ОРЫТЫНДЫ. Жұмыста жүргізілген қаржы ағымдарының көздерінің құрамы мен құрылымын бағалау меншікті

Берілген жұмыстың зерттеу объектісі “ASTANA MOTORS”АҚ болды. Бұл авто көліктерді әкелетін және өткізуімен айналысатын кәсіпорын. Көптеген кәсіпорындар сияқты қазіргі кезде бәсекелестіктің күшеюіне мемлекеттің салық сомасына байланысты қаржылық жағдайы төмен. Бұл кәсіпорын қызметінің барлық негізгі төмендеуінен жоғарыда келтірілген талдау көрсеткендей, өткізілетін өнімді шығару төмендейді; өзінік құн өседі, еңбек өнімділігі төмендейді 2005ж. кәсіпорын өзінің қызмет ету барысында бірінші рет қызметін шығынмен жапты.

Жұмыста жүргізілген қаржы ағымдарының көздерінің құрамы мен құрылымын бағалау меншікті қаражаттың аз мөлшерде көбеюі жағдайында тартылған ақша ағымдарының үлесінің өсу тенденциясын анықтайды. Өнімді сатудың қысқаруының жағдайында тартылған ақша ағымдарының жоғары үлесі кәсіпрпынның төмен пайдалылығын қаржылық тұрақтылық төлем деңгейін анықтайды. Қаржылық ағымдар сомасы өндіріске жұмсалған шығынын асыптұр. Оны жағымды жағдай деп қарастыруғы болмайды. Себебі, бұл өндіріс көлемінің қысқаруымен байланысты, соған әйкес өнімді өндіруді шығымның қысқаруымен байланысты.

Ақша ағымдарын тиімді пайдалану кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына оның тиімділігіне төлем қабілетіне, іскерлік белсенділігіне пайдалануға әсер етеді. Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы “жақсы бағаланғанымен, оның тереңірек талдауы кәсіпорынның қорлар мен қаржыландыруға меншікті қаражаттардың төменгі деңгейі анықталады. Оны өтімділік пен төлем қабілеттілігінің талдауы көрсетті. Кәсіпорынның төлем қабілеттігі өте төмен және нормативті қалпына келтіруіне жақын арада жарамайды. Іскерлік белсенділіктің деңгейі жоғары ”бірақ іскерлік белсенділіктің көрсеткішінің динамикасы айналымдылықтың төмендегенін көрсетеді”, яғни соған сәйкес кәсіпорын пайдасы да төмендеді. Осы жағдайды пайдалылық көрсеткіштерінің төменгі деңгейі дәлелдей түседі.

Кәсіпорындардағы қаржылық жұмысты ұйымдастыру мен ақша ағымдарын басқаруды талдау қаржылық басқару жүйесінің тәжірибе жүзінде жоқтығын көрсетті. Кәсіпорындағы экономикалық жұмыспен бухгалтерлік қызметпен қаржылық ағымдағы басқару қызметін біріктіретін есептеу қаржылық бөлімшесі айналысады. Бұл бөлімшенің қаржылық жұмысын тек қана оперативті міндеттемелерімен шектеледі-төлем құжаттарын ресімдеу басқа кісіпорындармен бюджетпен жұмысшылармен есептеу. Есептеу қаржылық бөліміне қаржылық директор қызметіндегі бас бухгалтер жетекшілік етеді, мұндай жағдай кәсіпорынның қаржылық ұйымына теріс әсер етеді. Бөлім бойынша қаулы әлі жасалуда, бөлім қызметкерлерінің қызмет ету тәртібінің көбі әлі жасалмаған. Талдау барысында арналған кемшіліктер негізінде 12 ұсыныс жасалды, олардың үшеуі есептелген.

Шараларды енгізу нәтижесінде қорлар мен шығындарды, кредит пен қарыздарды қаржыларға бағалауы мүмкін. Меншікті ақша ағымдпры айтарлықтай көбейеді. Бұл кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын және төлем қабілеттілігі жоғарылайды. Қаржылық ағымның келуі нәтижесінде кәсіпорынның іскерлік белгісі және пайдалылығы жоғарылайды.

Ақша ағымын басқарудың оңтайлы құрылымын құрмай осы шараларды жүзеге асыру мүмкін емесч сондықтанда алғашқы шаралардың бірі ретінде кәсіпорында қаржыны басқару оңтайлы құрылымын жасаудың маңызы зор.