Гомогенді катализ

Гомогенді катализ гетерогенді катализге ќараѓанда аз тараѓан. А + В ® С реакциясын ќарастырайыќ.

а) Біріккен механизм. А + В ®С реакциясы катализатор кµмегімен ж‰рсе:

A+B+K ABK^* C

М±нда К₁, К₂, К₃-реакция сатыларыныњ жылдамдыќ константалары; К-катализатор.

Реакцияныњ жалпы жылдамдыѓы: . Реакцияныњ тепе - тењдік сатысынан аралыќ активті комплекстіњ концентрациясын табамыз, демек, , яѓни , осыдан .

Б±ны жылдамдыќтыњ тењдеуіне ќойсаќ:

, (1)

м±нда .

б) Дараланѓан механизм. А + В ®С реакциясында

A+K AK^* (І)

AK^*+B C+K (ІІ)

Реакцияныњ жалпы жылдамдыѓы: , [AK^*] - ны реакцияныњ тепе - тењдік сатысынан (І) табамыз. Тепе - тењдік к‰йде ; , осыдан .

Сонда (2)

(1) жєне (2) - тењдеулерден катализдік реакцияныњ жылдамдыѓы реакция ќандай механизммен ж‰рсе де єрекеттесетін заттардыњ концентрациясымен бірге катализатор концентрациясына да тєуелді болатынын кµреміз.

Катализатор әсері немен байланысты?

Реакция соњында катализатор таза к‰йінде бµлініп шыѓуына ќараѓанда, ол реакцияѓа т‰сетін заттармен химиялыќ єрекетке т‰спейтін сияќты, біраќ катализатор бастапќы заттармен реакцияныњ аралыќ сатыларында єрекеттесіп аралыќ активті комплекс т‰зеді.

Катализатор ќатысындаѓы активтену энергиясы катализаторсыз ж‰рген кездегі активтену энергиясынан тµмен болатынын кµреміз (), демек, катализатор активтену энергиясын тµмендетіп, жылдамдыќты жоѓарылатады. Басќа сµзбен айтќанда, катализатор термодинамикалыќ м‰мкін болатын реакцияныњ энергиялыќ тиімді жолмен ж‰руін ќамтамасыз етеді.

Гомогенді катализдік реакцияларѓа ќышќылдыќ - негіздік катализ, ферментативтік катализ жатады.