Газды храмотаграфия

Газды хроматография - мұнайдың бензин фракцияларының жеке құрамының ең маңызды саралау әдiсi және кейбiр қайнау температурасы жоғары компоненттер - арендер, нормальды алкандар және кұрылысы изопреноидды, адамантандар және полициклды циклоалкандардан, гетероатомдармен байланысқан.

Құрамын анықтау:

Мұнай шикiзатының екiншi өңдеуiнде термиялык жяне термокаталитиклық процесстер қатысында алынатын әр түрлі газдар.Күрделi қоспалар С₁ – С₆ деін қанықан және қанықпаған көмiрсутектен, диолефинды және ацетилен көмiрсутектерi, соның iшiнде Цис- және транс- изомерлерден құралады. Бұл газдарының құрамына конденсацияламайтын (көмiрсутек емес) компонент - сутегi, окись және көмiртектiң екi тотығы, оттек және азот кіреді. Соңғысы газдың пробасынан ауаны сору нәтижесiнде көрiнеді. Дегенмен: азот газда еркiн күйде бола алады. Оның құрамы сипатна және процесстiң шарттарына тәуелдi болады. Мұнай заводтардың газдарындағы көмірсутектер құрамына байланысты мынандай түрге бөлінеді құрғақ және майлы. Құрғақ газға метан және этан жатады, ал қалғаны пропан және Бутан және көмiрсутек С₅ (массалар) 5%. Газдар түбегейлi С₃-С₅ шi және көмiрсутек С₆ лардың қоспаларының құрамында болуы майлы деп атайды. Газды хромотаграфиялық әдiсі бойынша газды аныктайды.

Таза түрде көмiрсутек С₅ және С₆ (олардын ішіндегі ең жеңілі- изопентанның қайнау температурсы 28⁰С) сұйықтарға жатады, дегенмен (С₄ке дейiн газдары қоса) ұшпа компоненттердин қатысуымен газды фазада болады.

Негізгі заттың сапалық сипатын газды хроматографиялық әдіспен аныктайды, яғни хроматогарфиядағы максимумды пиктің пайда болуы колонка арқылы өтеді, оның устанымды көлемі газоносительдің көлеміне тең, ол мына формуламен анықтайды:

V_д=V_rt

Мұнда Vr – газа – носителдің шығымы, мл/мин; t - уақыт, максимумга деінгі дәл уакыты пик/мин.

Cормайтын Газды компоненттерiнiң ұстап қалуын көлем және iс жүзiнде отнның Vд тың ұстап қалуды салыстырмалы көлемi ұғымды пайдаланады. Ол ұстап қалуын көлемi тең бiрлiкке шартты қабылданған қандайда болмасын үйреншiктi зат қарағанда анықтайды. Компоненттердiң бiрлерi талданатын үйреншiктi зат ретiнде қабылдана алады. н-бутан және н-пентан дардiыбұл мақсат үшiн өте кең тарату газдардың талдауында алды.