Тақырып: Міндеттемені орындау

Мақсаты: Мiндеттемелердi орындаудың негiзгi қағидаларын қарастыру.

Сұрақтар:

1 Міндеттемені орындау ұғымы және оның принциптері.

2 Міндеттемені орындау нысаны.

1. Міндеттемені орындау ұғымы және оның принциптері. Міндеттемені орындау - борышкердің несие беруші өзінен талап етуге құқылы әрекетті жасауы (немесе әрекеттен тартынуы). Бұл әрекеттің нақты сипаты орындалуға жататын міндеттеменің түріне байланысты (тауарларды беру, жұмыс жасау, қызмет көрсету, шығынды өтеу жене т.б.) Әрекеттен тартыну орындалуы әрқашан да белсенділікті керек ететін міндеттемелерге тән емес. Мысал ретінде автордың басқа баспаға қолжазбасын өткізбеу міндетін келтіруге болады. Сондықтан да, авторлық шартты орындаудың мазмұнына қолжазбаны басқа баспаға беру әрекетінен тартыну кіреді. Принциптер: 1) тиісінше орындалу принципі - тиісті борышкердің, тиісті несие берушіге, тиісті мерзімде, тиісті орында, тиісті затқа қатысты және тиісті тәсілмен орындауы; 2) нақты орындау принципі - залалдың өтелгендігіне қарамастан міндеттемені заттай орындау керектігінде (яғни, міндеттеменің нысаны болып келетін сол әрекеттерді жасау).

2. Міндеттемені орындау нысаны - борышкер міндеттемеге сәйкес несие берушіге беруге, орындауға немесе көрсетуге тиісті зат, жұмыс немесе қызмет. Нысанға қойылатын тиісінше талап сапа және сан ұғымы арқылы көрініс табады. Сапа шартқа сәйкес анықталады. Егер ол затқа мемлекеттік стандарттар немесе техникалық шарттар болса, онда сапа Госттарға немесе техникалық шарттарға сәйкес, егер болмаса - әдетте қойылатын талаптарға сәйкес анықталады.

Орындау нысаны, бұл - мүлік (АК-ның 115-бабы). Бірінші кезектегі орындау нысаны - зат. Мысалы, жеке-белгілі бір зат жайында 355-бапта айтылған. Заттардың айрықша түрі болып табылатын орындау нысаны ретінде АК-да ақша алынған (282-бап). Орындау нысаны зат емес мүліктер де, атап айтқанда, міндеттемелік құқық та, интеллектуалдық меншік те болуы мүмкін. Орындау нысаны өзіне затты да, талап қою құқығын да, борыштарды да, интеллектуалдық меншікті де (айрықша құқықты) қамтитын мүліктік кешен болуы мүмкін. Сөз мүліктік кешен ретіндегі кәсіпорын жайында болып отыр (119-бап).

Міндеттемені орындау процесіндегі өте маңызды мәселе - орындау мерзімі және орны. Міндеттемелер орындалу мерзімі анықталған және орындалу мерзімі талап етілетін кезбен анықталған болып бөлінеді.

Әдебиет: 1, 2, 3, 4, 11, 13, 16, 17

Бақылау сұрақтары:

1. Міндеттеме ұғымы.

2. Міндеттеменің қатысушылары.

3. Міндеттемелердің түрлері.