Хальмг наадд

чабанский гирлг

альчики

Рис. калмыцкого мужского пояса

гирлг

шаһа

мөңгн бүс

А.: Ямаран наад наадхм?

Ə.: Мөңгн бүс наадый

А.: Кен һардач болх?

Ə.: Шүүҗ авий.

Би тоолдг меднəв. ТООЛДГ

Хурдн арат гүүдг билə,

Хулсн заагур зулдг билə.

Барг ноха көөдг билə,

Базһад авад ундг билə.

ҖАҢҺРАС

Җаңһр – эзн богд хан.

Бумбин орн – Җаңһрин орн-нутг.

Хоңһр, Санл, Савр, Миңгъян – Бумбин орна баатрмуд.

Күңкән Алтн Чееҗ – цецн күн.

Хар Жилһн - Җаңһрин көвүн.

Тәк Зула хаани үлдл,

Таңсг Бумб хаани ач,

Үзң алдр хаани көвүн

Үйин өнчн Җаңһр билә.

9-гч әңг Һәрә – медрлтә сурһульч

1. Һәрә – медрлтә сурһульч. Һәрә школын туск зургуд зурҗ, келврмүд бичҗ. Келврмүд зургудла ирлцүлтн.

1. Рис. Урок калмыцкого языка (мальчик играет на домбре, дети поют)

2. Рис. Здание школы (белые стены, красная крыша, коричневая дверь, синие окна), школьный двор (деревья, цветы, дети играют во дворе)

3. Рис. Кабинет калмыцкого языка (на стенах портреты ученых, писателей, джангарчи, на подоконниках цветы)

4. Рис. Портфель, принадлежности (книги, тетради, цветная бумага, цветные карандаши), домбра

5. Рис. Дети на перемене в школьном дворе (мальчики играют футбол, девочки бегают, прыгают, говорят по телефону)

Би хойрдгч класст сурнав. Мана школ хойр давхр. Школын үүдн күрң, терзмүд көк. Мана школ цаһан эрстә, улан деевртә. Школын хаша ноһан, ик. Дала модд, цецгәс урһна. Мадн завсртан школын хашад наадхдан дуртавидн.

Мана школд олн хорас бәәнә: саң, ширәлң, заман, эмчин хора, спортивн хора. Хамгин сәәхн хора – хальмг келнә. Эн дөрвлҗн, цевр, дулан, сарул. Эрс деер хальмг бичәчнрин, номтнрин, җаңһчнрин зургуд өлгәтә. Терз деер сәәхн цецгәс урһна. Би һурвдгч ширән ард суунав.

Мини дорв ик болн көк. Дорвад дала юмн бәәнә: дегтрмүд, девтрмүд, биллүрмүд, өңгтә цаасд, зусн, цердмүд, бичүрмүд. Нанд олн өңгтә харндас бәәнә. Эндр хальмг келнә кичәл болх. Би домбран авч ирүв. Мадн эндр хальмг ду дасхувидн.

Мини дурта цаг – завср. Мадн завсртан һаза нааднавидн, гүүлднәвидн. Көвүд футбол наадна, күүкд һәрәднә, дөрәһәр давшна. Зәрм күүкд телефоһар күүнднә, ду дуулна. Би дегтрин саң орнав. Саңгд дегтрмүд, седкүлмүд умшнав.

Кичәлмүд нәәмн часла эклнә. Өдр болһн тавн – зурһан кичәл болна. Эндр эсвин, умшлһна, хальмг келнә, зурлһна болн англь келнә кичәл болх. Мини дурта кичәл – хальмг келн. Кичәлдән мадн хальмг үгмүд даснавидн, умшнавидн, күүнднәвидн, дуулнавидн. Би домбр цокнав, мини хань сурһульчнр ду дуулна.

2. Эн төрмүдәр зургуд зуртн. Келврмүд бичтн.

10-гч әңг Медрл шүүлһн

УМШЛҺН

Герлән келвр умштн. Сурврмудт хәрү өгтн.

Эндр Мигмр өдр. Эндр тавн кичәл болҗана. Һурвдгч кичәл эсв болв. Эсв - мини дурта кичәл. Мадн шин төр дасҗанавидн. Би «тавн» гидг темдг авув. Эсвин хөөн мадн ширәлңгд одад, үдин хотан уулавидн. Дарунь мана классин күүкд школын хашад наадв.

Би һаза һарсн угав. Ода классин хорад бәәнәв. Багшт нөкд болҗанав. Цецгәс услҗанав. Самбр арчҗанав. Кичәлдән белдҗәнәв. Эн мини кергслмүд. Эндр мини дорвд тавн дегтр, нәәмн девтр, өдрлг бәәнә. Нанд шин олн зүсн өңгтә харандас бәәнә.

Ода хальмг келнә кичәл болх. Мадн кичәлдән келврмүд умшнавидн, күүнднәвидн, үлгүрмүд даснавидн. Удл уга Зул болх. Мадн Зулын йөрәл дасчанавидн.

1. Герләд ямаран кичәл таасгдна?

2. Ямаран темдг Герлә эсвин кичәлд авв?

3. Кезә күүкд удин хотан иднә?

4. Герлә школын хашад һарв?

5. Герлә завсртан ю кеҗәнә?

6. Герлән дорвд кедү девтр бәәнә?

7. Ямаран харндас Герләд бәәнә?

8. Эсвин хөөн ямаран кичәл болх?

9. Хальмг келнә кичәлд күүкд ю кенә?

10. Ямаран йөрәл күүкд хальмг келнә кичәлд дасчана?

Темдг: __________ (10)

СОҢСЛҺН

Герлә Һәрә хойрин күүндвр соңстн. Чик эс гиҗ буруһинь темдглтн.

1. Герлә ик завсрт һаза һарчана. ___

2. Герлә ик завсрт саңгур одҗана. ___

3. Һәрә ик завсрт үдин хотан идҗәнә. ___

4. Һәрә ик завсрт көвүдлә футбол наачана. ___

5. Хальмг келнә кичәлд Герлә Зулын йорәл дасҗана. ___

6. Саңгд Герлә хальмг келнә кичәлд белдҗәнә. ___

7. Һәрә Герләтә хамдан саңгур одҗана. ___

8. Һәрә Герлә хойр хамдан кичәлдән белдҗәнә. ___

9. Герләд хальмг литын туск келвр олх кергтә. ___

10. Герләд хальмг номтрин туск келвр олх кергтә. ___

Темдг: __________ (10)

КҮҮНДЛҺН

1. Зура олзлад школын тускар келтн.

Зура:

1). Мана школ

2). Мана классин хора

3). Мини кергслмүд (принадлежности)

4). Мини дурта кичәл

5). Завсрт

Темдг: __________ (10 зәңг – 10)

2. Күүндтн. Нег- негнәсн эн төрмүдин тускар суртн.

1). Мана школ

2). Мана классин хора

3). Мини кергслмүд

4). Мини дурта кичәл

5). Завсрт

Темдг: __________ (10 сурвр – 10)

БИЧЛҺН

Тана үр Бадма танд бичг илгәҗ. Эн бичгин тасрха.

Эндр мана школд ик байр. Мана школын һарсн өдр – 30 җил. Мана школ нанд ийр таасгдна. Чини школ чамд таасдни? Тана школд соньн юн бәәнә? Ямаран кичәлмүд даснат? Ямаран кичәл чамд таасндна? Юңгад? Завсртан ю кенәт? Мини эк маднд шин дегтрмүд хулдҗ авб.

· Арвн зәңг бичтн.

· Сурврмудт хәрү өгтн.

· Шин дегтрмүдин туск сурврмуд тәвтн.

Темдг: __________ (10 зәңг – 10)

Ут туршартан: __________ (50)

III-гч төр САДТА КYН – САЛАТА МОДН

1.Мана өрк-бүл

Рис. семьи

Зул

Рис. бабушка с внучками готовят

Борцоки

3. Мини киилг альд?

Рис. одежда