көрсетуде. Егер де тауардың артықшылығы сатып алушыларға тиімді жеткізілуі мүмкін деп болжасақ, онда фирма өз тауарына жоғары баға қоя алады немесе өзін оншалықты эйгілі емес маркалар тарапынан бағалық бэсекеден қорғай алады. Мысалы, саралау стратегиясын сәтті жүзеге асыратын Коіех компаниясы- на Тітех 19,95 $ түратын жаңа кварцті үлгісін шығарған сайын, өздерінің (15000 $ түратын) брилиантпен әрленген сағаттарының бағасын төмендетіп отыруға қажеттілік жоқ.

Фирма халықаралық бизнес-стратегиясын нүсқа ретінде қолдануы мүмкін, онда оның шығындар бойынша жалпы көшбасшылығы басты негізге алынады. Шығындардағы көшбасшылыққа өндіру жэне өткізу, пайданың аз нормасы бар жүмыстар шығындарын жүйелі түрде төмендету, қымбат емес материалдарды жэне жинақтаушы бөлшектерді немесе басқа да қүралдарды пайдалану арқылы қол жеткізілуі мүмкін. Осындай стратегияны қолданатын фирмадағы алға басу бөлшек сауда бағасын төмен деңгейде үстап түруға мүмкіндік беретін тауардың төмен бағасын жарнамалауға жэне үлестіру каналдарын пайдалануға көңіл бөлінген. Мысалы, сэнді бутиктер арқылы емес, төмендетілген бағалар дүкендері (дисконтты дүкендер) арқылы сату жолымен. «Техах Іпзігишепіз» калькуляторла- ры, «Нуипсіаі» автокөліктері, «Віс» қаламдары - осылардың барлығы шығындарға көшбасшылық ету негізінде үсынылады. Тітех компаниясына осындай эдіс арзан қол сағаттардың ірі нарығында табысты болуына көмектеседі.

Фирма, сонымен қатар фокустаустратегиясын да пайдалана алады. Бүл жағдайда маркетинг бойынша менеджерлер түтыну нарығының белгілі бір сегменттерінде немесе географиялық нарықтың белгілі бір аймақтарында немесе аудандарында күш-жігерлерін жүмылдырады. Халықаралық маркетинг менеджерлері таңдалған мақсатты нарықтары фирма тауарлары немесе қызметтері туралы толық ақпаратты алулары туралы ойлаулары тиіс. Мысалы, эйгілі «Зшаісһ» сағатын шығаратын Біе. Киіззе Місгоеіесігопідие еі сі' НогІо§егіе 8А (8МН) швейцарлық сағат компаниясы- ның маркетингтік әрекеттері осы қымбат емес сағат желісін Еуропа, Солтүстік Америка жэне Азияның жас жэне сәнді бақылап отыратын түтынушыларына сатуға шоғырландырған. «Е-технология элемі» бөлімінде бір қытай кэсіпкерінің өз фокустау стратегиясының маңызды қүраушысы ретінде Интернетті пайда- ланғаны жөнінде айтылған.

13.Дүниежүзілік қаржы нарығын сипаттаңыз.

Әлемдік экономикалық қызметте несие нарқы нарықтық қатнастарға тән сипат. Бұл салада елдер арасында қаржыға деген сұраныс пен ұсыныс мәселелеріне байланысты міндеттер өз шешімін табады. Бұл үшін қолдағы капитал қорын бөліске салу, оның қайтарымын қамтамасыз ету міндеті шешіледі. Ол қызмет – капиталдың кері қайтарылуын және пайыздық төлемінің келісім-шартта белгіленген талапқа сәйкес жүзеге асырылуын қамтамасыз етуге тиіс. Әлемдік қаржы қозғалысы тәжірибесінде қаржы нарқы дегеніміз – қарыз капиталының бір бөлігінің нарық жүйесі арқылы елдер арасындағы қаржылық алмасуды бейнелеуі. Тәжірибеде қаржы нарқы екі саладан тұрады:

-қарыз капиталының қысқа мерзімді мақсаттағы нарқы, бұл қаржы нарқы деп аталады.

-қарыз капиталының орташа және ұзақ мерзімге арналуы ұйымдастыратын нарқы – бұл капитал нарқы деп аталады.

Экономикалық даму барысында әр ел өз өндірісін табысты жүргізуге, үздіксіз өрге бастыруға ынталы болады. Бұл үшін материалдық өндіріске қаржы қажет екені белгілі. Егер қолда қажетті қаржы болмаса, не істеу керек? Осындай жағдайда қаржыға қажеттілік, несие нарқы арқылы шешіледі.

Экономикалық даму талабы капитал нарқының қозғалысына да өзгерістер енгізуді алға тартты. Сондықтан капиталды нарықта сала-салаға бөлу, оны пайдалануда мерзімдік жағынан шектеуді өзгерту қажет болды. Қарыз капиталының тек бұрынғы ғана түрі қысқа мерзімдісі қысқартылып, оның орнына қаржыны бірден орташа және ұзақ мерзімді нарық арқылы пайдалану ісі өмірге келді.

Экономикалық тиімділік тұрғысынан алғанда, қарыз капиталын пайдаланудың бұл шарасы аса тиімді. Бұл шара несие нарқында шетелдерден капитал алуды және шетелдік мемлекеттердің заңды тұлғаларға, жеке азаматтарға беретін қаражатты нарыққа шоғырландыра отырып, қаржыға деген сұранысқа сәйкес капитал бөлуді қамтамасыз етуге мүмкіндік жасады. Бұл әдіс нарықтық қатнас жүйесінде несие нарқын тиімділік мақсатта дамытуға, капитал қозғалысын барынша өрістетуге елеулі үлес қосады.

14.Халықаралық менеджмент пен жергілікті менеджменттің айырмашылығын анықтаңыз.

Халықаралық іскерлік, кемінде бір елден астам серіктестермен іскерлік операцияларды жүзеге асыруды білдіреді. Мысалы, бір елдің ішінен шикізат пен материалдарды сатып алып, оларды басқа елдің аумағына одан эрі өңдеу үшін немесе жинақтау үшін шығару; бір елден дайын өнімді басқа елге бөлшек сауда жүйесінде сату мақсатында тасымалдау; шетелдерде арзан жүмыс күшін пайда- лану негізінде табыс табу мақсатында зауыттарды салу; бір елдің банкінен басқа елдегі операцияларды қаржыландыру үшін несие алу тэрізді операцияларды келтіруге болады. Осындай келісімдерге қатысқан тараптар жеке түлғалармен, дер- бес компаниялармен, компаниялар тобымен және/немесе мемлекеттік үйымдармен үсынылуы мүмкін. Бір ел ішінде халықаралық бизнестің коммерциялық қызметтенайырмашылығы неде? Қысқаша айтатын болсақ, ішкі кәсіпкерлік бір мемлекет шекарасынан шықпайтын іскерлік операцияларды орындауына апарады, ал бұл кезде халықаралық іскерлік операциялар осы шекараны кесіп өтеді. Халықаралық іскерлік ішкіден мына белгілер бойынша ерекшеленеді:

• хальщаралық іскерлік тартылған түрлі елдерде түрлі валюталар қолданылуы мүмкін, бүл ең болмағанда бір тараптың валютасын айырба- стау қажеттігін тудырадьцәр түрлі елдердің қүқықтық жүйелері арасында келіспеушіліктер болуы мүмкін, бүл бір немесе бірнеше тараптарды өз әрекеттерін жергілікті заң жүйелеріне сэйкес келтіру үшін оларға өз іс-әрекеттеріне түзету енгізуге мэжбүрлейді;

• кей жағдайларда эртүрлі елдердің заң нормаларымен үйлеспейтін болуы мүмкін, бүл халықаралық менеджерлер үшін ең қиын шешілетін мэселе болады;

• түрлі елдердің мәдениеттері арасында да түрлі айырмашылықтар бар, бүлар тараптардың эрқайсысын өз іс-эрекетінің стратегиясын баска тараптың күтулеріне сэйкес келетіндей етіп қүруға мәжбүрлейді;

эрбір елдің қолжетерлік ресурстарының белгіленген қүрамы мен көлемі бо- лады. Бір елдің өз игілігінде табиғи ресурстардың мол қоры болып, білікті жүмыс күші болмауы мүмкін. Ал басқа елде керісінше, өндіргіш, жоғары білікті жұмыс күшіне ие болып, табиғи ресурстарға тапшылықты сезінеді. Осылайша, өнім өндіру эдістері мен шығаратын өнім түрлері эрбір елдің айқын жағдайларына бай- ланысты айырмашылыққа ие болады.

Менеджмент – бұл өнім, технология, өндірісті ұйымдастыру, басқару еңбегі, әлеуметтік қатынастар саласн жаңарту, инновациялау, жаңалық енгізу мақсатында фирмаларды, компанияларды тиімді басқару принциптерінің тәсілдері мен фирмаларының жиынтығы.

15.Халықаралық бизнесте мәдениетпен қарым-қатынасын ашып көрсетіңіз.

Қазіргі таңда қандай да бір міндеттерді шешу бойынша жүмыс топтары менеджменттің ең көп таралған нысандарының бірі болуда. Бүдан шығатыны, мұндай жүмыс топтары жаңа біріккен кәсіпорындардың, сондай-ақ басқа түрдегі стратегиялық альянстардың аса маңызды элементі болады. Дегенмен менеджер- лер жүмыс топтары арасында орын алуы мүмкін мәдени айырмашылықтарға ерек- ше назар аударулары қажет, сонымен қатар осы айырмашылықтардың біріккен кэсіпорындар қызметіне эсерін тексеріп отырулары қажет.Мысалға, біріккен қызмет туралы шешімді қабылдаған үш көпүлтты корпорациялардың тәжірибесін қарастырайық. Бүп жерде эңгіме жақсартылған сипаттамалары бар компьютерлік микросызбаларды жасау мақсатында біріккен кэсіпорынды қүрған ІВМ, Віетет жэне Тозһіһа корпорациялары туралы болып отыр. Әрбір корпорация жобаға қатысу үшін микросызбаларды жасаушылар- ды жіберді. Қүрамына шамамен 100-дей маман кірген қүрылған топ Ист Фиш- килл қаласында (Гудзон өзенінің алқабындағы кішігірім қалашықта) орналасқан ІВМ компаниясының кэсіпорнында өз жүмысын бастады. Жобаның идеясы осы компанияның ең дарынды ақыл-ой иелері қойылған мақсатқа жету үшін табысты кепілдік ететіндей білімдерді, интуицияларды жэне шығармашылық қабілеттілік- терді жобаға ендіреді деген ойда болды.

Өкінішке орай, жобаны жүзеге асырудың ең алғашқы кезеңінде қиындықтар пайда болды, олардың кесірінен жобаны бастамашы-компанияларға біріккен жүмысты қалай жолға қою керектігін үғыну үшін анағүрлым көбірек уақыт қажет болды. Бастапқы кезеңнің ең үлкен қиындықтары жобаны жүзеге асыру бой- ынша жүмыс топтарының мүшелері арасындағы мәдени айырмашылықтарға, сондай-ақ оларды айырып түрған психологиялық кедергілерге байланысты болды. Жапондық ғалымдар өз әріптестерімен өзара әрекеттесе алатындай жэне олардын не сөйлегендерін ести алатындай бір үлкен үй-жайда жүмыс істеуге дағдыланған болатын. Бірақ та ІВМ кэсі порындарында оларға тек бірнеше ғана адам сыя алатын- дай шағын, тар кабинеттерде жүмыс істеуге тура келді. Немістер кабинеттерінде терезелер болмағанына риза болмады, олар өз отандарында ешкімді де тересіз ұй- жайда жүмыс істеуге мэжбүрлемейді деді.

Ара-түра жүмыс тобы шеңберінде жеке түлғалық өзара қатынастар стиліндегі айырмашылықтарға байланысты дау-дамайлар туындап отырды. Америкалык та, жапондық та мамандар өз неміс әріптестерін жоспарлау мен үйымдастыруға тым бейімшілдігін сынға алып отырса, ал жапондықтарды біртектес шешімдерді қабылдай алмайды деп сынады. Неміс жэне жапондық ғалымдарының пікірінше, олардың америкалық қожайындары жүмыстан кейін олармен сөйлескен кездерінде оларға жеткілікті түрде уақыттарын бөлмеді. Бүдан басқа жүмыс орнынық ресмилігін жэне осы ресмилікке жүмыскерлердің қүқықтарын қамтамасыз етуге қатысты белгілі бір мәселелер туындады. ІВМ кәсіпорындарының кабинеттерінің есіктерінде кішігірім терезелер болды, олар арқылы келушілер кабинеттің есігін қақпастан бүрын кабинеттің қожайыны бос па, соны көріп, біле алатын еді. Бірақ та неміс жэне жапон мамандары мүны олардың ресмилігін бүзушылық деп қабылдап, бүл терезелерге өз пиджактарын іліп қойып, көбінесе жауып қойып отырды. Бүдан басқа олар ІВМ-де қабылданған кеңсе бөлмелерінде темекі шегуге тыйым салудың қатал саясатына (осы компанияның корпоративті ережелері бой- ынша темекі шеккісі келетіндер ауа-райына тэуелсіз көшеге шығып шегулері тиіс) қатысты наразылықтарын білдірді.