Кесте В.1 – Бүтін оң сандарды бір санақ жүйесінен басқа жүйеге ауыстыру алгоритмі
Ауыстыру алгоритмі
| Мысал
|
Ондық санақ жүйесінен екілік санақ жүйесіне ауыстыру
|
Алгоритм басы
а) берілген санды Алымы деп алайық
б) цикл басы
егер Алымы >0 болса (цикла шартының орындалуы), онда келесіні орындаңыз:
Алымдыжүйенің негізіне бөлейік, осы бөлідіден бүтін бөлікті және бүтін қалдықты табу керек; Енді осы бүтін бөлікті жаңадан Алымыдеп аламыз;
(цикл басына қайту)
цикл соңы
в) Табылған қалдықтарды кері ретпен жазу қажет;
Алгоритм соңы
| 2310 →?2 орындау
а) 23 ті Алымы деп алайық;
б) цикл басы
шарт (Алымы 23 > 0) орындалды,
23:2 = (бүтіні =11, қалдық =1); жаңа Алымы = 11;
шарт (Алымы 11 > 0) орындалды,
11:2 = (бүтіні =5, Остаток =1); жаңа Алымы = 5;
шарт (Алымы 5 > 0) орындалды,
5:2 = (бүтіні =2, Остаток =1); жаңа Алымы = 2;
шарт (Алымы 2 > 0) орындалды,
2:2 = (бүтіні =1, Остаток =0); жаңа Алымы = 1;
шарт (Алымы 1 > 0) орындалды,
1:2 = (бүтіні =0, Остаток =1); жаңа Алымы = 0;
шарт (Алымы 0 > 0) орындалмады;
циклдың соңы
в) қалдықтарды кері ретпен жазамыз,
жауабы: 2310 → 101112
|
В.1 кестесінің жалғасы
Екілік жүйесінен ондық жүйеге ауыстыру
|
Алгоритм басы
а) оңнан солға қарай әрбір санның үстіне 0-ден басталған реттік нөмірін жазыңыз;
б) әрбір санды жүйе негізінің сәйкес реттік дәрежесіне көбейтеміз;
в) қосындысын табамыз;
г) нәтижесін жазыңыз;
Алгоритм соңы
| 101112 →?10 орындаңыз
а) реттік нөмірін жазайық:
4 3 2 1 0
1 0 1 1 12
б) қосындылар қатарын қүрастырамыз:
1*24+0*23+1*22+1*21+1*20
в) қосындысын табамыз 16+0+4+2+1=23
г) жауабы: 1 0 1 1 12 → 2310
|
Екілік жүйеден оналтылық жүйеге ауыстыру
|
Алгоритм басы
а) екілік санды соңынан бастап төрт-төртен топтаймыз;
б) әр топқа сәйкес оның эквивалентін жазамыз (Г1 кестесі);
Алгоритм соңы
| 1001101101012 →?16орындаңыз
а) санды төрттікке бөлеміз:
1001 1011 0101 2
б) әр төртікке оның эквивалентін жазамыз: 1001=9; 1011=В; 0101=5
жауабы: 1001101101012→9В516
|
В.1 кестесінің соңы
Екілік жүйеден сегіздік жүйеге ауыстыру
|
Алгоритм басы
а) екілік санды соңынан бастап үш-үштен топтаймыз;
б) әр топқа сәйкес оның эквивалентін жазамыз (Г1 кестесі);
Алгоритм соңы
| 1001101101012 →?8 орындаңыз
а) санды үштікке бөлеміз:
100 110 110 101 2
б) әр үштікке оның эквивалентін жазамыз: 100=4; 110=6; 110=6;101=5
результат: 1001101101012→46658
|
Сегіздік жүйеден екілік жүйеге ауыстыру
|
Алгоритм басы
Сегіздік санның әрбір цифрасының сәйкес екілік жүйедегі эквивалентін (Г1 кестесі) жазамыз; қажет болса, сол жағынан үш санға дейін толтырамыз.
Алгоритм соңы
| 46658 →?2 орындаңыз
санның әрбір цифрасының эквивалентін жазамыз:
4=100; 6=110; 6=110; 5=101
жауабы: 46658→1001101101012
|
Оналтылық жүйеден екілік жүйеге ауыстыру
|
Алгоритм басы
Оналтылық санның әрбір цифрасының сәйкес екілік жүйедегі эквивалентін (Г1 кестесі) жазамыз; қажет болса, сол жағынан төрт санға дейін толтырамыз.
Алгоритм соңы
| 9В516 →?2 орындаңыз
санның әрбір цифрасының эквивалентін жазамыз:
9=1001; В=1011; 5=0101
жауабы: 9В516 →1001101101012
|
|
| ![](https://konspekta.net/studopediaorg/baza5/580671753791.files/image075.gif) |
Кесте В.2 – Инженерные категориясының ПРЕОБР функциясымен түрлендірілетін өлшем бірліктердің тізімі және олардың жазылуы
Өлшем бірліктер
| Аргумент ретінде жазылуы
| Өлшем бірліктер
| Аргумент ретінде жазылуы
| Өлшем бірліктер
| Аргумент ретінде жазылуы
|
Салмақ және масса
| Энергия
| Сұйықтық өлшемі
|
Грамм
| "g"
| Джоуль
| "J"
| Шәй қасық
| "tsp"
|
Слаг (slug)
| "sg"
| Эрг
| "e"
| Ас қасық
| "tbs"
|
Масса фунты (ағыл.)
| "lbm"
| Термодинам. калория
| "c"
| Сұйық унция
| "oz"
|
U (масса. атом. бірл)
| "u"
| IT калория
| "cal"
| Кесе
| "cup"
|
Унция (ағыл.)
| "ozm"
| Электрон-вольт
| "eV"
| Америкалық пинта
| "pt"
|
Температура
| Ат күші-сағ
| "HPh"
| Британдық пинта
| "uk_pt"
|
Цельсий градусы
| "C"
| Ватт-сағ
| "Wh"
| Кварта
| "qt"
|
Фаренгейт градусы
| "F"
| Фунт-фут
| "flb"
| Галлон
| "gal"
|
Кельвин градусы
| "K"
| Британдық жылу бірл.
| "BTU"
| Литр
| "l"
|
Уақыт
| Сила
| Арақашықтық
|
Жыл
| "yr"
| Ньютон
| "N"
| Метр
| "m"
|
Тәулік
| "day"
| Дина
| "dyn"
| Уставная миля
| "mi"
|
Сағат
| "hr"
| Күш Фунт ы
| "lbf"
| Теңіз милясы
| "Nmi"
|
Минут
| "mn"
| Магнетизм
| Дюйм
| "in"
|
Секунд
| "sec"
| Тесла
| "T"
| Фут
| "ft"
|
Қысым
| Гаусс
| "ga"
| Ярд
| "yd"
|
Паскаль
| "Pa"
| Дәрежелік
| Ангстрем
| "ang"
|
Атмосфера
| "atm"
| Ат күші
| "HP"
| Пика (дюймның 1/72)
| "Pica"
|
Сынап бағ. мм
| "mmHg"
| Ватт
| "W"
|
|
|
|
| ![](https://konspekta.net/studopediaorg/baza5/580671753791.files/image074.gif) |
Кесте В.3 – Метрикалық бірліктердің префикстерінің қысқартылуы
Префикс
| Көбейтілуі
| Қысқартылуы
|
экза
| 1E+18
| "E"
|
пета
| 1E+15
| "P"
|
тера
| 1E+12
| "T"
|
гига
| 1E+09
| "G"
|
мега
| 1E+06
| "M"
|
кило
| 1E+03
| "k"
|
гекто
| 1E+02
| "h"
|
дека
| 1E+01
| "e"
|
деци
| 1E-01
| "d"
|
санти
| 1E-02
| "c"
|
милли
| 1E-03
| "m"
|
микро
| 1E-06
| "u"
|
нано
| 1E-09
| "n"
|
пико
| 1E-12
| "p"
|
фемто
| 1E-15
| "f"
|
атто
| 1E-18
| "a"
|
Ескерту
1 Егер берілген мәндер рұқсат етілген түрде болмаса, онда ПРЕОБР функциясы #ЗНАЧ! қателік мәнін көрсетеді.
2 Егер түрлендіретін өлшем бірліктер әртүрлі топқа жатса, ондай бірлік мүлдем болмаса немесе қысқартылған префикстер ол бірлік үшін қолданылмаса, онда ПРЕОБР функциясы #Н/Д қателік мәнін көрсетеді.
|
Кесте В.4 – Сандардың әртүрлі санақ жүйесінде қалыптасуы