Сабақ Жекешелендіру саясаты ОСӨЖ

1-тапсырма. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.

Жекешелендіру – меншік қатынастарын реформалау арқылы мемлекеттік меншікті меншіктің басқа нысандарына айналдыру үрдісі. Жекешелендіру – күрделі мәселе, ол әсіресе халықтың менталитетіне тура байланысты болғандықтан қысқа мерзімде өткізу қиын. Әсіресе жерді, оның қазба байлықтарын жекешелендіру ұзақ уақытты талап етеді. Сол сияқты кейбір стратегиялық маңызды салаларда (қару-жарақ, ядролық заттар, тағы басқа өндірістер) не болмаса нарыққа көшіруге әлі толық негіз болмаған жағдайларда (ғылым, білім, мәдениет, өнер т.б. орталықтар) жекешелендіру жүргізілмейді, олар мемлекет меншігінде қала береді.

Қазақстан Республикасында мемлекет меншігінен алу және жекешелендіру үрдісі шаруашылық серіктестіктер және акционерлік қоғамдар жөнінде заңдар жүйесімен, нормативтік актілер арқылы және мемлекеттік бағдарламалар негізінде жүргізіледі. Жекешелендіру Қазақстанда үш кезеңмен өтті. Бірінші кезеңде (1991-1992) «кіші» жекешелендіру бағдарламасы бойынша мемлекеттік сауда және қызмет көрсету кәсіпорындары жаппай сатылды немесе еңбек ұжымдарына берілді.

Екінші кезеңде (1993-1996) жаппай жекешелендіру орта және үлкен кәсіпорындар бойынша жүргізілді, жеке жобалар бойынша 5 өнеркәсіп орындары ақшаға, ал 1700 зауыттар мен фабрикалар инвестициялық купондарға сатылды, 44 ірі кәсіпорындар сенімді басқаруға тапсырылды, оның ішінде 12-сі шет ел инвесторларына берілді.

Үшінші кезеңде (1997 жылдан бастап) жекешелендіру отын-энергетика, көлік, денсаулық, ғылым салаларында өтті. Аталған кезеңдерде Қазақстанда жабық және ашық акционерлік қоғамдар көптеп құрылды.

Жекешелендіру саясаты экономика теориясына және тәжірибеге көп жаңалықтар әкелді.

Сұрақтар:

1. Жекелешендіру дегеніміз не?

2. Қандай кездерде жекелешендіру жүргізілмейді?

3. Жекелешендіру Қазақстанда неше кезеңмен және қай жылдары өтті?