Олтықтық шұңқыр , fossa axillaris

Қолтықтық шұңқыр, fossa axillaris,кеуде клеткасының латералді беткейі мен иықтың медиалді беткейінде орналасқан шұңқыр болып табылады.

Қолтықтық шұңқырдың шекаралары:

Алдыңғы үлкен кеуде бұлшықетінің төменгі шегі;

Артқы –m. latissimus dorsi -m. latissimus dorsi –дің төменгі шеті

Медиалді –кеуде клеткасында III қабырғада аталған бұлшықеттердің шетін қосатын сызық;

Латериалді –иықтың ішкі беткейінде аталған бұлшықеттердің төменгі қосатын сызық.

----------------------------------------------------------------------------------------------------

Егерде шұңқырды жауып тұратын теріні, оның астында орналасқан шандыр қабықты және қоймалжың майлы клечатканы алып тастасақ, ол қолтықтық қуысқа,cavum axillare –ге айналады.

Қолтықтық қуыстың пішіні төртбұрышты пирамида тәрізді, төбесі жоғары қарап, 1- ші қабырға мен бұғананың 1/3 аралығында орналасады, негізгі төмен қарап, қолтықтық қуыстың кіреберісі болып табылады.Қолтықтық қуыстың төрт қабырғасы бар.

Қолтықтық қуыстың қабырғалары:

Медиалді- m. Serratus anterior;

Латериалді- m. coracobrachialis et caput breve m. bicipitis brachii;

Алдыңғы – m. pectorals major et minor;

Артқы –m. subscapularis, m. teres major, m. latissimus dorsi;

-------------------------------------------------------------------------------------

Қоллтықтық қуыстың құрамы: a. et v. Axillares, plexus brachialis, терең лимфа түйіндері, иық өрімінің бұғанаасты бөлігі,v. Cephalica;

Қолтықтық қуыстың алдыңғы беткейінде үш үшбұрыш бар: 1. Clavipectorale;2. trigonum pectorale;3.trigonum subpectorale

1.trigonum clavipectorale –нің шекаралары:

Жоғарыдан –clavicula;

Төменнен –m. pectorals minor –дың жоғарғы жиегі;

2.trigonum pectorale, ол m.pectorales minor –дың проекциясына сәйкес;

3.trigonum subpctorale –нің шекаралары:

Жоғарыдан –m.pectorales minor- дың төменгі жиегі;

Төменнен –m.pectorales major –дың төменгі жиегі;

Қолтықтық қуыстың артқы қабырғасында екі тесік орналасқан.

1.foramen trilaterum, ол медиалді орналасқан, оның шекалары;

---------------------------------------------------------------------------------------

Жоғарыдан –m. subscapularis et m. teres minor –дың төменгі жиектері;

Төменнен –m. teres major,m latissimus dorsi;

Латералді –caput longum m. tricipitis brachii

Құрамы:-a. circumflexa scapulae

2.foramen quadrilaterum, ол латералді орналасқан,оның шекаралары;

Жоғарыдан –m. subscapularis et m. teres minor –дың төменгі жиектері;

Төменнен –m. teres major, m latissimus dorsi;

Медиалді –capus longum m. tricipitis brahii;

Латериалді –тоқпан жіліктің хирургиялық мойыны;

Құрамы-a. circumflexa humeri posterior, n. axillaris;

18. N.radialis-кәрі жілік нерві иық өрімі артқы будасының жалғасын құрайды.Ол иық артериясы артынан а.profundabrachii-мен бірге иықтың артқы жағына өтіп,тоқпан жілікті спиралды айнала canalishumeromuscularis –те орналасып,содан кейін арттан алға қарай латералды бұлшықетаралық пердені тесіп өтіп m.brachioradialisпен m.brachialisаралығына шығады.Rami muscularis иықтағы жазғыш бұлшықеттер үшін m.triceps және m.anconeus –ке тармақ береді. N.curaneii antebrachii posterior –canalis humeromuscularis-те кәрі жілік нервісінен басталып m.brachoiradilis басталатын жерде тері астына шығып білектің сыртқы жағына таралады.

19. Шынтақ жілік (ulna) буындық шеміршекпен қапталған шығыртәрізді ойығы болады. Жоғарыдан ойын шынтақтық,ал төменнен – тәждік өсіндімен шектелген. Проксималды эпифизінде бүйір жағынан кәрі жілік басымен беттесуге арналған буындық беті бар кәрі жіліктік тілік орналасқан. Алдыңғы бетінде тәждік өсіндіден төмен шынтақ жілігінің бұдыры көрінеді.

20. Адамның еңбек атқаруы, қолұшының жоғары қозғалғыштығын қамтамасыз ету қажеттілігі және қол ұшын әкету және әкелу мүмкіндігі қаңқада анық көрінетін білезік сүйектерінің бөлшектенгенін негіздіген.Олар қысқа бұрыш пішінді екі қатарда орналасқан.Олардың әрқайсысының сыртқы пішіні геометриялық фигураларға ұқсастығына байланысты аталған.Проксималды қатарда қайықтәрізді сүйек орналасқан (os scaphoideum).Ол ұзына бойы көлденең бағытталған.Проксималды беті тегіс шығыңқы ал дисталды беті –иілген ойыңқы.Жалпы алғанда пішіні бойынша сүйекарасында қайыққы ұқсайды.Жоғарғы қатардың ортасында жартыайтәрізді сүйек (os lunatum)орналасқан.Оның тегіс шығыңқы беті проксималды кәрі жілікке бағытталған.Жоғарғы қатарда медиалды жақта үшқырлы сүйек (os triquetrum)орналасқан

28. Ас қорыту жүйесінің жалпы құрылысы, әрбір бөлімнің қызметтері. Ас қорыту жүйесі (көне грекше: systema digestoria; көне грекше: systema — бүтін, байланысқан, жүйе; лат. digestoria — асқорыту) - адам мен жануарлар организмдеріндегі асты (азықты) қабылдау, өндеу, қорыту, сіңіру және жын қалдығын сыртқы ортаға шығару қызметтерін атқаратын мүшелердің жүйесі. Асқорыту жүйесі түтік тәрізді мүшелерден және ас қорыту бездерінен тұрады. Филогенездік және онтогенездік түрғыдан асқорыту жүйесін төрт бөлімге бөледі: бас бөлімді — ауызжүтқыншақ (аран), алдыңғы бөлімді - өңеш пен қарын (асқазан), ортаңғы бөлімді — ащы ішектер (он екі елі ішек, аш ішек, мықын ішек) мен ірі асқорыту бездері (үйқы безі, бауыр), артқы бөлімді - жуан ішектер (бүйен, тоқ ішек, тік ішек) құрайды.

Ас қорыту жүйесінің бірінші бөлімі бетте ауыз саңылауымен, rima oris, ашылатын ауыз қуысы, cavum oris,болып табылады.

Ауыз қуысынан кейін:аран қалтасы, жұтқыншақ, өңеш, асқазан, жіңішке ішек, тоқ ішек, артқы өтіспен аяқталады. Сонымен қатар ас қорыту жүйесіне сілекей бездері, бауыр, және ұйқыбез жатады.