Ші кесте. Анықталатын пунктердің координаталарын есептеу

Анықт. пунктің атауы	Бұрыш (сол жақ) ТА1Р ТА2Р	А1 және А2 пунктерінің	Координата өсімшелері	Координаттар
Дирекц. бұрышы	Қашықтық	DX	DY	X	Y
P1	26400011311 26305811711	3700213911 3700115511	6737.50 6732.57	+5377.68 +5377.61	+4058.87 +4054.76	57856.08 57855.96	64802.68 64802.82
					орташа	57856.02	64802.75
P2	35201111411 35201314911		4450.10 4448.36
					орташа
P3	5505511611 5505915611		2204.78 2208.34
					орташа
P4	10400814111 10400710111		1415.09 1420.16
					орташа
P5	18005812011 18005215011		4076.66 4077.69
					орташа
					орташа
P4	10400814111 10400710111		1415.09 1420.16
					орташа
P5	18005812011 18005215011		4076.66 4077.69
					орташа

№3 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС.

ТАҚЫРЫБЫ: Масштабтар. Сандық, сызықтық және көлденең масштабтар. Масштаб дәлдігі. Карта мен планда ұзындықты өлшеу.

Жұмыстың мақсаты: масштабтардың түрлерімен танысу, карта мен планда қолданып үйрену.Сандық масштаб арқылы сызықтық масштабты құру.

2-ші кесте.

Вариант	Масштаб негізі, см	Сандық масштаб	Вариант	Масштаб негізі, см	Сандық масштаб
	2,5	1:5000 1:1000 1:1000 1:25000 1:100		2,5 2,5 2,5	1:1000 1:500 1:250 1:200 1:100

№4 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС.

ТАҚЫРЫБЫ: Бедер. Карта мен планда бедерді горизонтальдармен тексеру. Бедер қимасы. Нүктенің биіктігін анықтау.

Жұмыстың мақсаты: Жер бетіндегі бедер түрлерімен танысу. Бедер қимасын тұрғызып үйрену. Көлбеу сызығын анықтаур.

Төбе, тау - конус немесе үйме тәрізді болған биік жер беті. Таудың ең биік жері таудың төбесі болып саналады. Төбеден жан-жаққа тараған ылдиды таудың құламасы немесе жоны депатайды. Жонның жаэыққ ауысқан жері таудың етегі болады. Егер биіктігі 200 метрден төмен болып, пішіні жазықтық құламамен құрылса, оны төбе деп атаймыз. Ал биіктігі 200м жоғары тік құламадан құрылған рельефтің пішіні тау болады.

Жота (арқа)- тау мен төбеден бөлініп шығып, биіктігі бір бағытпен өзгерген рельефің пішіні. Жотаның басты элементтері суайрық сызықтары, жоны және табаны. Суайрық сызықтары жотаның бойымен ең биік нүктелерді қосады. Жота дөңес горизнтальмен бейнеленеді, оның дөңестігі жердің төмендеужағына бағытталған.

Өркеш төбелер - екі төбенің жотасының төмендеген жері (немесе иілуі). Өркеш төбелерден бір-біріне қарама-қарсы бағытта екі сай басталады. Таулы жерлерде өркеш таулардың екі қарама-қарсы жонның арасында жол қатынасы- асуларымен жасалады. өркеш төбелер қарама-қарсы бағытталған дөңес горизонтальдармен бейнеленеді.

№5 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС.

ТАҚЫРЫБЫ: Еңістік. Еңістіктер, өлшем бірліктері, салынды графигі туралы түсінік, сызық еңкіштігін анықтау.

Жұмыстың мақсаты: еңістіктерді салып, есептеп үйрену.

3-ші кесте.

Вариант	Масштаб	Бедер қимасының ұзындығы	Пландағы сызықтың ұзындығы	Вариант	Масштаб	Бедер қимасының ұзындығы	Пландағы сызықтың ұзындығы
	1:25000 1:10000 1:5000 1:2500 1:2000	2,5	2,1 3,4 4,0 5,3 4,9		1:1000 1:500 1:250 1:200 1:50000	0,25 0,1 0,1	6,3 2,4 13,0 15,6 7,4

№6.ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС.

ТАҚЫРЫБЫ: Карта бойынша профиль салу. Карта бойынша берілген сызық профильінің еңкіштігін есептеу арқылы салу.

Жұмыстың мақсаты: профиль тұрғызып үйрену.

2-ші сурет. Бойлық профиль

№7 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС.

ТАҚЫРЫБЫ: Түсіру түрлері және аэрофототүсіру туралы жалпы түсініктер.

Жұмыстың мақсаты: геодезияда жүргізілетін түсіру түрлерімн танысу, олардың ерекшеліктерін ажырата білу.

Әртүрлі масштабты карталар мен пландарды жасағанда, сондай-ақ ғылыми инженер-техникалық, қорғаныс мәселелерін шешкенде қазіргі кезде фототопографиялық түсіріс әдістері кең қолданылады. Бұл әдіс ұшақта немесе жер бетінде фотоаппарат арқылы жерді түсіргенде алынатын фототүсіріске негізделген. Егер түсіріс ұшақ арқылы алынса, онда аэрофототопографиялық түсірісі деп атайды, ал егер жерде жасалынса, бұл әдіс жер үсті фототопографиялық түсіріс деп аталады.

Жер үсті фототопографиялық түсіріс әдісімен жер бетінің топографиялық планын арнаулы аспаптар арқылы жер бетінің фотосуретін алуға негізделген. Құрамында фотографиялық камера бар теодолит аспабын фототеодолит деп, ал онымен жасалатын түсірісті фототеодолиттік түсіріс деп айтамыз. Фототеодолиттік түсірісте жер бетін фотографиялау екі нүктеден жасалынады. Олардың бір-бірімен арақашықтығы фотография базисі деп атайды. Фототеодолиттің оптикалық өсінің бағытының базиске және горизонталь жазықтыққа байланысты келесі түсірістерді ажыратуға болады.

Түсірістің жалпы жағдайында оптикалық өстің бағыты еркін алынады.

Түсірістің конвергенттіжағдайы. Оптикалық өстер горизонталь болады, бірақ базиске байланысты әртүрлі бұрышпен орналасқан.

№8 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС.

ТАҚЫРЫБЫ: Теодолитті оқып үйрену. Теодолиттің құрылысы, оны станцияға орналастыру, горизонталь бұрыштарды өлшеу.

Жұмыстың мақсаты: бұрыш өлшеуге арналған теодолит аспабымен танысу.

1-микроскоп, 2-диоптрий сақинасы, 3-дүрбінің бекіту бұрандасы, 4-кремальер бұрандасы, 5-туралау бұрандасы, 6-горизонталь деңгейлеуіш, 7-бекіту бұрандасы, 8-алидаданың туралау бұрандасы, 9-лимбаның туралау бұрандасы, 10-үш көтеру бұрандасы, 11-табаны, 13-лимбаның бекіту бұрандасы, 15-айнамен жабдықталған қуыс.

3-ші сурет. Теодолит Т-30.

№9 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС.

ТАҚЫРЫБЫ: Координаттық ведомості есептеу. Бастапқы нүктенің дирекциялық бұрышымен координаталары арқылы, өлшемдерге сәйкес, теодолиттік жүріс координатларын есептеу.

Жұмыстың мақсаты:теодолиттен алынған өлшемдер нәтижесінде координаттық ведомості есептеп үйрену.

Түсірістің негізіне 1-ші станциядан бастау алатын тұйық теодолиттік жүріс алынған. Осы станцияның оң жағынан бастап теодолит көмегімен барлық бұрыштар өлшенген. Теодолит вернерінің дәлдігі 0,5 минут. Станциялардың арақашықтығы жиырма метрлік болаттан жасалған лентамен тура және кері бағытта өлшенген. Бұрыштардың өлшемі, жазық жағдайдығы қашықтық өлшемі координаталар ведомотьін табуға арналған кестеге еңгізілген.

5-1 сызығының дирекциялық бұрыштарының мәні және станция координаталары әрбір студентке жеке-жеке беріледі.

Берілген материалдарды өңдегеннен кейін студент тапсыруы керек:

1. Теодолиттік жүріс төбелерінің есептелген координаталарының ведомостін. Ведомоста шынайы және шектік сәйкессіздіктер есептеледі. Бұрыштық сәйкесіздік V n мәнінен аспауы керек, мұндағы n - теодолиттік жүрістегі бұрыштар саны. Сызықтық сәйкессіздіктің мәні 1: 2000 қатынасынан аспауы қажет.

2. Теодолиттік түсіріс ауданының планы. Масштабы 1:1000.План 430x690 форматындағы қағаз бетінде орындалуы керек. Координаталық торды «ққ метр сайын Дробышев сызғышы көмегімен жүргізу қажет. Ситуацияны абрисқа және топографиялық пландарға арналған шартты бклгілер кестесіне сәйкес салу қажет.

4-ші кесте. Координаттық ведомость.

3 Студенттің өздік жұмысы (тақырыптары)

1. Карта номенклатурасы. Картографиялық шартты белгі түрлері

2. Топографиялық түсіріс

3. Палетка және геометриялық фигуралар арқылы аудандарды анықтау

4. Фотографиялық түсіріс

5. Жердің сандық моделі. Топографиялық ақпаратты алу және өңдеудің автоматтандырылған әдістері.

6. Электронды геодезиялық аспаптар