Педагогикалық бағдарламалық құрал

Педагогикалық бағдарламалық құрал – курстың белгілі бір тақырыбын оқытуды және оқушылардың оқу бағдарламасына көрсетілген практикалық дағдыларды қалыптастыруды қамтамасыз етеді.

Педагогикалық бағдарламалық құрал әдістемесі екі ұғымда түсіндіріледі:

Біріншіден, бұл құрылған бағдарлама оқыту үрдісінде әртүрлі пәндерде қолданылады.

Екіншіден, бұл – дидактикалық әрекет, сабақта қолдану тиімді (мысалы, кез келген ұғымды кірістіру және бекіту, қайталау немесе жалпы білімді тиянақтау және т.с.с.)

Педагогикалық бағдарламалық құрал жіктелуі:

1) Демонстрациялық бағдарламалар теориялық құралдарды оқыту үшін арналған. Олар құбылыс немесе объектіні үйретуде, демонстрациялауда мұғалімге көмектеседі, оның даму диамикасын бақылауға т.с.с. Бұл параметрлер математикалық ақпараттың негізі. Мысалы, «тірі геометрия» немесе «тірі физика».

2) Бақылаушы бағдарламалар. Бұл бағдарламаларға сәйкес кез-келген шекаралық немесе нәтижелік бақылау білімі бойынша қолдануға болады. Олармен жұмыс кезінде оқушылар сұрақтарға не пернетақтадан теру, не меню пунктінен біреуін таңдау арқылы жауап береді. Жұмыс соңында, оқушылардың жауабына талдау жасалады және құрылған алгоритм бойынша бағаланады.

3) Оқытушы бағдарламалар. Бұл бағдарламаның ерекшелігі аса нәтижелі бақылауда оқытылатын құралдарды бөліктерге бөлуге болатындығымен түсіндіріледі және соңғы кезде стратегиялық дамыта оқыту бойынша көп таралған оқыту бағдарламаларының бірі болып табылады.

4) Кәсіптік бағдарламалар. Бұл бағдарламалар оқушыларға өз-бетінше оқуға, кәсіпкерлік қызметте кездесуге тура келеді. Мектептерде есептеуіш пакеттер мен мәтіндік және графикалық редакторлары, Word, Excell электрондық кестелер қолданады.

5) Микромерлер мен компоненттік оқу ортасы. Әр түрлі тақырыптарды оқытуда, қалыптастыру дағдысына бағытталған. Оқушыларға объектіні оқытуда белгілі модель ұсынады. Мысалы: робат, сызушы, логомерлер.

6) Тәжірибе үрдісіндегі компоненттердің имитаторлары. Жеке түрде болады, бірақ көбінесе педагогикалық бағдарламалық құрал оқыту құрамына немесе ортасына кіреді. Тәжірибелік зерттеу жүргізуге, жетілген имитаторлар дербес компьютер өлшегіш құралға айналдыруға рұқсат етіледі. Мектептер де – сирек болса да қолданылады.

7) Мектептің қолданыстағы эксперттік жүйелер. Сарапшылар білім қорынын нашар формальданатынын игеруге және қарапайым қолданушыға арналған.

8) Мультимедиа жүйесі. Бұл педагогикалық бағдарламалық құрал, оқушыларға жетілген технология құралдарын беру.

9) Ойын бағдарламалары. Тиімді стратегияларды шығарып алу мақсатында оқыту жағдайын жеңуге арналған. Негізгі қолдану мақсаты: логикалық даму мен абстрактілік ойлау.

10) Бос уақытта қолданылатын бағдарламалар. Оқушылар іс-әрекетін мектептен тыс және сыныптан тыс ұйымдастыру үшін арналған. Негізгі мақсаты: оқушыларға көңіл бөлу мен ой-қабілетін дамыту және т.с.с.

Тестілеу бағдарламалары. Қазіргі уақытта мәтіндік бақылау бағдарламасы кең қолданылады. Оларды шартты екі типке бөлуге болады: «жауабын жазыңыз» және «жауабын таңданыз».

1-типтің артықшылығы: жауабын оқушының өзі жазады, пернетақтамен жұмыс істеу қабілетін дамытады.

1-типтің кемшіліктері: енгізетін жауапты өңдеу күрделігі, көп уақыт тест нәтижелерін өңдеуге және жөндеуге кетеді.

2- типтің артықшылығы: жауаптарын өңдеуде бағдарламаларды құру оңай, нәтижелерін өңдеуге аз уақыт кетеді. Оқушылардың ЭЕМ-мен жұмыс дағдысы бұл тест түрінде аса көп қажет етпейді.

2-типтің кешіліктері: Оқушының кейбір білмей берген жауабының дұрыс болып кету ықтималдылығы.

Кемшіліксіз тестілеу бағдарламаларының сипаттамасы.

- Бағдарлама тестінің екі түрін де қолдану керек.

- Желі бойынша жіберу және тарату керек.

- Оқытушылар үшін сұрақтарды ауыстыруға мүмкіндік болу керек.

- Сұрақтар тәртібі оңайынан күрделіге бағытталуы керек, оқылған бөлімдерді қамту керек.

- Егер бағдарламада жауап уақытына шектеу қою қарастырылған болса, онда қанша уақыт қалғанын деманстрациялау керек.

- Қателер қайда жіберілген және сұрақтардың дұрыс жауабын көрсету керек.

- Әр сыныптарда оқушылар бағасын білімінің әр түрлі критериялары бойынша қарастырылуға болады.

- Оқушылардың тестілеу нәтижесі арнайы файлдарда сақталу керек және тест аяқталғаннан кейін өздері мұғалімнің ЭЕМ-не жіберілуі керек.

- Керекті файлдар заңсыз қолданудан қорғалу керек.

Педагогикалық бағдарламалық құрал негізгі белгілі себептері:

- Оқытудың моделдеу мүмкіндіктері, іштей даму құбылысын көрсету;

- Жаңа әдістемелерін тарату мүмкіндіктері;

- Оқыту үрдісін жекелендіруге болады.

Кемшіліктер қатары қарастырылуда:

1) Көптеген оқытушы бағдарламалар қайта жазылған оқулық ретінде ұсынылады, гипермәтіндік сілтемелер мәтінді монитордан оқуға әкеледі.

2) Педагогикалық бағдарламалық құралдың көпшілігінде олармен жұмыс істеу сипаттамасымен талаптары болмайды.

3) Кейбір педагогикалық бағдарламалық құрал оқушылардың психологиялық ерекшеліктерін ескермейді (кіші қаріп, ақ түсті фонда көк әріптер).

Өздік педагогикалық бағдарламалық құрал құруда қолданушыға нұсқаулық (инструкция) құру керек, оған мыналар кіру керек:

- Оқыту үрдісінде ПБҚ қандай мақсатта қолданылады;

- Қандай ЭЕМ іске-асыруға, қандай жүйе талаптары қажеттілігін белгілеу;

- Қандай жастағы оқушыларға есептелінген;

- Сабақтардың қандай түрлері мен қандай кезеңдерінде қолдануға болады.