Хьоалчагiа

Лоам, дукха йоккха йоацача юрта, ГIанажби виIий кхоана саг йоагIа, яхаш; кхайкарал дар деш. Из дар Жабала саг йоагIа ди.

Ерача дийнахьа Iурре хьааха болабелар нах. Селххане хьалкхаьча цига вар Наьсар а. Цо аьлар Жабалга:

– Жа маьхалдаьннадац са, тIехьагIа хьалдахьаргда аз ахча, е хьо Iовена нийсвелча дIалургда!

ХьоалчагIа тхьовре хьадаьннадар. Ιоховшшал нах вIашагIкхийттача, хIама дуийтар. Йистебаьннараш юстаро багIар. Замеш болха ха а яр хьакхоачаш латташ.

ХIама диа багIача нáхá тIавера цу коара воккхагIа.

– Замеш бахале, кIеззига ловзар отторгда вай, шуга сакъердийта. ТIаккха оамале бола мехкарий а кагий нах а замелха бохийтаргба, цхьа воккхагIа хьалха волаш, – аьлар цо.

МагIа вагIачо цунга аьлар, Ковнаркъ аьнна цIи йоаккхаш, Iойистхинна:

– Iа ма аллара, кагийча нахага ловзарца са а къердийта, паргIатта гIоргда вай нускал доаладе, сихдала дезаш мичад вай, саг укх юртара йоалае езаш хиларах.

Ловзар дикъденнача гIолла юхатIавера Ковнаркъ. Цо аьлар тхьамадага:

– ХIанз, шун пурамийца, саг цIайоалае гIоргда вай. Замелха гIоргбола нах харжа Iа, цхьа доккха оарц ца доаккхаш!

Тхьамада юхагIертар:

– Оаш белгалбе цига гIоргбола нах, шо фусам-дай да, шоана дикагIа ховргда из гIулакх, – яхаш.

– Долче, – аьлар Ковнаркъа, – Iайха белгалваьккхар Iа оалаш, тхоашта бакъахьа хетар оаха оалаш, хоржаргба вай замеш.

Цхьаккха дича, ежáча хIаманца водалга дацар, юрт лоам тIа хиларах. Цудухьа замеш гIаш болхар, цхьабола кагий нах говрашца бар. Саг йоагIачара саг йодача кхаччалца, готта наькъа такилг дар, сонкá тIагIолла додаш, дехьеи сехьеи шув болаш. Моттиг саббаре, лоралуш ваха везаш яр; наькъа тIара Iолайжача, ахка ваха а тарлора. Сих ца луш, болхар уж; хьалхеи, тIехьеи, уллуви кагий нах болаш. Баьреех цхьабараш айхьаза хьувзар: шув, ира боацаш, лайжано нийсбеннача; говрашка чоабол эцийтар; мехкарашта уллувбаьле, бегаш бора; наггахьчар зоахалол а дувцар.

Эздий са а къердаш, дΙакхаьчар замеш. Духьалбаьхка, моаршал хаьтта, тIаийцар уж фусам-даьша. Ловзар оттадаь, даа декхарийла волчунга хIама дуийташ, зоахалолаш дувцаш, кагийча нáха маьхкарашка коарчамаш кхухьийташ, сакъердийтар замешка. ГIула-кх даьнна, цIенгахьа берзале, замеша хьалдиза дезар ши-кхо гIулакх: берашта ахча тасса дезар, говраш лораяьчоа гIулакх де а, яь богах доагIар дала а дезар. Боарам хоадабаь-м дацар из, саг югача наьха таронга хьежжа дар. Берашта ахча лора, цар дог хьаста а, бераша баьккха ловца дика хул аьле, царга из баккхийта а. Говраш лораяьчоа а лора хIама, из раьза хургволаш. Яь богах доагIар а лора.

Дулх кхехкаду яй, дукхагIа йолча хана, шин-кхаь юрта цаΙ мара хилацар, цунца кхаь-диъ тайпара кодилгаш а дулх кIалтIадоаха аьшкан е дахчан мIараш а хулар. ХIама дика леладеш волча сагага лелабайтар из, ший кхоачамца, дика-во нийсденнача, цигара дIа а хьош; гIулакх даьлча, юха а бахьаш. Из бахьа веначо, юкъагIара хьадаьккхе, шалтеи тIехкари Iодилла дезар, тешама, ше яй дIахьоча коа. Шалтеи тIехкари Iо ца дуле а, яй-м дIабихьачо, гIулакх ма даьллинге, юхахьоргхиларах шеко яцар; хIаьта а массагIа нийслу, аьнна, лостам а низам а дезаш болча наха вIашагIъелла ваIад яр из. Яьста юкъ йолаш пхийттарваьнна саг лелаш во товра. Иштта саг бIаргавайча оалар цу хана, яь бога дихьад Iа, аьле. ГIулакх ма даьллинге, сов чехка цIен а байте, хьабеначо дIахьора яй, ший кхоачамца. ТIаккха, ший шалтеи тIехкари хьа а ийце, яь богах замеша хьаденна ахча дIалора. Цу ахчах, нагахьа еха хуле, яьцара хIама тоаяйтар, эшар эцар. ГIулакх касто нийсденна, ахча совдоале, цхьаькха яй эцар, ший кхоачамца.

Замеш, зе-зулам доацаш, цIакхаьчар. Къаман Iада-тах нускал чу а даьккха, маьр-нана дIачу а йигá, модз кхаллийтар цу шиннега. Ер модз мо мерза хилда шун вахар, яхилга да из. Хоза са а къийрда, сарахьа дIа-къаьстар нах. ХIара водачо ловца баьккхе, хьоалча-гIийна ахча лора, ший таронга хьажже.

Наьсар а цIавахар; хьоалчагIанна хIама а денна; аз тарлучча тайпара декхар хьакхетийтаргда шоана, аьнна.