Халықаралық менеджментте мемлекеттік сыртқы істерін қарастырыңыз. 3 страница

13.Халықаралық менеджменттегі қаржы нарығының құрылымын көрсетіңіз

Қаржы нарығы ақша нарығын, несие капиталы нарығын және қор нарығын қамтиды. Ал қор нарығы өз алдына бағалы қағаздар нарығын және туынды бағалы қағаздар нарығын қамтитын болады

Ақша нарығы дегеніміз қолм-қол ақша ғана емес, қолма –қолсыз төлем қаражаттарының нарығы

Несие нарығы несие бойынша банктердің несие операцияларымен байланысты.

Ақша мен несие нарықтары, әдеттегідей, айналым активтерінің қозғалысына қызмет етеді.

Капитал нарығында қоғамдық өндіріс қатысушыларының орташа және ұзақ мерзімді қорланымдарының қозғалысы жүзеге асырылады

Қаржы нарығында сатып алу –сатудың объектісі айрықшалықты тауарлар-ақша және бағалы (ақша) қағаздар болып табылады.Сондықтан онда бағалы қағаздардың қозғалысімен ортақтастырылатын экономиқалық қатынастар болып табылатын бағалы қағаздар нарығы маңызды орын алады. Қор құндылықтарының-бағалы қағаздар мен туынды бағалы қағаздар айналысымен байланысты болғандықтан оны қор нарығы деп те атайды.”Қор нарығы “ термині бастапқыда бағалы қағаздармен мәміле жасалынатын және ресімделінетін мекеменің – қор биржасының атымен байланысты.

Функционалдық тұрғыдан қаржы нарығы – бұлшаруашылық жүргізуші субъектілердің, банктердің, мемлекеттің уақытша бос ақша қаражаттарын шоғырландыруды және қайта бөлуді қамтамассыз ететін нарықтық қатынастардың жүйесі. Бұл нарықтың жұмыс істеуі көптеген экономиқалық әсіресе инвестициялық процесстерді тәртіпке келтіріп, олардың тиімділігін арттыруға мүмкімдік береді.

14.Қаржы нарығының маңыздылығын көрсетіңіз

Халыкаралык фирмалар кезігетін каржы менеджментінің мэселелері, ал- дында тұрған үлттык фирмалардан әлдеқайда күрделірек. Экспортшылар мен импортерлардың арасында халықаралық операцияларды қай валютада жүзеге асы- ратыны туралы даулар пайда бола алады. Сыртқа шығарушы фирмаларға өздерінің шетелдік сатып алушыларының борыш өтерлігін тексеру жиі қиын болады. Бүдан басқа, төлеуді шетелден алу ол мына себептермен қиындатылуы мүмкін: мүнда үлкен қашықтык, бір-бірінен ерекшеленетін заң шығару жүйелері жэне бейтаныс іскер салттары. Бақытына орай, әлемдік сауданың көп ғасырлар барысында төлеу жэне есеп қалыбының эртүрлі әдістері жасалынды, мысалы аванстык төлеу, ашык есеп, аккредитив, қүжатты инкассо, несие карталары, қарсы сауда. Халықаралық фирмалар өз кызметіне айырбастау бағамдарының тербеліс ықпалын азайтуға ты- рысуы керек. Валюталық тэуекел белгісінің үш басты түрі болады. Транзакция тәуекелі астында шетелдік валютада іске асатын операциялар пайдасына айыр- бастау бағамының тербелістерінің ықпалы үғылады. Хабар тарату тәуекелі деп, фирманың есептеу нэтижесі қамтып көрсетілетін ішкі серіктестіктердің қаржы есеп беруіне валюталардың айырбастау бағамының өзгерістерінің ықпалы ата- лады. Экономикалық тэуекелдік - бүл серіктестіктің қүндылығына айырбастау бағамының күтпеген жайт өзгерістерінің ықпалы.

Халықаралык фирмалардың каржы менеджерлері халыкаралык кэсіпкерліктің ерекше талаптарының есепке алуы бар капиталдарды жүмсау тиімділігін бағалауы керек. Тиімділіктің таза келтірілген қүндылықтары, рентабельділіктің ішкі нор- масы жэне өтелімділік кезеңі сияқты инвестициялардың үйреншікті бағалау белгілері ішкі нормасы жэне тэуекелдердегі айырмашылыктарды есепке алуы- мен түзетуі тиіс жэне өтелімділік кезең аналык серіктестікпен жэне оның еншілес кэсіпорындарының арасындағы капитал жэне инвестициялық жоба шығарылатын ақшалай ағынның шамаға ықпал етпейтін төлемдердің эртүрлі тегінің қозғалысына заң шығару шектеулері түзету тиісті.

15.Халықаралық қаржы нарығының басқару бығыттарын көрсетіңіз.

Айналым капиталымен басқару халықаралық кэсіпорындар үшін ерекше күрделілікті үсынады. Аналық серіктестік жэне эрбір оның еншілес кэсіпорнының ойда болмаған ақшалай кажеттіктерді жабу үшін қазынасы жеткілікті болуы ке- рек. Бүдан басқа, фирма өзі жэне оның ішкі серіктестігі өз транзакцияларын жүзеге асыратын барлык валюталардың көлемдерін қадағалауы керек. К¥К-та орталықтандырылған басқару ақшалай операциялармен жэне неттингпен жиі үйреніп көреді. Бүл, каржылардың қалдықтарын басқару максатында, валюта айырбасталымына шығынды кішірейту жэне айырбастау бағамдарының кайшы өзгерістерінің тэуекелдерін барынша азайту мақсатында жасалынады.

Халықаралык фирмалардың каржы менеджерлері халыкаралык кэсіпкерліктің ерекше талаптарының есепке алуы бар капиталдарды жүмсау тиімділігін бағалауы керек. Тиімділіктің таза келтірілген қүндылықтары, рентабельділіктің ішкі нор- масы жэне өтелімділік кезеңі сияқты инвестициялардың үйреншікті бағалау белгілері ішкі нормасы жэне тэуекелдердегі айырмашылыктарды есепке алуы- мен түзетуі тиіс жэне өтелімділік кезең аналык серіктестікпен жэне оның еншілес кэсіпорындарының арасындағы капитал жэне инвестициялық жоба шығарылатын ақшалай ағынның шамаға ықпал етпейтін төлемдердің эртүрлі тегінің қозғалысына заң шығару шектеулері түзету тиісті.

Әйтеуір, каржы менеджерлері кескіндеме аукымында капиталды арзан каржыландыру көзін іздестіруді жүзеге асыруы керек. Көбінесе инвестициялык капиталдың маңызды көзі ретінде аналық серіктестіктің жэне оның еншілес кэсіпорындарының ағымдағы қызметі болып қалыптасады. Сыртқы көздер ретінде жақсы дамыған халықаралык капиталдың нарықтары қызмет көрсете алады.

ІІІ-дәрежелі сұрақтар.

1.Халықаралық менеджменттегі құқықтық ортасы мен тұтынушылардың айырмашылығын ашып көрсетіңіз.

¥лттық компания өз елінің заңдары мен әдет-ғұрыптарын үстануы тиіс. Халықаралық компанияның алдында одан да күрделі міндет түрады: ол өз елінің заңын ғана емес, өзі іскерлік операциялар атқаратын елдердің заңдарын да сақтауы тиіс. Туған елдің заңдары да, қабылдаушы елдің заңдары да едәуір дәрежеде бизнесті жүргізу әдістеріне эсер етеді. Бүл заңдар компания қызмет етуі мүмкін нарықты таңдауды, белгілеуі мүмкін өнім бағасын, сонымен қатар, қажетті бастапқы қор бағасын (жүмысшы күші, шикізат материалдары жэне технологиялар) анықтайды. Мысалы, кейбір компаниялар, Интернет базасын- да қызмет атқарады, олар басынушылықты қытай билігіне тэн мінез-күлық деп санағандықтан өз операцияларымен Қытай Халық Республикасын қамтымауды қалайды. Төменде «Ақпараттық технологиялар элемінде» бөлімінде эртүрлі елдердің күқықтық жүйесіне Интернеттің қарқынды дамуының эсерінің қосымша аспектілері үсынылған.Әртүрлі мемлекеттердің қүқықтық жүйелері бір-бірінен бірқатар тари- хи, мэдени, саяси жэне діни сипаты себептерімен айырмашылыққа ие болады. Құқықтық нормалардың, заңгерлердің рөлінің, дэлелдеу ауыртпашылығының, сот қадағалуының жэне сөзсіз заңдардың өзінің эр елде өз өзгешелігі бар. Мысалы, Америка Қүрама Штаттарында экономиканың төмендеуі кезеңінде компаниялар жүмысшыларды қысқа мерзімде ескерте отырып жүмыстан шығаруға, сонымен қатар минималды өтем ақы төлеуге қүқылы. Ал Бельгияда, жүмыскерлер санын қысқарту жоспарланып отырған компаниялар, жұмыскерді үш ай бүрын ескертіп, сонымен қатар өтем ақыны соңғы үш айлық көлемінде немесе осы компанияда жүмыс істеген бес жылдың ішіндегі өз таңдауы бойынша жалакының екі айлық көлемін төлеуге тиіс. эр елдегі қүқықтық жүйеге қол жеткізудің де өз өзгешелігі бар. Америка Қүрама Штаттарында, мысалы, көптеген заңгерлерінің болуы, сонымен қатар күқықтық жүйеге дискриминациялық емес (кемсітушілік емес) рүқсаты болуы, өз жабдықтаушылары мен клиенттері арасындағы келіспеушіліктерді реттеуде халықаралық компаниялардың жүмысын едэуір жеңілдетеді. АҚШ-тан Оңтүстік Кореяның айырмашылығы, олар- да болашақ адвокаттарға тапсыруға тура келетін емтихандар өте қиын болуы себепті: тек қана үміткерлердің екі пайызы ғана емтиханды тапсыра алады, қүкык мамандарының жетіспеушілігінен зардап шегеді. Нэтижесінде, Оңтүстік Коре- яда жүмыс істейтін көптеген халықаралық компанияларға даулы жағдайларды сот арқылы емес, жеке ретте шешуге тура келеді. Осы жағдай Үндістанда да бар: елдің сот ісі жүйесінде тыңдалуы кейінге қалдырылған, үш миллионнан астам сот істері жиналып қалғандықтан, көптеген авокаттар өздерінің іскерлік эріптестеріне сотта істің қаралуын он жыл күткенше, шиеленістерді жеке ретте шешуге кеңес береді. Португалияда бүл жайт одан да нашар: бүл елде азаматтық арыз қаралуға қабылданғанша он екі жыл өтіп кетуі мүмкін.

2.Халықаралық менеджменттің тарихи кезеңдерін ашып сипаттаңыз.

Халықаралық бизнестің қалыптаса бастауы, іс жүзінде сыртқы сауда операци- яларын іске асырудан бастау алады. Әртүрлі елдердің арасында сауданың даму тарихының іздерін б.э. дейінгі 2000 жылдарға дейін табуға болады, онда Солтүстік Африка тайпалары қүрма мен киімді Вавилон мен Ассирияға (Таяу шығыстағы ежелгі мемлекеттер) тасыған жэне осы тауарларды тағам дәмдеуіштері мен зэйтүн майына айырбастаған. Қоныстану кезеңі жэне оның артынан келген империализм дэуірінде халықаралық бизнестің дамуында үлкен рөл атқарған екі оқиға орын алды: тікелей шет елдік инвестициялардың көлемі үлғайды сонымен катар көпфункционалды корпорациялар қүрылды. Бизнестің бүл екі формасы да қайсыбір қабылдаушы елдің экономикасына шет елдік инвесторлардың капиталдарын кіргізуін, соны- мен қатар осы инвестициялар үстінен шет елдегі иелерінің бақылау жүргізуін бол- жайды. Ұлыбритания, Франция, Нидерланды, Испания, Бельгия жэне Португалия сияқты еуропа елдерінің капиталистері өз империяларының отарларында жаңа компаниялар қүрды, сондай-ақ қазір де қызмет етіп түрған банк, көлік жэне сауда тораптарын қүрды. Он тоғызыншы жүзжылдықта бу қозғалтқышын ойлап табу жэне жетілдіру сияқты дэуірлік оқиға болды. Темір жол тораптарының кеңеюі мен осы өнертапқыштықтың үйлесуі, тау- арды қүрғақпен тасымалдауға кететін шығынды әжептеуір төмендетуге мүмкіндік берді жэне осыған сүйеніп, одан да ірі компаниялардың жүмыс тиімділігін арт- тыру мүмкін болды.

3.Халықаралық менеджменттің маңызды түрлерін атап сипаттаңыз.

Басқару қызметінің әр түрлі салаларында пайдаланылатын менеджменттің сан алуан түрлері бар.

Ішкі менеджмент – ішкі мәселелердің басымдығын сыртқыдан айрықшалап көрсететін басқару типі. Басымдықтар нақты жағдайлармен, басқару стратегияларымен, менеджердің кәсіби қызметінің стилімен және басқару процесінде пайда болатын мәселелердің сипатымен анықталады.

Фирма жұмысының ішк және сыртқы мәселелеріне менеджердің жиі көңіл бөлуіне тура келеді. Бұл мәселелердің күрделі мазмұына қарай анықталады. Менеджердің назар салуы – оперативті, ахуалдық немесе тұрақты түрлерінде болуы ықтимал.

Ішкі менеджменті басқару қызметін бөлу процесінде пайда болатн басқарудың міндетті ісі ретнде қарастыруға болады. Белгілі бір жағдайларда ішкі бссқару мндетті ісінің негізгі бөлігін менеджердің орынбасарына сеніп тапсырып, менеджерге (бірінші тұлғаға) тек ішкі қызметті реттеудің жалпы мәселелерін ғана қалдыруға болады.

Ұйымдастыру менеджменті:1) тар мағынасында – басқарудың жалпы міндетті істерінің бірі – ұйымдастыруды жүзеге асыруға бағытталған басқару әрекеттерінің, амалдарының және процедураларының жиынтығы; 2) менеджменттің бір бағыты (мектебі, ілімі жалпы ұйымдастырудың принцмптерімен ұйымдастырудың мәселелерн шешуді алдынғы орынға қоятын басқарудың тәжірибесі және теориялық тұжырымдамасы.

Бұл менеджмент мыналарды қамтиды: ұйымдық мқұрылымды жобалау әрі жасау (жетілдіру); міндетті істердің аражігін дәл ажырату, ұйымдастыру міндеттерін бөлу.

Ұйымды (кәсіпорын, фирма) біртұтас организм ретінде қарастырған әрі жұмысты дұрыс ұйымдастыра білетін әрбір менеджер жетістікке жетеді деп сенген Анри Файоль (1841-1925 ж.ж.). Ол ұйымдық менеджменттің негізін қалаушыц деп саналады. Нақ сол Файоль басқаруды айырықша қызмет түрінде бөліп қарастырған болатын. Файоль өзі әмбебап деп санаған (еңбек бөлісі, билік, дисциплина, басшылықтың бірлігі, орталықтандыру, тәртіп, қызметкердің тұрақтылығы және т.б.) басқарудың 14 принципін әзірледі.

Ұйымдық менеджмент ұйымдық-өкімдік әдістерімен, яғни тікелей басқарудың ұйымдық қатынасқа ықпал етудің тәсілдері мен құралдарының жиынтығымен жүзеге асырылады.

Тәжірибе менеджмент – менеджмент тұжырымдамасы. Ол осы тұжырымдаманың негізгі ережелері мен принциптерін нақты пайдалануға бағдарланған. Басқару ісімен байланысты объенктивті құбылыстарды түсіндіріп беретін принциптер де жоқ емес.

Тәжірибе смпатында болатын менеджмент бар. Ол басқарудың іс тәжірибесінде пайдалануға болатын идеаны, ережені және принципті қамтиды.

Тәжірибе менеджменттінің тұжырымдамасын жасайтын екі тәсілдеме бар. Біреуі – прогматикалық, екіншісі – ғылыми. Біріншісі – мәселені рецепті бойынша шешуге және нәтижені жуық арада тікелей алуға бағдарланған болса, екіншісі – сан алуан жағдайлар мен ахуалдар бойынша сараланатын әдістермен технологиялық схемаларды таңдап, талдауға негізделген. Екінші тәсілдеме әлдеқайда тиімді болмаұ. Ол арнайы дайындықты қажет етеді.

Бұл менеджмент әр түрлі қызымет салаларында - өндірістік, әлеуметтік, экономикалық, сондай-ақ мәдени салада да және т.б. жүзеге асырылуы ықтимал. Ол басқару тұжырымдамасын жасауда, оның негізгі ережелерін, басымдықтарын (артықшылықтарын), тәсілдерін белгілеуде ерекшеліктерімен айырықшаланады. Бірақ, басқару саласында емес.

Өндірістік менеджмент – менеджмент типі. Оның негізгі сипаты әлеуметтік менеджменттен бір айырмашылығы – басқару объектісінің ерекшелігін, яғни өнліріспен анықталады.

Өндіріс-бұл қандайда бір өнімді немесе қызмен көрсетуді әрқашан дайындап отырады. Өндірісті басқару адам қызметін басқару болып табылады. Өндірісті басқаруды басқа да элементтер қамтиды(МТС, ресурстар, өнімді өткізу, технологиялық процестер).

Өндірістік менеджменттің ерекшеліктері басқару жүйесінің құрылымы мен міндетті істерін, басқару тетіктерінен және басқару шешімдерін әзірлеу технологиясынан білінеді. Өндірістік менеджмент өндірістік және басқару жағынан нақты сапаға ие қызметкерлерді қажет етеді. Басқарушы қызметкері белгіл бір дәрежеде өндірістің технологиялық ерекшеліктерін білуі керек.

Бұл менеджменттің маңызды сәттеріне мыналар жатады:

· фирманы сипаттауға арналған мәртебе (статус), оның әлеуметтік-экономикалық ортада алатын орны, фирманың даму әлеуеті;

· фирманвң басқару мақсаты болып табылатын фирманың мақсаты. Мақсат – болашақта ьолатын шындық (реальность будущего),ол үлкен талдамалық және жобалау жұмысының мазмұны мен нәтижесі болып табыцлады;

· басқару шешімдерінде ұйғарылатын стратегиялық бағдарламаның жүзеге асырылуы алға қойылған мақсаттарға қол жеткізеді. Бұл бағдарламада бағдарларды, даму кезендерін, басымдылықтарды, шектеу факторларын анықтап алудың маңызы зор. Страрегиялық бағдарлама дамудың жалпы бағытынан қайсысы ауытқитынын көрсетіп береді;

· басқарудың тиімділігін, сапасын, әлеуетін бағалау және реттеу.

Инновациялық, қаржылық, экологиялық менеджмент, сондай-ақ адам ресурстарының менеджменті мен жасаушы (тудырушы) менеджмент болады (“Мацусиба дэнки” (Жапония) – бүгін кешегіден гөрі әлдеқайда жақсы жұмыс істеп қалуға ұмтылу) және басқалар.

4.Халықаралық менеджменттегі тікелей шетелдік инвестицияны анықтаңыз.

көптеген компаниялар халықаралық нарықта іскерлікті меншікті өндірістік немесе шетел аймақтарында қызмет көрсету кэсіпорындарын ұйымдастыру жэне осы кэсіпорындарды бақылап отыру арқылы жүргізуді қалайды. Басқа компаниялар шетел нарығына алғашқы шығуда экспорт, лицензия- лау, франчайзинг немесе келісімшарттық өндіріс арқылы шығу жолын таңдай ала- ды. Қандай да бір нарықтағы экономикалық жағдайлар туралы жеткілікті көлемде ақпарат жинағаннан кейін жэне онда іскерлікті жүргізу тәжірибесін алғаннан кейін компания басшылығында бұл нарықтағы іскерлікті жеке меншік кәсіпорындарын салу немесе жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды (мұндай стратегияны, мыса- лы, Вазкіп-КоЬЪіт компаниясы Ресейде колданды) сатып алу арқылы кеңейтуге ықылас пайда болуы мүмкін. Шетелдегі меншіктік кэсіпорынға тікелей инве- стиция құю компанияға шетелдердегі бөлімшелерді жоғары деңгейлі бақылауда ұстауды қамтамасыз етеді жэне пайда табу мүмкіндігін кеңейтеді. Мұндай бакылау (ІВМ компаниясында жасалғандай) синергиялык әсер алу мақсатында шетелдік бөлімшелерінің стратегиясын тиянақты үйлестіру қажеттілігі бар немесе осы сияқты бақылау технологиялар потенициалын, өнім өндіру саласындағы компа- ния мамандарының тәжірибесін немесе компанияның кез-келген баска түрдегі зияткерлік меншігін барынша пайдалануға мүмкіндік беретін компаниялардың қызметі үшін өте үлкен маңызға ие. Мысалы, көптеген зерттеулердің бірініц нәтижесін негізге ала отырып мынандай қорытынды жасады: АҚШ шоғырланған көпұлттық корпорациялардың британдык еншілес кэсіпорындары осы сиякты профильді британдық отандық компаниялармен салыстырғанда тиімділігі жэне бәсекеге кабілеттілігі жоғары. Мүның себептері, американдық аналык компаниялар гехнологиялар мен басқарушылық тэжірибені өздерінің британдық еншілес ком- і панияларына беруге мүмкіндіктері бар болуында. Егер компания енуді жоспарлап отырган елдегі тапсырыс берушілер іскерлікті жергілікті өндірушілермен жүргізуді цалайтын болса, онда тікелей шетел инвестициялары енудің тиімді әдісі болып табылады. Отандық экономиканы қолдау мақсатында көптеген елдердің компани- ялары мен үкіметтері отандық өнімдерді өндіру (мүнда «американдық өнімді са- тып ал», «корейлік өнімді сатып ал» жэне т.б үрдісі насихатталады) үшін қолайлы жағдай жасау бағдарламаларын жасауға бірлесіп қатысады. Сатып алу бойынша көптеген менеджерлердің ойынша, жергілікті өндіріс сенімді жабдықтауды, жыл- дам қызмет көрсетуді, сонымен қатар жабдықтаушылармен қарым-қатынас жасау- дакең мүмкіндіктер беретінін қамтамасыз етуі бірдей дэрежеде маңызды болып та- былады. Екінші жағынан ену әдісі ретінде ТШИ таңдау компанияны экономикалық жэне саяси тэуекелдерге душар етеді. Компания валюта бағамының қолайсыз іұрақсыздығы жағдайында өздерінің шетелдердегі бөлімшелерінің қызметін баскарудың күрделі жүйесіне жэне өздерінің шетелдердегі инвестицияларының | крының төмендеуі мүмкіндігіне душар болады. Ену әдісі ретінде ТШИ пайдалану іуралы шешім қабылдау сондай-ақ, үкіметтің саясатына да байланысты. 3-тарауда айтылғандай шетел үкіметтері өздерінің экономикасына келетін тікелей инвести- * цияларды шетел капиталын тікелей бақылау, шетел компанияларының жергілікті фирмаларды сатып алуына шектеулер немесе дивидендтер мен капитал репатриа- циясына шектеу қою арқылы шектей алады. Екінші жағынан, отандық үкіметтер і ТШИ-ға саяси тэуекелдерді сақтандыру арқылы қолдау көрсете алады. ТШИ-ді; пайдаланатын компаниялар іскерлік жүргізудің отандық ортасынан ерекшеленетін саяси, қүқықтық жэне мәдени ортада тапсырмаларды орындауға байланысты косымша кедергілерден өту арқылы, өздерінің шетелік бөлімшелерін басқару, пайдалану жэне қаржыландыру мэселелерін шешуі тиіс. ТШИ-дің үш түрі бар: 1) жаңа кәсіпорындарды салу («§геепйе1(і» деп аталатын стратегия); 2) эрекет етуші: кэсіпорындарды сатып алу (сатып алу стратегиясы, немесе «ЬгохүпйеШ» стратеги- ясы); 3) бірлескен кэсіпорындарды үйымдастыру.

5.Халықаралық адам ресурстарын басқарудағы бес түрлі айырмашылықтарын ашып көрсетіңіз.

Адам ресурстарын басқару, АРБ (һитап гезоигсе тапацетепі, НКМ) - бұл фирманың мақсатқа жетуіне қажетті тиімді жұмыс күшін тарту, дамыту жэне қолдауға бағытталған әрекеттер жиынтығы. АРБ басқармайтын жэне басқаратын кадрларды таңдау жэне іріктеу, оқыту (тренинг) жэне дамыту, жұмыс нэтижелерін бағалау, еңбекке ақы төлеу жэне қосымша жеңілдіктер беруден тұрады. Адам ре- сурстары бойынша менеджерлер, олар ұлттық немесе халықаралық фирмаларда жұмыс істеуіне тэуелсіз, осы міндеттердің орындалуын қамтамасыз ететін саясат пен іс-шараларды жасаумен шұғылданады.

Дегенмен, адам ресурстары бойынша халықаралық менеджерлердің ұшырасатын қиындықтары олардың ұлттық компаниялардың әріптестері шешетін мәселелерден асып түседі. Соның ішінде, елдердің мэдени айырмашылықтары, экономикалық дамудағы жэне заң жүйесіндегі айырмашылықтар компаниядан жалдау, жұмыстан шығару, оқыту жэне еңбекке ақы төлеу бағдарламаларының бейімделуін талап етуі мүмкін, себебі эрбір елдің өз бағдарламасы болуы тиіс. Әсіресе, фирманың өз елінің мэдениеті мен заңдары қабылдаушы елдің мэдениеті мен заңдарына қарама-қайшы болғанда үлкен қиындықтар туады. Мысалы, АҚШ- тағы қолданыстағы жыныстық белгісі бойынша алалауға тыйым салатын еңбекке орналастыру кезіндегі тең кұкылык туралы заң Сауд Арабиясының эйел адамдар рөліне қатысты заңдары мен әдет-ғұрыптарына қайшы келеді. Осы тэріздес даулар олардың басшы кызметтегі эйел адамдары олардың әріптес ер адамдары тэрізді шетелде жұмыс істеу мүмкіндігіне ие болуына тырысатын америкалық К¥К-ларда мэселелер тудырады.

Сонымен қатар халықаралық фирма өзінің эртүрлі жұмыскерлерінің шығу тегі жетекші елден бе, қабылдаушы елден бе немесе үшінші елдерден бе болуы тиістігін анықтауы тиіс. ¥тымды комбинация (персонал-микс) фирманың өз операцияла- рын қай аймақта орындауына байланысты эртүрлі болуы мүмкін. Фирма шетел- де жұмыс істеуге карағанда, онда орналаскан өндірістік кэсіпорындарда жұмыс істеу үшін көп жағдайда өз елінің қызметкерлеріне көңіл аударады. Сонымен бірге жергілікті заңдарды да назарға алу кажет, өйткені ол жұмысқа орналастырудың белгілі бір тәжірибесіне шек қоя алады немесе бұйыра алады. Мысалы, иммигра- ция заңы шетел азаматтарына берілетін виза санына шек қоя алады, ал басқа да нормативтік актілер ел аймағындағы бизнесті жүзеге асыру шарты ретінде сол жердің тұрғындарын жалдауды міндеттей алады.