Екінші реттілікті ќайтымсыз реакция

Екінші реттілікті реакцияны екі т‰рде жазуѓа болады: а) 2А ®В жєне б) А+В ® С.

Екі а) жєне б) реакцияларын с_А = с_В жаѓдайында ќарастырайыќ. Олар ‰шін химиялыќ кинетиканыњ негізгі постулатын жазайыќ:

; (6)

Б±л тењдеуді интегралдасаќ: ; , б±дан (7)

Б±л (7)-тењдеуді есептеулер жүргізу үшін ыњѓайлы т‰рде жазайыќ: болѓанда с₀= , ал болѓанда А затыныњ молі реакцияласып, - молі ќалады. Осыдан , сонда (7) -тењдеу мына т‰рге келеді:

(8)

Соњѓы (8)-тењдеуден екінші реттілікті реакциялардың жылдамдыќ константасыныњ өлшемі аныќталады: dіm {K₂} = [конц]^-1[уаќыт]^-1. Екінші реттілікті реакцияныњ жылдамдыќ константасын практикада тењдеуініњ графигінен аныќтайды, яѓни 1/с =f (t) тєуелділігі сызыќты тєуелділік (2 - сурет), б±дан .

Екінші реттілікті реакциялардыњ жартылай ыдырау периодын тек жаѓдайы ‰шін ќарастыруѓа болады. Химиялыќ реакцияныњ кез келген реттілігі ‰шін жартылай ыдырау периодыныњ тењдеуі реагенттердіњ бастапќы концентрациялары тењ болѓан жаѓдайда былай жазылады:

(9)

Реакцияныњ реттілігі болса, онда (7)-теңдеу бойынша

немесе (10)

Б±л (10) - тењдеуден реакцияныњ жартылай ыдырау периоды заттыњ бастапќы концентрациясына тєуелді болатынын кµреміз.

Енді екінші реттілікті реакциялардыњ жаѓдайындаѓы жылдамдыѓын ќарастырайыќ:

(11)

Реакция басталмай т±рѓанда, яѓни болѓанда, дейік, ал болѓанда реакция µнімініњ концентрациясы , заттардыњ аѓындаѓы (реакцияласпаѓан) концентрациясы жєне болады. Б±л кезде (11) - тењдеу былай жазылады:

немесе .

Соњѓы тењдеуді интегралдасаќ: , осыдан

(12)

Б±л тењдеу екінші реттілікті реакцияныњ жаѓдайындаѓы кинетикалыќ тењдеуі болып саналады.