На-ö öдйö позьö велöдчыны лöсьöдны текст?

Дерт, медводз колö артыштны, мый йылысь лоö текстыд. Мед лöсьыда, сьöрсьöн-бöрсьöна да гöгöрвоана вöлi сёрниыд, колö лöсьöдны ылöса план, бöрйыны колана кывъяс, кывтэчасъяс, сёрникузяяс.

Кывъяс бöрйöмыс йитчö текст сикаскöд, шуам: делöвöй сiйö али художествоа. Тэ тöдан, мый делöвöй текст петкöдлö мыйкö збыльтор йылысь дзик стöча, текстас эм терминъяс, лыдпасъяс, кывкöртöдъяс, мöвп йитысь кывъяс: öти-кö, мöд-кö, медбöрын, сiдз, шуам да мук. Художествоа текст озыр вуджöдан вежöртаса, серпаса кывъясöн, зумыд кывтэчасъясöн, сёрнисикас кывъясöн да с.в.

Босьтчам ас йылысь текст лöсьöдöмсянь. Ас йылысь позяс лöсьöдны: делöвöй – ___________________, и художествоа текст. Художествоа текстыс – тайö висьт, кывбур, а кутшöмкö тешкодь лоöмтор йылысь позьö лöсьöдны и серамбана гижöд.

90 Лöсьöд план сертиыс автобиографиятö.

1. Ним-ов, чужан лун, во. 2. Чужанiн. 3. Ай-мам, пöль-пöч, налöн удж (позьö и арлыд). 4.Чой-вок, налöн удж, велöдчöм. 5. Аслад велöдчанiн. 6. Кутшöм вермöмъяс эмöсь, мыйысь? 7. Кутшöм удж кöсъян бöрйыны школа помалöм бöрын?

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

91 Гиж ас орд-рöдсьыд медтöдчана, радейтана мортлысь биографиясö.

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

92 Лöсьöдам да гижам текстъясотсöг вылö сетöм кывъяс пыртöмöн.

Орччöд отсöг вылö сетöм (опорнöй) кывъяссö. Тöдмав темасö. Гиж,

кутшöм ним лöсялö. Лöсьöд опорнöй кывъяссö пыртöмöн текстъяс.

_______________________

Чужан лун, понпи, еджыд-сьöд, вильыш, курччалö, ворсö, оз пов, пышйис, юöртiсны, шуда.

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

_______________________

Аддзи, сюрис, кынмöм, сьöдiник, лапъя пеля, оз матыстчы, вердiм, сыналiм, ворсам, полö, радейтам.

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

93 Вочавидз мöвпалöмöн. Пасйы лöсяланаинö √ Содты ассяньыд.

Текст лöсьöдны кокниджык, кор тöдан, мый йылысь кутан гижны,

кутшöм могöн кутан гижны, эм водзвыв дасьтöм план,

быд юкöн дорö бöрйöма отсöг кывъяс, эм воддза сёрникузяыс,

эм текстлöн помыс либö шöр юкöныс, эм текстыс, кытысь пондан

видзöдны да гижны.______________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

Лыддьы. Вынсьӧд текст йылысь тӧдӧмлунтӧ.

Ӧти тема серти позьӧ лӧсьӧдны текстъяс: юӧртӧм, мӧвпалӧм, серпас. Текст сикасыс артмӧ сыысь, кутшӧм мог сувтӧдӧма авторыс сёрнисӧ лӧсьӧдігӧн.

Висьт, мойд, кывбур, тэӧн лӧсьӧдӧм сочинение – ставыс тайӧ текст. Ӧти висьтын, сочинениеын позьӧ ӧтлаӧдны и юӧртӧм, и мӧвпалӧм, и серпас.

Мый тӧдан висьт йылысь? Кутшӧм колана тшупӧдъяс тӧдчӧдӧны висьт тэчасногсӧ? Гиж висьтлысь признакъяс. Отсӧг вылӧ босьт 5-ӧд класса «Коми литература» небӧг.

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

94 Лыддьы текстсӧ. Позьӧ-ӧ шуны сійӧс висьтӧн? Вочавидз юалӧмъяс

вылас гижӧмӧн.

Руч кыйсьӧ

Еджыд кӧч ӧти пипу дорсянь мӧдӧ котралӧ, корсьӧ чӧскыдджык нур. Сы бӧрся важӧн нин руч кыйӧдчӧ. Дзебсьӧма пашкыр бӧжаыд паськыд лапъяса коз улӧ да виччысьӧ кӧчлысь матысмӧмсӧ. Легӧдыштіс кӧчыд кузь пельяссӧ да котӧртіс веськыда ручлань.

Руч зэлӧдчис, кӧсйис уськӧдчыны, но кыліс гораа тратшмунӧм. Тайӧ ыджыд шыӧн кыпӧдчис дозмӧр. Руч уськӧдчис дозмӧрлань, но пӧтка лэбыштіс коз йылас. Сэк кості кӧчӧс быттьӧ тӧв нырӧн пӧльыштісны: сы ни садь тивксьӧдіс вӧрӧ.

Руч нуръясьтӧг колис. (Г.Дуркин серти)

1. Тайӧ висьт, кывбур, мойд? Тайӧ ______________________________________

2. Кутшӧм темаыс текстлӧн?____________________________________________

3. Лӧсялӧ-ӧ нимыс? _____ Кутшӧм ним бурджык?_________________________

4. Кутшӧм паськыд темалы лӧсялӧ гижӧдыс? _____________________________

5. Кымын юкӧн (абзац) текстас? _____ Кыдзи йитчӧны юкӧнъясыс? __________

____________________________________________________________________

___________________________________________________________________

6. Аддзы, гиж серпаса кывъяссӧ, кывтэчасъяссӧ: __________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

7. Лӧсьӧд висьтыслы план.

1)________________________________________________________________

2)________________________________________________________________

3)________________________________________________________________

95 1.Лыддьы гижӧдсӧ. Позьӧ-ӧ шуны сійӧс текстӧн? Кутшӧм сiйö: делöвöй

либö художествоа? Кутшöм мог сертиыс?

Пувйыс уна да, майбыр, вотнытӧ. Посниджык тай-а. Гожӧмнас косьтіс да, пакталӧма. Вӧраинас эськӧ гырысьджык, да вӧраиныс абу прамӧй, дзоляник діяс сӧмын кольӧмаӧсь. (В.Лодыгин серти)

Тайӧ __________________________. Эм серпаса кывъяс:_____________

_________________________________________________. Сёрни мог сертиыс ____________, сы вӧсна мый текстыслы лӧсялӧ мыйла посниджык? юалӧм.

2. Ӧні лыддьы гижӧдсӧ медбӧръя сёрникузясянь заводитӧмӧн. Кутшӧм лыддьӧмӧн гӧгӧрвоанаджык? Мӧвпав, мый колӧ, мед бура гӧгӧрвоны текстсӧ.

Текст лӧсьӧдігӧн колӧ бура думыштны: а) мый йылысь кутас мунны сёрниыс; б) кутшӧм сёрникузяӧн панны, кыдзи помавны; в) кутшӧм ним сетны. Текстын петкӧдланторсӧ колӧ вочасӧн сӧвмӧдны, лоӧмторъяссӧ сьӧрсьӧн-бӧрсьӧн петкӧдлыны. Та могысь колӧ мӧвпыштны план йылысь. Сійӧ отсалас артмӧдны тексттӧ босьтӧм темаыслы и нимыслы лӧсяланаӧс.

Текст сикасъяссӧ позьӧ торйӧдны юалӧмъяс серти:

юӧртӧм (мый вӧлі? мый лоӧ? кыдзи вӧлі?),

серпас (кутшӧм? мый медтӧдчанаыс?),

мӧвпалӧм (мыйла? мый вӧсна? мыйла тадзи?).

96 Лыддьы текстсӧ. Кутшӧм сійӧ мог сертиыс? Юрнимав текстсӧ.

______________________

Сись кодь пожӧм костъясӧ еджыд нитш вывтіыс быттьӧ гӧрд вольсалӧма. Вотӧссӧ кӧть зырйӧн зырт. Дженьыдик за йылын пӧшти нитш вылас ӧшалӧны чунь пом гырся, помӧдз кисьмӧм розъяс. Чуньястӧ шевгӧдӧмӧн шарснитан кинад розъяссӧ – содз тыр шедӧ.

Ме радейта вотны и сёйны тайӧ вотӧссӧ. (Б.Шахов серти)

Тайӧ текст- ____________, сы вӧсна мый _____ ___________________ юалӧм.

97 Лӧсьӧд пув йылысь текст-юöртöм.

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

Лыддьы, содты текст йылысь тӧдӧмлунтӧ.

Ӧти и сійӧ тема сертиыс позьӧ лӧсьӧдны художествоа текстъяс: мойд, висьт, кывбур. Колӧ бура тӧдны текст артмӧдан правилӧяссӧ. Шуам, мойдлы колӧны лӧсялана кывтэчасъяс, серпаса кывъяс, шемӧсмӧдана лоӧмторъяс; кывбур торъялӧ текст мичмӧдысь вуджан вежӧртаса кывъясӧн, ритмӧн, рифмаӧн, аслыссикас лыддянногӧн; висьтлӧн эм действие-керöмлöн заводитчӧм, сӧвмӧм, ёсьмӧм, помасьӧм. Висьтын эм серпаса юкӧн, мӧвпалӧм, донъялӧм.

98 Лыддьы да сетӧм юкӧн сертиыс водзö лӧсьӧд мойдсö.

Оліс-выліс кӧч. Сылӧн коркӧ чужисны ныла-пиа – рудіник небыд гӧна муса челядь. Кӧч-мамыс тшӧкыда котравліс сёян корсьны. Ӧтчыд вердыштіс чӧскыд йӧвнас дона быдтасъяссӧ, чеччаліс-пышйис кынӧмпӧт корсьны и эз лок.

Кӧчпиян ______________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

99 Лыддьы серпаса висьт, сет ним.

___________________________

Кӧчӧс шуӧны йӧйӧн. Но збыльвылас абу тадзи, кӧть кодӧс бӧбйӧдлас ачыс. Сиалӧм петля дорӧ матыстчылас, но юрсӧ оз сюй. Бергӧдчас бӧр либӧ жӧ тӧрӧдчас петля бокӧдыс. «Лупа синма, тыдалӧ, – шмонитӧны вӧралысьяс, – либӧ бинокль новлӧдлӧ».

Кӧчыдлӧн синмыс югыд и эм: котралӧ войнас да оз коль синсӧ некутшӧм увйӧ ни роскӧ. (В.Лодыгин серти)

100 Лӧсьӧд кӧч йылысь кывбур.

Отсӧг вылӧ рифмаяс: тӧда-мӧда, кӧчӧс-вӧча (стöча)

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

101 Видзöд серпасъяссö. Медводз мöвпышт, кутшöм тема восьтöны

серпасъясыс. Лöсьöд висьт да гиж. Бöрйы ним: «Мичмöдам школа йöр