Тақырып 2 Бухгалтерлік есептің концепциялары

Есеп тұжырымдамаларын айта отырып, ережелер мен ұсыныстарды анықтайтын және барлық салардың, қызмет түрлерінің және ұйымдық-құқықтық формаларының субъектілерімен есепті енгізу қалыптасатын есептік жүйені құрудың негізі. Басқа сөзбен айтқанда, тұжырымдама – бұл есеп қағидаларын өңдеудің логикалық болжауы. Нақты өзара байланысты түсіндіре отырып, тұжырымдамалар экономикалық реалийлердің өзгеруіне байланысты түзетулерге ұшырауы мүмкін, сондықтан бір рет және әрқашанда берліген болып табылады. Сонымен әрбір түзету бухгалтерлік есеп және есептілік жүйесі туралы жалпы көрініске негізденеді, яғни оның негізіне салынған тұжырымдамаларға. Өңделмеген стандарттар бойынша жаңа бағыттардың, операциялардың жаңа типтерінің пайда болуы өзімен субъективті негізін тартады – жеке ойлауға немесе құрастырушыларды бағалауға тәуелді болуы мүмкін. Сондықтан да сондай ойлаулар мен бағалаулар есептік берілгендер көрінісінің қалыптасқан қағидаларында құрылады.

Қағида (латын тілінен prinzipium) бастауын немесе негізін, яғни одан шығатын барлық келесі бекітулерді алдын ала анықтайтын қандай да бір теорияның, ғылымның, дүниетанымның шығыс жағдайын білдіреді. Әрбір ғылым негіз салатын қағидаларда негізденсе, онда бухгалтерлік есеп ерекше бола алмайды.

Есеп қағидалары есептік процес және есептілікті құруды енгізу негізінде жатады. Сонымен американдық ғалымдар әдебиеттеріне шолу куәландырады, қағидалар – бұл бухгалтерлік есептің бөлшектенген практикалық ережелерінің кең ортасы. Ұлыбританияда бөлшектенген ережелерді практика, саясат немесе негіздер деп атайды, ал өте кең түсінікте тұжырымдамалар (латын тілінен conceptio - көзқарастар жүйесі, құбылыстар, процестердің сол немесе басқа ұғымдары, сонымен қатар ойды жүргізетін біріңғай нақты ойлау) деп аталады.

Әдістемелік ұсыныстар.

Бұл тақырып бойынша студентерге келесі сұрақтарға назар салу керек:

1. Шаруашылық есептiң жалпы сипаттамасы, түрлерi.

2. Бухгалтерлiк есептің мақсаты мен мiндеттерi.

3. Есеп ақпараттарын пайдаланушылар түрлерi. Бухгалтерлiк есепте қолданылатын өлшемдер.

4. Қаржы және басқару есептерiнiң жалпы сипаттамалары.

5. Қазақстан Республикасындағы бухгалтерлiк есеп пен есептiлiктердi реттеудiң нормативтiк жуйесi.