Антигенмен антидененің өзара әрекеттестік механизімі

Антигенмен әрекеттескенде антидененің барлық молекуласы емес, тек қана оның Fab –фрагментінде ораналасқан белгілі антигенбайланыстырушы орталығы, немесе паратоп, ал антиген жағынан тек қана антигендік детерминант қатынасады. Антидене жағынан бұл әрекет сецификалық болғандықтан, байланысу антигеннің белгілі детерминантымен жүреді.

Байланыс - вандервал күші, сутегі және электростатистік әрекетпен жүретіндіктен (әлсіз байланыстар) тұрақсыз. Сондықтан, құрылған иммундық комплекс жеке құрамдық бөлшектерге айналып, жеңіл ыдырайды. Соны негіздеп антиген және антидене өзара әрекетін теңдеу ретінде көрсетуге болады: (АГ)+(АТ) ↔ (ИК-иммунды комплекс). Комплекстің өмір ұзақтылығы антиген мен антидененің ерекше қасиеттері мен әрекеттік жүрген ортаның жағдайына байланысты.

Антиген мен антидененің ерекше қасиеттеріне аффиндық пен авидтық жатады.

Аффиндық - антиген мен антидененің спецификалық әрекеттістігінің күші. Бұл көрніс антигенбайланыстырушы орталықтың және антигендік детерминанттың химиялық құрлысына байланысты. Неғұрлым олар біріне бірі сәйкес келсе, соғұрлым құрылған комплекстің саны көбейіп, олар тұрақты болып, өмір сүру уақыты ұзарады. Егерде олардың сәйкестігі жоғары деңгейлі болмаса, жоғарыда аталған көрністер әлсіз болады. Әдетте организмде бір ғана антигендік детерминантпен антидененің 100-ге жуық клоны байланысады. Олардың барлығының антигенбайланыстырушы орталықтары және аффиндіктері әртүрлі.

Авидтық дегеніміз – антидене мен антиген байланысының беріктілігі. Оның негізінде антидененің аффиндігінің қасиеті және антигенбайланыстырушы орталықтың саны жатады. М-имундыглобулиндердің авидтігі ең жоғары дәрежелі, өйткені олардың 10 антигенбайланыстырушы орталығы бар.

Антигендердің ерекшеліктігі де олардың антиденемен байланысуының нәтижелігіне әсер етеді.

Антиген мен антидене байланысының нәтижелігіне көптеген факторлар әсер етеді, мысалы, ортаның рН-ы, тұздық ерітіндінің осмотикалық тығыздығы, ортаның температурасы. Антиген + антидене реакциясы үшін ең қолойлы жағдай макроорганизм ортасының физиологиялық болуы: ортаның бейтараптыққа жуық реакциясы, фосфат-, карбонат-, хлорид-, ацетат- иондарының болуы, және де қолайлы температура.

йда болады.Оныњ екеуі антигенмен спецификалыќ байланысќа т‰се алады. ысалы альфа -1, альфа-2, не гамма т 10.1.6. Антиденелердің қасиеттері

Өздеріне тән ерекше қасиеттерінің арқасында антиденелер организмде әр түрлі маңызды міндет атқарады. Сонымен қатар олардың спецификалық және бейспецификалық әсерлерінің арасында бірталай айырмашылық бар.

Егерде антиген мен антидененің байланысы берік болса құрылған иммунды комплекс нәтижелі эффекторлық іс атқарады, мысалы антигенді бейтараптап, не белгілеп оның одан әрі ыдырауына және организмнен шығарылуына себепкер бола алады.

Антидененің тікелей әсеріне - бейтараптау жатады. Ол антиденелердің паротоптарының биологиялық белсенді молекулалардың мысалы, токсиндердің, дәрі -дәрмектердің белсенді оралығын байланыстыруы, немесе тосқауылдауы нәтижесінде болады. Егерде құрылған иммунды комплекс ыдыраса, көрністің керісінше қайту мүмкіншілігі бар және де иммунды қорғаныстың басқа факторларының кірісуін қажет етеді. Осы бейтараптау принципіне антитоксикалық, антивирустық емдеу үшін қолданылатын иммунды қан сарысуларының әсер ету механизімі негізделген.

Антиденелер ферменттер тәрізді тікелей әсер ете алады. Ол жеңіл тізбектің тұрақты бөлігімен байланысты. Нуклеазалық және протеазалық әсерінің арқасында антиденелер антигеннің молекулаларын ыдыратады.

Антидененің антигенмен байланысуы әр уақытта антигенді бейтараптаумен аяқталмайды. Кейбір жағдайда антидене антигенді «белгілеп» нысана ретінде элиминация және деструкция факторларына ұсынады (фагоцитоз, лизис).

Антидененің бұрылыс жолмен жүретін әсеріне жататындар:

1. комплементтің классикалық жолмен жүруін белсендіру және комплементтің қатынасымен өтетін бөгде жасушалардың еруін демеу;

2. антиденетәуелді жасушалар арқылы жүретін цитотоксикалықты іске қосу (11.3. тарауды қара);

3. гиперсезімталдықтың жедел, яғни 1 типін қолдау;

4. антигеннің қай түрі болмасын ағзадан элиминациялайтын иммунды фагоцитозды күшейту.

Иммундыглобулиндердің жасуша қатынасуымен өтетін ісінің негізінде иммундық жауапты жасушалардың мембранасында орналасқан иммундыглобулиндермен байланысатын әртүрлі рецепторлар болады.

Антиденелердің эффекторлық қасиетінен басқа белсенді иммундыреактивтікті реттеу мүмкіншілігі бар. Мысалы, антигендердегі жоғарғы дәрежелі иммуногендігі бар эпитоптың антитеделермен спецификалық байланысқа түсуі нәтижесінде гуморалдық және жасушалық иммунды жауаптың тосқауылдануы мүмкін. Бұл үрдіс клиника тәжірибесінде резус-дауласу себебінен болатын гемолитикалық аурудың алдын алуға қолданылады.