3 страница. 48. Фонетический принцип орфографии

48. Фонетический принцип орфографии.

Фонетический принцип – способ обозначения фонемы в сильной и слабой позиции разными буквами, при котором не сохраняется графическое единообразие морфемы. Звук, которым реализована фонема в слабой позиции, в системе русской графики может быть обозначен разными буквами. Написаний, отвечающих фонетическому принципу, немного.

1. Конечные буквы в приставках из-/ис-, воз-/вос-, раз-/рас-, через-/черес-, без-/бес-, низ-/нис-. Например, в слове бесполезный в приставке пишется буква с, а в слове безоблачный з: разные буквы обозначают фонему <з> в сильной и слабой позициях, причем звук [с], которым реализована фонема <з> в слабой позиции в системе русской графики может быть обозначена как буквой з, так и буквой с.

2. Буквы о и а в приставках раз-/рас-, роз-/рос-. Например, в слове рассыпать в приставке пишется буква а, а в слове россыпь – буква о: разные буквы обозначают фонему <о> в сильной и слабой позиции. Причем, звук [Λ], которым реализована фонема <о> в слабой позиции, в системе русской графики может быть обозначен как буквой о, так и буквой а.

3. Правописания окончаний существительных I и II склонения в предложном падеже и I склонения в дательном падеже единственного числа: к (об) армии, о санатории, о здании. Фонема в данных окончаниях <э>, (ср. к земле, о коне, на острие). Пишется буква и по фонетическому принципу, так как звук [и] может быть обозначен в данной позиции как буквой и, так и буквой е.

4. Передача на письме чередований согласных по звонкости/глухости в заимствованиях из латинского языка: абстрагировать – абстракция, транскрибировать – транскрипция.

Класс

Прямолинейное равноускоренное движение
		Скорость при равноускоренном движении
		Ускорение
		Перемещение при равноускоренном движении
		Перемещение при равноускоренном движении
		Координата тела (уравнение движения) при равноускоренном движении
Прямолинейное равномерное движение
		Скорость при равномерном движении
		Перемещение при равномерном движении
		Координата тела (уравнение движения) при равномерном движении
	Первый закон Ньютона
		Второй закон Ньютона
		Третий закон Ньютона
	гравитационная постоянная	Закон всемирного тяготения
		Центростремительное ускорение

ФИРМА

Фирма - это экономическая единица, нанимающая факторы производства для изготовления продукции – товаров или услуг, которые она затем продает домохозяйствам, другим фирмам или государству. Фирмы относят к сектору производителей. Экономисты выделяют следующие свойства фирм:

1) каждая фирма принимает единое решение, как если бы она состояла из одного человека. Это позволяет экономистам рассматривать фирму как первичную, единую компоненту производственного процесса, а домохозяйства - аналогичной компонентой процесса потребления;

2) большинство своих решении фирмы принимают, преследуя единственную цель - получить максимальную прибыль;

3) фирмы являются полновластными пользователями факторов производства. На ресурсном рынке роль фирм аналогична роли, которую играют домохозяйства на рынке товаров и услуг.

Основой частного предпринимательства служат фирмы - производственные единицы, которые используют факторы производства, чтобы изготовить товары и услуги, а затем продать их другим фирмам, домохозяйствам или государству. Какие мотивы заставляют, стимулируют каждую фирму участвовать в столь сложном и рискованном процессе как производство товаров и услуг, какими принципами она руководствуется в своей деятельности? Строго говоря, таких мотивов и принципов может быть много - и желание проявить себя, и благотворительность, и нанесение минимального экологического урона, и зависть и т.п. Однако экономисты считают, что главным мотивом любого частного предпринимательства является возможность получения прибыли, а основным принципом деятельности каждой фирмы служит достижение максимальной прибыли. Иными словами, экономическая наука строится на предположении, что любая фирма, принимая свое решение всегда будет придерживаться той альтернативы, которая обещает принести ей максимальную прибыль.

В западной экономической литературе разработаны теории оптимизации деятельности фирмы, в основе которых не заложен принцип максимизации прибыли.

По мнению некоторых исследователей, целью фирмы является максимизация не прибыли, а объема продаж. Утверждается, что менеджеры стремятся проводить политику фирмы так, чтобы получать какой-то минимальный уровень прибыли, удовлетворяющий держателей акций и создающий у них иллюзию благополучия, а основные усилия направлять на увеличение объема продаж. Это отражается на престиже фирмы, положении и заработке менеджера. В крупной корпорации менеджер получает жалование, значительно превышающее жалование менеджера мелкой высокорентабельной корпорации.

Факторы про­изводства – экономическая категория, обозначающая уже реально вовлеченные в процесс производства ресурсы.

В отличие от ресурсов, факторы становятся таковыми только в рамках взаимодействия; поэтому производство всегда есть взаимодействуюцее единство его факторов.

В экономической теории выделяют четыре основных фактора производства, с помощью которых осуществляется производство товаров и услуг.

ЗЕМЛЯ. Что вкладывает экономист в понятие «земля»? Гораздо больше, чем большинство людей. К понятию "земля" относятся все естественные ресурсы – все «даровые блага природы», которые применимы в производственном процессе. В эту широкую категорию входят такие ресурсы, как пахотные земли, леса, месторождения минералов и нефти, водные ресурсы.

КАПИТАЛ. Что такое капитал? Понятие "капитал", или "инвестиционные ресурсы", охватывает все произведенные средства производства, то есть все виды инструментов, машины, оборудование, фабрично-заводские, складские, транспортные средства и сбытовую сеть, используемые в производстве товаров и услуг и доставке их к конечному потребителю. Процесс производства и накопления этих средств производства называют инвестированием.

Здесь важно отметить еще два момента. Во-первых, инвестиционные товары (средства производства) отличаются от потребительских товаров тем, что последние удовлетворяют потребности непосредственно, тогда как первые делают это косвенно, обеспечивая производство потребительских товаров. Во-вторых, термин "капитал" не подразумевает деньги. Правда, менеджеры и экономисты часто говорят о "денежном капитале", имея в виду деньги, которые могут быть использованы для закупки машин, оборудования и других средств производства. Однако деньги, как таковые, ничего не производят, а следовательно, их нельзя считать экономическим ресурсом. Реальный капитал – инструменты, машины и друтое производительное оборудование – это экономический ресурс; деньги, или финансовый капитал, таким ресурсом не являются.

ТРУД. Труд – это широкий термин, который экономист употребляет для обозначения всех физических и умственных способностей людей, применимых в производстве товаров и услуг (за исключением особого вида человеческих талантов, а именно предпринимательской способности, которую мы, в силу ее специфической роли в капиталистической экономике, решили рассматривать отдельно). Таким образом, работы, выполняемые лесорубом, продавцом, машинисгом, учителем, профессиональным футболистом, физиком-ядерщиком, – все они охватываются общим понятием "труд".

ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСКАЯ СПОСОБНОСТЬ. Наконец, что можно сказать о том особом человеческом ресурсе, который мы называем предпринимательской способностью, или, проще, предприимчивостью? Мы раскроем специфическое значение этого термина, определив четыре взаимосвязанные функции предпринимателя.

1. Предприниматель берет на себя инициативу соединения ресурсов земли, капитала и труда в единый процесс производства товара или услуги. Выполняя роль свечи зажигания и катализатора, пред приниматель одновременно является движущей силой производства и посредником, сводящим вместе другие ресурсы для осуществления процесса, который обещает оказаться прибыльным делом.

2. Предприниматель берет на себя трудную задачупринятия основных решений в процессе ведения бизнеса, то есть те нерутинные решения, которые и определяют курс деятельности предприятия.

3. Предприниматель – это новатор, лицо, стремящееся вводить в обиход на коммерческой основе новые продукты, новые производственные технологии или даже новые формы организации бизнеса.

4. Предприниматель – это человек, идущий на риск. Это следует из тщательного изучения других трех его функций. В капиталистической системе предпринимателю прибыль не гарантирована. Вознаграждением за затраченные им время, усилия и способности могут оказаться заманчивые прибыли или убытки и в конце концов – банкротство. Короче говоря, предприниматель рискует не только своим временем, трудом и деловой репутацией, но и вложенными средствами – своими собственными и своих компаньонов или акци онеров.

А

Айырбас құны: Тауардың басқа тауарларға айырбасталу қабілеттілігі; Өндіруге жұмсалған еңбектің еңбектің өнімі; Тауардың пайдалылығы,адамның белгілі бір қажеттілігін қанағаттандыру қасиеті.

Айнамалы капитал: Капиталдың өндіріс және айналыс саласындағы қозғалысы; Қосымша құн өндіру; Капиталдың шеңбер айналымының үнемі қайталануы және жаңаруы.

Айналым капиталы: Тұтыну процесінде айналым ақшалай формада тұтас қайтады; Айырбас құнды тауарды өндіру; Капиталдың шеңбер айналымының үнемі қайталануы ж/е жаңаруы.

Айналымдағы капиталдың формуласы: Өндірістік; Өнеркәсіптік; T-A¹-Т-Ө-T¹¹.

Айналымдағы капиталдың формуласы: А-Т-А; Ақша; Тауарлы ақша.

Айналымдағы капиталдың формуласы: А-Т-А; Тауарлы ақша; - T-A¹-Т-Ө-T ¹¹.

Алдыңғы он жалдықта халықтық табиғи өсуінің жоғарғы қарқыны: Демографияның субьективті құбылыстары; Демографияның обьективті құбылыстары; Демографиялық төңкеріс және демографиялық жарылыс.

Ашық инфляция қандай формаға бөлінеді: Ақша құндылығы мен қабілеттілігінің төмендеуі; Жалпы баға деңгейі инфляция; Болжау, күткен, күтпеген инфляция.

Айырбас құны: Тауардың тауарларға айырбасталу қабілеттілігі; Еңбек құралы; Табыс көзі.

Айырбас құны: Тауартың басқа тауарларға айырбасталу қабілеттілігі; Өндіруге жұмсалған еңбектің өнімі; Ұлттық өнім,табыс,сауда.

Ашық инфляция қандай формаға бөлін: Болжау, күткен, күтпеген инфляция; Сұраныс, шығын, құрылымдық инфляция; Баяу, қарқынды, ұшқыр инфляция.

Ә

Әлеуметтік жағдай деңгейінің экономикалық көрсеткіші: Ұлттық табы; Жалпы ішкі өнім; Жан басына шаққандағы ұлттық табыс.

Әкімшілік-әміршілдік жүйеден нарықтық экономикаға өтудің негізгі мақсаттары: Ішкі жіне сыртқы жағдайлардың өзгеруіне байланысты қайта құру; Мемлекеттік ішкі сауда монополиясын құру; Өндірістік өнімдер мен ресурстарға жеке меншіктің болуы.

Әлеуметтік жағдай деңгейінің экономикалық көрсеткіші: Микроэкономикаға; Жалпы ішкі өнім; ЖҰӨ.

Әр түрлі мемлекеттерде нарықтық экономикаға көшу кезінде экономиканың құлдырауын: Ұлттық экономика құрылымының бұзылуы; Инфляция деңгецінің жоғарылауы; Реформалардың қателігінен.

Әр түрлі мемелекеттерде нарықтық экономикаға көшу кезінде экономиканың құлдырауы: Ұсыным құралы; Экономикалық шикізаттың сипаты; Ұлттық экономика құрылымының бұзылуы.

Б

Биржаның негізгі қызметтрі: Капиталдың бір саладан басқа пайдалы саласына қарай ауысуна жағдай жасайды; Бағалы қағаздардың бағамын анықтау; Сатушылар мен сатып алушылардың бір-бірімен кездесуіне жағдай жасау,бағалы қағаздарды өткізу және капиталдың неғұрлым пайдалы саласына қарай ауыстыру.

Биржаның негізгі қасиеттері: Сатушыламен сатып алушыларды бір бірімен кездестіреді; Сатушылар мен сатып алушылардың бір-бірімен кездесуіне жағдай жасау, бағалы қағаздарды өткізу және капиталдың неғұрлым пайдалы саласына қарай ауыстыру; Бағалы қағаздардың бағасын анықтау.

Баға деңгейі жоғарылап, өндіріс көлемі төмендеген жағдайда жиынтық сұраныс және ұсыныстың өзгеруі: Ұсыныс қисығы жылжиды; Жиынтық сұраныс қисығы солға жылжиды; Жиынтық ұсыныс қисығы оңға жылжиды.

Барлық экономикалық жүйелерді қалыптастырудың негізгі мәселесі: тауарлы шаруашылықты күшейту; тұтынушының ұсынысы; өндірісті ұлғайту.

Белгілі бір өнімнің бір ғана сатушысы болғандағы экономикалық жағдай: монополия; бір фирманың үстемдігі; таза монополия.

Белгілі бір өнімнің бір ғана сатушысы болғандағы экономикалық жағдай: бір фирманың үстемдігі; дәстүрлі экономика; дуополия.

Биржаның негізгі қызметтері: Сатушылар мен сатып алушылардың бір бірімен кездесуіне жағдай жасау, бағалы қағаздарды өткізу және капиталдың неғұрлым пайдалы саласына қарай ауыстыру; Сатушылар мен сатып алушыларды бір бірмен кездестіреді; Бағалы қағаздардың бағамын анықтау.

Д

Дж.Китчиннің "қысқа мерзімді" толқындарының себептері мен ерекшеліктері: Ақша айналысындағы өзгерістер, кердиттік жүйенің мәселелері ЖҰӨ-нің тербелісіне инфляцияға,жұмыссыздыққа әкеледі; Алтынның әлемдік қорының тербелесі; ЖҰӨ-нің, инфляцияның, жұмысбастылықтың тербелісіне әкеледі.

Дедукция: Жеке фактірлерден жалпы қорытынды шығару; Жалпыдан жекеге, бүтіннен бөлшекке көшу; Фактірлерден теорияны бөліп құрастыру.

Дедукция: фактілерден теорияны бөліп құрастыру; жалпы функциональды бөлшектеу әдістері; жалпыдан жекеге,бүтіннен бөлшекке көшу.

Дж.Китчиннің «қысқа мерзімді» толқындының себептері мен ерекшеліктері: Алтынның әлемдік қорының тербелісі; ЖҰӨ-нің,инфляцияның,жұмысбастылықтың тербелісіне әкеледі; Халықтың әлеуметтік жағдайларының жақсару тербелісіне әкеледі.

Дедукция: Жалпы функционалды бөлшектеу әдістері; Экономика – математикалық модельдер әдісі; Фактілерден теорияны бөліп құрастыру.

Дж.Китчиннің «қысқа мерзімді» толқындарының себептері мен ерекшеліктері: Басты қозғаушы күш технологаялық өндірістегі технологиялық базаның радикалды өзгеруі мен оның құрлымдық қайта құрылуы; ЖҰӨ-нің, инфляцияның, жұмысбастылыктың тербелісіне әкеледі; Алтынның әлемдік қорының тербелісі.

Е

Егерде баға деңгейі жоғарыласа,ал өндіріс төмендесе: Жиынтық сұраныс қисығы солға жылжиды; Жиынтық ұсыныс қисығы солға жылжиды; Сұраныс пен ұсынытың қисығы бірге жылжиды.

Еңбек өнімділігін арттыру,капиталды тарту және табиғи қорларды пайдалану арқылы өндіріске басқа қосымша факторларды қоспай экономаканы өсіру: Интенсивті өсу; Технологияны жетілдіру, өндірісті және өткізуді ұйымдастыру мен басқаруды жетілдіру; Қолданылатын ресурстар сапасының өсуі.

Егер экономика бүтін жүйе ретінде зерттелсе онла бұл талдау аталадаы: Макроэкономикалық; Микроэкономикалық; Экономикалық идеалогия.

Егер экономика біртұтас жүйе түрінде талданса, онда ол жатады: Микроэкономикаға; Макроэкономикаға; Халықаралық экономикаға.

Егер экономика бүтін жүйе ретінде зерттелсе, онда бұл талдау былай аталады: Экономикадағы идеология; Нормативті; Макроэкономикалық.

Егер ақшаның номиналды құны өзгермей, ал тауарлар мен қызметтер 2 есе өссе, онда ақшаның сатып алу қабілеті: Азаяды; 2 есеге төмендейді; Төмендейді.

Егер тауарға деген бағаның 1% төмендеуі сұраныс көлемін 2% ұлғайтса онда сұраныс: Икемді; Бірлік икемді; Өтімді.

Егер экономикалық билік орталықтанған және негізгі экономикалық субьект мемлекет болса, онда бұл: Әміршіл-әкімшілдік; Орталықтан басқарылатын экономика; Жоспарлы экономика

Еңбек өнімділігін арттыру, капиталды тарту және табиғи қорларды пайдалану арқылы өндіріске басқа қосымша факторларды қоспай экономиканы өсіру: Ресурстарды пайдалану әдістерін жақсарту; Қолданылатын ресурстар сапасының өсуі; Интенсивті өсу.

Егер экономика бүтін жүйе ретінде зерттелсе,онда бұл талдау былай аталады: Орталықтан жоспарлау; Макроэкономикалық; Нормативт.

Еңбек өнімділігін арттыру,капиталды тарту және табиғи қорларды пайдалану арқылы өндіріске басқа қосымша факторларды қоспай экономиканы өсіру: Ресурстарды пайдалану әдістерін жақсарту; Экстенсивті өсу; Қолданылатын ресурстар сапасының өсуі.

Егер экономика бүтін жүйе ретінде зерттелсе, онда бұл талдау былай аталады: Макроэкономикалық; Микроэкономикалық; Позитивті; Нормативі.

Егер ақшаның номиналды құны өзгермей, ал тауарлар мен қызметтер 2 есе өссе, онда ақшаның сатып алу қабілеті: Төмендейді; 2 есе өседі; Азаяды.

Ж

Жер бағасы жүзеге асады: Жерге сұраныс арқылы; Жұмыс ақы деңгейі арқылы; Ссудалық пайыз ставкасы арқылы.

Жиынтық ұсыныс қисығындағы кейнсиандық бөлік: Ұсыныс қисығының өз бойынан жылжуынан көрінеді; Горизонталды сызықпен берілген; Оңды сызықпен көрсетеді.

Жеткіліксіз жиынтық сұранысы көрсетеді: Құрылымдық жұмыссыздықтың төмендеуін; Циклдық жұмыссыздықтың төмендеуін; Фрикциондық жұмыссыздықтың төмендеуін.

Жиынтық ұсыныс қисығындағы кейнсиандық бөлік: Оңды сызықты көрсетеді; Аралық сызықпен; Горизанталды сызықпен берілген.

Жай ұдайы өндіріс: Жылдан жылға өндіріс мөлшері өзгермейтін өндірі; Өндіріс процесінің көлемі мен ауқымы үзіліссіз өзгермеген жайын; Қол еңбегіне негізделген ұдайы өндірі.

Жиынтық сұраныс қисығы жоғарылайды,егерде: Баға деңгейі жоғарылас; Инфляция жоғарласа; Оңға- жоғары (өсуі).

Жиынтық сұраныс қисығы көрсетеді: Тауарлар мен қызметтерді сатып алуға жиынтық шығындар мен деңгейі арасын; Тұтынушыларды қанағаттандыратын баға деңгейі мен өндірушілерді қанағаттандыратын баға деңгейі арасын; Өндірілген және тұтынылған нақты түрдегі ЖҰӨ көлемі арасын.

Жұмыссыздықтың табиғи деңгейі: Жұмыспен толық қамтылған жағдайда жұмыссыздықтың белгілі бір деңгейіндегі қажетті және заңды процесстер; Толық жұмысбастылық кезінде фрикциондық және құрылымдық жұмыссыздықтың қосындысы; Экономикалық толық жұмысбастылық жағдайда дамыса ғана.

Жиынтық (жалпы) табыс тең: Капитал иелерінің жиналған ренталдық төлемдерінің сомасына; Жұмысшылардың тапқан теңгелерінің жалпы сомасына; ТҰӨ-нің табысына.

Жылдық есептеудегі ЖҰӨ өзгеруінің қарқыны жоғары болса онда-ол: Өндіргіштің өсуі; Экономикалық өсу; Жалпы ішкі өнім.

Жай ұдайы өндіріс: Игіліктер өндіру, қызмет көрсету саласы жатады; Өндіріс процесінің көлемі мен ауқымы үзіліссіз өзгермеген жайын; Материалдық өндіріс саласы өмір сүру, жұмыс істеу үшін қажетті игіліктер.

Жай ұдайы өндіріс: Қол еңбегіне негізделген ұдайы өндіріс; Материалдық өндіріс саласы өмір сүру жұмыс істеу үшін қажетті игіліктер; Өндіріс процесінің көлемі мен ауқымы үзіліссіз өзгермеген жайын.

Жиынтық ұсыныс қисығы төмендегі байланысты көрсетеді: Оңға-төменге(өсуі); Солға-жоғары (азаюы); Нақты түрде тұтынылған және өндірілген ЖҰӨ көлемі арасындағы.

Жалақы есептеледі: ЖҰӨ-нің табысыда; Кәсіпорынның таза субсидияларында; Инвестицияларда.

Жинтық ұсыныс қисыгындағы кейнсиандық бөлік: Ұсыныс қисығының өз бойымен жылжуынан көрінеді; Теріс сызықпен берілген; Қисық сызықпен берілген.

Жұмыс күшінің өз еркімен жұмыс орнын ауыстыру нәтижесінде қалыптасатын жұмыссыздық: Фрикциондық; Уақытша жұмыссызық; Бір жерден басқа жерге жұмыс іздеумен ауысуы

Жиынтық сұранас қисығын көрсететін байланыс: өндірілген нақты ЖҰӨ мен баға деңгейі арасында; бағаның өзгеру әсерінен сұраныс көлемінің өзгеруі; сұраныс қисығының өз бойымен жылжуынан көрінеді.

Жұмыссыздық болу себептері: жұмыссыз адамдар біліктілігінің жоғалуы; өндіріс орындардың жабылуы,құлдырауы; өндіріс орындарының азаюы.

Жекешелендіру саясаты: Толық жұмыспен қамтуға жету, ЖҰӨ-нің көлемін өсіру, инфляцияны төмен деңгейде ұстап тұру мақсатымен елде экономикалық жағдайға бақылау жасау үшін жасайтын үкімет іс-әрекеті; Эмиссиялық іс-әрекетті өзгерту арқылы жиынтық сұранысты реттеуге бағытталған саясат; Бюджеттік саясат.

Жұмыссыздық дейнгейінің жоғарылауы циклдық фезаны көрсетеді: Құлдырау; Тоқырау; Құлдырау мен тоқырау.

Жұмыссыздықтың деңгейі экономикалық өсу жағдайында: Тұрақты болады; Нөлге тең болады; Қарқынды.