Ағанақтың кеш жарылуы

Жатыр мойнының ернеуі толығымен ашылуы кезінде қағанақ бітеу болып, қудалау кезеңінде алдыңғы сулар сақталынып қалса, қабықтың кеш жарылуы туралы айтылады. Бұндай асқынудың себебі ретінде дер уақытында жарылуға кедергі болатын қабықтың тым қалыңдығы немесе керісінше, тым созылғыштығы. Кейде қабықтың кеш жыртылуы алдыңғы сулардың аз болуына, қағанақтың әлсіз және қабықтың нәресте басына тым жақын, тіпті оған жабысып жатуына байланысты болады.

Қағанақтың кеш жыртылуы кезінде босану ұзаққа созылады, жатырдың қысқаруы аурулы, қудалау кезеңінде нәрестенің жамбас қуысына жақын жатқан бөлігінің баяу қозғалуы байқалады.

Жатыр мойнының ернеуі толығымен ашылуы барысында қабықтың әлі де тұтастығы байқалса, оны жасанды түрде жару керек. Ширыққан қағанақты сұқ саусақ немесе екі саусақпен басу жолымен жарады. Жиірек бұл мақсатта оқ тістеуіштерінің браншын, ұзын пинцет немесе корнцанг пайдаланады. Егер нәрестенің алдыңғы бөлігі жамбасқа кіреберісте орналасса, суды ақырындап жіберу керек.

Қағанақ жыныс жолынан шығып тұрған жағдайда, оны жарғаннан кейін әдетте, біраздан соң нәресте басы көріне бастайды.

Егер нәресте қабықта туатын болса, тыныс алу жолдарын босату үшін тез арада ең алдымен оның бетін қабықтан босату керек. Кері жағдайда нәресте асфиксиясы туады.

Плацента дамуының кемістіктері

Плацента әдетте дөңгелек немесе сопақ болып келеді. Кейде плацента сопақша, бұршақ, таға сияқты немесе екі бөлшектен (placenta ziparceata) немесе өзара тамырлармен байланысқан бірнеше бөлшектен тұратын болады. Кейбір жағдайларда плацента қалыпсыз жұқа және кең (placenta membranacea) болады. Жиірек бір немесе бірнеше қосымша бөліктен тұратын плаценталар (placenta succentariata) кездеседі. Қосымша бөліктер плацента жиегінен біраз аралықта орналасады және онымен қабықтар арасындағы тамырлар арқылы байланысады. Қосымша бөліктер жатырда кідіріп, қан кетулер мен босанудан кейінгі сепсистік аурулар себепшісі бола алады. Сол себепті туған плацентаны қарау кезінде плацента жиегінен біршама аралықта үзілген тамырлардың бар-жоғын анықтау керек. Бұндай тамырлардың болуы жатырда қосымша бөліктердің қалғанын дәлелдейді және жатыр қуысының қолмен тексерілуін қажет етеді.

Плацентаның формасына жатырдағы орналасқан жері мен шырышты қабатының жағдайы әсер етеді. Түтікше бұрышына орналасу бөлек плаценталардың дамуына ықпал етеді, жатырдың шырышты қабатының қабыну және дистрофиялық процестері кезінде жұқа және кең плаценталар түзіледі.

Плацента инфарктісі бүрлердің некрозына әкеліп соғатын қан айналым бұзылыстары салдарынан пайда болады; одан әрі бұл жерде фибрин жиналады. Инфарктілер түрлі өлшемді ақшыл түсті дөңгелек болып келеді. Кейде инфарктілер үлкен өлшемдерге жетіп, плацентаның барлық қалыңдығынан өтеді. Үлкен инфарктілер жиі жүктілік токсикозы кезінде байқалады. Үлкен емес инфарктілер нәрестенің дамуына әсер етпейді; плацентаның біршама бөлігін алып жатқан инфаркт ұрық дамуының ауытқуының немесе тіпті өлімінің себепшісі болуы мүмкін.

Толық жетілген бала плацентасының аналық жоғарғы бетінде нығыз консистенциялы ақ нүктелі аймақтарды жиірек көруге болады. Бұл аймақтар өліленуші бүрлердегі (ізбес инкрустациялары) ізбестің жиналуын көрсетеді. Нәрестенің дамуына ізбесті инкрустациялар маңызды әсер етпейді.

Плацентаның жатыр қабырғасына жабысуы.

Қалыпты жағдайда плацента бүрлері жатырдың шырышты спонгиозды қабатына және бұлшық етке жетпей бөлінуші қабықтың тығыз қабатын өсіп-өнеді. Босанудан кейінгі плацентаның бөлінуі іркілдек спонгиозды қабатта оңай жүреді. Кейбір жағдайларда плацентаның жатыр қабырғаларына неғұрлым жақын тіркесуі немесе өсуі болады.

Плацентаның жалған және шынайы тіркесуі ажыратылады. Жалған өсуі (placenta adherens) кезінде бүрлер шырышты қабатқа тереңірек енеді, бірақ жатырдың бұлшық ет қабатына жетпейді. Жалған өсуі кезінде плацентаны жатыр қабырғасынан қолмен бөлуге болады.

Плацентаның шынайы өсуі кезінде (placenta accreta) бүрлер бұлшық ет қабатына дейін жетіп, өсіп-өнеді. Шынайы өсуі кезінде плацентаны бөліп алу мүмкін емес. Плацентаның шынайы өсуі өте сирек кездеседі.

Плацента толық немесе жартылай өсуі болуы мүмкін. Плацентаның өсуіне қабыну аурулары нәтижесінде пайда болған өзгерістер (метроэнометрит), жатырды тазарту және оперативті араласулар нәтижесінде болатын тыртықтар, фибромиомалар, жатырдың дұрыс дамымауы (толық дамымау, екі мүйізді жатыр, т.б.). Плацентаның өсуі бұрындары жасанды түсік жасатқан әйелдерде жиірек кездеседі.

Плацентаның өсуі жүктілік, ашылу және қудалау кезінде байқалмайды. Босанудың үшінші кезеңінде қатерлі сипатқа ие болатын қан кету пайда болады. Плацента жатырға түгелдей жабысып тұрғанда қан кету болмайды. Ол плацентаның бір бөлігі жатырдан бөлініп, ал қалған бөлігінің жабысып қалу және плацентаның тууына кедергі болу кезінен басталады. Плацентаның кідіруіне байланысты жатыр қысқарыла алмайды, плацента аймағының тамырлары плацентаның бөлінген жерлерінде үңірейіп тұрады; бала орны жатыр қуысынан түскенге дейін қан кету тоқталмайды.

Плацентаның өсуі жедел түрде араласуды қажет етеді. Жалған өсуі кезінде плацентаны бөлуді және жатыр қуысынан бала орнын алуды қолмен жүргізеді. Шынайы өсуі кезінде плацентаны қолмен бөлу мүмкін емес, жатырды алып тастауға тура келеді.