Реакция жылдамдыѓы, химиялыќ кинетиканыњ негізгі постулаты. Химиялыќ реакцияныњ реттілігі жєне молекулалыѓы

Химиялыќ кинетика физикалыќ химияның негізгі бµлімдерініњ бірі. Химиялыќ кинетика химиялыќ реакциялардыњ уаќыт бойынша ж‰ру зањдылыќтары мен механизмі туралы ѓылым. Химиялыќ кинетикада реакция жылдамдыѓыныњ реакцияѓа т‰сетін заттардыњ концентрациясына, температураѓа, реакция ж‰ретін ортаныњ ќасиеттеріне жєне басќа факторларға тєуелділігі зерттеледі.

Химиялыќ реакцияныњ ж‰ру механизмін, реакция жылдамдыѓыныњ єрекеттесуші заттардыњ ќ±рылысымен байланыстылыѓын зерттеу химиялыќ кинетиканыњ µте мањызды міндетерініњ бірі болып табылады.

Химиялыќ процестерді зерттеуде єдетте химиялыќ термодинамиканыњ зањдары пайдаланылады.

Химиялыќ термодинамика реакцияныњ тек бастапќы жєне соњѓы к‰йін, яѓни молекулалар мен атомдардыњ белгілі бір т±раќты к‰йін ѓана ќарастырады. Біраќ іс ж‰зінде реакцияѓа т‰сетін бастапќы заттар бірнеше уаќыт ішінде бірнеше сатылар арќылы соњѓы заттарѓа (реакция µніміне) айналады, б±л сатыларда радикалдар, аралыќ - активті заттар жєне т.б. активті бµлшектер ќатысады, єр сатыныњ ж‰руіне белгілі бір уаќыт ќажет. Сµйтіп кез келген реакция к‰рделі процесс болатындыќтан оныњ механизмін зерттеу µте ќажет. Реакцияныњ механизмі деп белгілі реакцияны ќ±райтын сатылардың жиынтыѓын айтамыз.

1. Реакцияныњ жеке этаптарын жєне тепе-тењдік сатыларын аныќтау.

2. Аралыќ µнімдердіњ сипаты мен олардыњ µмір с‰ру уаќытын аныќтау.

3. Єрбір саты ‰шін µтпелі к‰йді аныќтау.

4. Процестіњ µтпелі к‰йі т‰зілуіне дейінгі жєне одан кейінгі к‰йлерін толыќ сипаттап аныќтау.

Жалпы алѓанда кез келген химиялыќ реакция бірнеше элементар сатылар (ќарапайым сатылар) арќылы µтеді, сатылардыњ єрќайсысын химиялыќ µзгерістіњ элементар актысы (ќарапайым єрекеті) деп атайды.

Элементар акт немесе ќарапайым єрекет деп єрекеттесетін бµлшектердіњ энергиялыќ тосќауылдан µту сатысын айтамыз. Химиялыќ реакциялар µзініњ табиѓатына ќарай гомогенді жєне гетерогенді реакция болып бµлінеді.

Сонымен ќатар ќайтымды жєне ќайтымсыз реакция болып та бµлінеді.