Нақты ЖІӨ өлшенеді:Базистік жылдағы бағалармен;Тұтыну бағасының индексі бойынша. 1 страница

ААААААААА

Ағымдағы жылдағы инвестицияның өсуінің өткен жылдағы ұлттық табыстың өсуіне қатынасын анықтайтын коэффициент: + Көбейткіш коэффициенті

Ағымдағы жылдағы инвестицияның өсуінің өткен жылдағы ұлттық табысытың өсуіне қатынасын анықтайтын коэффицент: V=ΔI/(Y-Y); Акселератор;

Адам факторының дамуына әсер ететін факторлар: + Өндірістік және қоғамдық іс-әрекетте жүзеге асырылатын экономикалық және рухани ықыласы + Қоғамдық,ұжымдық және өзіндік мүдде

Адам факторының дамуына әсер ететін факторлар: +Ғылыми-техникалық прогресстің даму деңгейі +Өндірістік және қоғамдық іс-әрекетте жүзеге асырылатын экономикалық және рухани ықыласы

Айналмалы капитал +Шикізаттар +Аяқталмаған құрылыс

Айналмалы капитал: + Аяқталмаған құрылыс + Жұмысшылардың еңбек ақысы + Шикізаттар

Айналмалы капитал: + Жұмысшылардың еңбек ақысы+ Шикізаттар

Айналмалы капитал: Әрбір өндіріс циклы аралығында ғана қолданылады;Бір өндіріс циклы аралығында ғана қолданылады;Өндіріс процесіне өзінің натуралды-заттай түрі өзгеріп отырады;

Айнымалы капитал:+ Әрбір өндіріс циклы сайын өзгертіліп отырады, Бір өндіріс циклы аралығвнда ғана қолданылады

Айнымалы фактордың қосымша бір бірлігін пайдалана отырып өндірілген жалпы өнімнің өсімі: +МР+ Marginal product

Айнымалы (өзгермелі) шығын қисығы: +Даму кезеңінде өндіріс көлемі өскен сайын айнымалы шығын көлемі де арта түседі +Қалыптасу кезеңінде шығын деңгейі бір қалыпты болып тұрады

Айнымалы (өзгермелі) шығын қисығы: + Қалыптасу кезеңінде шығын деңгейі бір қалыпты болып тұрады+ Даму кезеңінде өндіріс көлемі өскен сайын айнымалы шығын көлемі де арта түседі

Айнымалы капитал: +Еңбек құралдары+Аяқталмаған құрылыс+Жұмысшылардың еңбек ақысы

Айнымалы фоктордың қосымша бір бірлігін пайдалана отырып өндірілген жалпы өнімнің өсімі: МР;

Айцырбас құны: + Өндіруге жұмсалған еңбектің өнімі+ Ұлттық өнім, табыс, сауда

Айырбас құны: + Ұлттық өнім, табыс, сауда

Айырбас құны: +Ұлттық өнім, табыс, сауда, +Өндіруге жұмсалған еңбектің өнімі, +Тауардың басқа тауарларға айырбасталу қабілеттілігі

Айырбас пен құнның тарихи нышаны: + Толық немесе кеңейтілген түрі+ Құнның жалпылама түрі+ Кездейсоқ формасы

Ақша айналым құралы: + Газет сатып алудағы қолма-қол төлем+Ауладағы дүкеннен азық түлік сатып алуға қолма-қол төлем

Ақша жүйесінің элементтері + Ұлттық валюта + Ақша эмиссиясы

Ақша жүйесінің элементтері: +Ұлттық валюта +Құн өлшемі +Ақша эмиссиясы

Ақша төлем құралы: +Автокөлікті несиеге сатып алу+Электрэнергиян қолдағаны үшін төлем

Ақша төлем құралы: Автокөлікті несиеге сатып алу;Еңбекақыны төлеу;

Ақшаның негізгі атқаратын қызметтері: +Құн өлшемі, айналым құралы +Дүниежүзілік ақша +Төлем құралы, қор жинау

Ақшаның тарихи түрі: +Тауарлық+ Ақшалай несиелік+ Металдық

Амортизациялық қор:+ Жабдықтарды жөндеуге, жетілдіруге, Құрал-жабдықтарды толық алмастыруға

Амортизациялық қор: + Қосымша машиналар, станоктар сатып алуға+ Жабдықтарды жөндеуге, жетілдіруге

Ашық инфляция қандай формаға бөлінеді: +Баяу, қарқынды, ұшқыр инфляция+Сұраныс, шығын, құрылымдық инфляция+Болжау, күткен, кутпеген инфляция

БББББББ

Баға бойынша сұраныс икемділігі: +Бағаның бір пайызға төмендеуінің сұранысқа әсері+ Бағаның бір пайызға өзгеруінің сұранысқа әсері + Бағаның бір пайызға өсуінің сұранысқа әсері

Бағаға байланысты инфляция түрлері: + Баяу инфляция + Қарқынды инфляция

Бағалар деңгейі мен ұлттық өндіріс көлемі арасындағы тәуелділікті көрсететін AS қисығын қарастыруға болады: +Аралық кесінді +Кейнсиандық кесінді (қысқа мерзімді кезең)

Бағалар деңгейі мен ұлттық өндіріс көлемі арасындаіы тәуелділікті көрсететін AS қисығын қарастыруға болады: + классикалық кесінді (ұзақ мерзімді кезең) + кейнсиандық кесінді (қысқа мерзіиді кезең)

Барлық экономикалық жүйелерді қалыптастырудың негізгі мәселесі: +Тауарлы шаруашылықты күшейту+ Өндірісті ұлғайту+Тұтынушының ұсынысы

Барлық экономикалық жүйелерді қалыптастырудың негізгі мәселесі: Өндірісті ұлғайту; Тауарлы шаруашылықты күшейту; Тұтынушының ұсынысы

Барлық экономикалық жүйелерді қалыптастырудың негізігі мәселесі: +Тұтынушының ұсынысы +Өндірісті ұлғайту

Белгілі бір өнімнің бір ғана сатушысы болғандағы экономикалық жағдай: + Таза монополия

Белгілі бір өнімнің бір ғана сатушысы болғандағы экономикалық жағдай: +Бір фирманың үстемдігі+Монополия

Биржаның негізгі қызметтері +Сатушылар мен сатып алушыларды бір-бірімен кездестіреді + Бағалы қағаздардың бағамын анықтау + Сатушылар мен сатып алушылардың бір-бірімен кездесуіне жағдай жасау, бағалы қағаздарды өткізу және капиталдың неғұрлым пайдалы саласына қарай ауыстыру

Болжанбаған инфляциядан бәрінен аз зардап шегетіндер: +Инфляция қарқынына қарағанда номиналды табысы тез өсетіндер+ Инфляцияның бастапқы этапында қарыз болып қалғандар

Болжанбаған инфляциядан бәрінен аз зардап шегетіндер: +Тұрақты емес табыс алушылар+Инфляция қарқынына қарағанда номинады табысы тез өсетіндер

Бөлшек сауды кәсіпорындар: + Табыстың(пайыздық) өсуі кезіндегі сұраныс мөлшерінің өзгеруі +Баға деңгейінің 1 пайызға өсуіне қатысты ұсыныс мөлшерінің өзгеруі

ДДДДДДД

Дағдарыс: Несиенің азаюы

Дағдарысқа қарсы жүр4гізілетін маңызды шаралар (саясат): +Фискальдық саясат +Еңбек ақыны реттеу саясаты +Ақша-несие саясаты

Дедукция: + Жалпы фунциональды бөлшектеу әдістері

Дедукция:+Жалпыдан жекеге, бүтіннен бөлшекке көшу +Жалпы функциональды бөлшектеу әдістері +Фактілерден теорияны бөліп құрастыру

Дедукция: Жалпы функционалды бөлшектеу әдістері;Жалпыдан жекеге, бүтіннен бөлшекке көшу;

Дж. Китчиннің «қысқа мерзімді» толқындарының себептері мен ерекшеліктері: + Халықтың әлеуметтік жағдайларының жақсару тербелесіне әкеледі+ ЖҰӨ – нің, инфляцияның, жұмысбастылықтың тербелесіне әкелді+ Алтынның әлемдік қорының тербелісіне

ЕЕЕЕЕЕЕЕ

Е. Домар үлгісі: + Мультипликаторға акселаторды қосып есепке алу+Материалдық әл-ауқаттың жоғары болуы

Е.Домар үлгісі: +Мультипликаторға акселарторды қосып есепке алу +Өндірісті қуаттарын пайдалану үшін инвестицияларды толығымен қамтамасыз ету + Өзгермейді +Өндіріс көлемінің өсуінде өзгеріссіз қалады

Егер ақшаның номиналды құны өзгермей, ал тауарлар мен қызметтер 2 есе өссе, онда ақшаның сатып алу қабілеті: + 2есеге төмендейді LM қисығы графиктегі көлбеу жатыңқы болса:+Тармақтары жоғары бағытталған, Оң көлбеулі, Пайыз мөлшерлемесі икемді

Егер ақшаның номиналды құны өзгермей, ал тауарлар мен қызметтер 2 есе өссе, онда ақшаның сатып алу қабілеті: + Төмендейді + Азаяды + 2 есеге төмендейді

Егер тауарға деген бағаның 1 % төмендеуі, сұраныс көлемі 2 % ұлғайса, онда сұраныс: +Өтімді+Бірлік икемді+Икемді

Егер экономика бүтін бір жүйе ретінде зерттелсе, онда бұл талдау: + Макроэкономикалық+Позитивті +Орталықтан жоспарлау

Егер экономика бүтін жүйе ретінде зерттелсе, онда бұл талдау:Позитивті Нормативті

Егер экономикалық билік орталықтанған және негізгі экономикалық субъект мемлекет болса, онда: + Орталықтан басқарылатын экономика + Жоспарлы экономика

Егерэкономикабүтінжүйеретіндезерттелсе, ондабұлталдау: +Макроэкономикалық

Елдегі жұмыс күшін толық пайдаланбаған уақыттағы, яғни нақты жұмыссыздықтың табиғи жұмыссыздықтан бастап асып кету салдарынан пайда болатын құбылыс: ЖҰӨ-нің 2,5% төмендеуі;Нақты жұмыссыздықтың 1%-ға өсуі;

Еңбек нарығы бәсекеге қабілетті болады, егер: + Бірдей кәсіби деңгейдегі еңбек ұсынылса, Мемлекет пен кәсіподақтың ешқандай әсері болмаса

Еңбек ақының негізгі түрлері: + Мерзімді және келісімді

Еңбек ақының негізгі түрлері: +Төменгі+Мерзімді және келісімді+ Номинальды және нақты

Еңбек бөлінісінің даму деңгейіне байланысты меншік әр түрлі иемдену формаларына бөлінеді: +Жеке иемдену формасы

Еңбек нарығы – бұл: + Жұмыс күшін тауар ретінде сату – сатып алу туралы экономикалық қатынастарының жүйесі+ Жұмыс күшіне сураныс пен ұсынысты қамтамасыз етуші экономикалық қатынастар жүйесі+Еңбек биржалары

Еңбек нарығы –бұл:+ Еңбек биржалары;+Жұмыс күшін тауар ретінде сату –сатып алу туралы экономикалық қатынастардың жүйесі;

Еңбек өнімділігі өсуі: + Өндірісте ұйымдастыру деңгейі+ Өндліріс көемінің тиімділігі+ Технологиялық өзгерістер

Еңбек өнімділігін арттыру, капиталды тарту және табиғи қорларды пайдалану арқылы өндіріске басқа қосымша факторларды қоспай экономиканы өсіру:+ Қолданылатын ресурстар сапасының өсуі;+Интенсивті өсу;+Ресурстарды пайдалану әдістерін жақсарту

Еңбек өнімділігінің өсуі: +Өндіріс көлемінің тиімділігі +Өндірісті ұйымдастыру деңгейі

Еңбек факторынан түсетін табыс: Факторылқ табыс;Еңбек ақы;Жалақы;

Еңбекақының негізгі түрлері: + Төменгі

Еңбекке жарамды тұрғындар, яғни кәмелеттік жас пен зейнеткерлік жас аралығындағылар енеді: + Жұмыспен қамтығандар, Азаматтық борышын өтеушілер, Жұмыссыздар

Еңбекке жарамды тұрғындар, яғни кемілеттің жас пен зейнеткерлік жас аралғында енеді. + Азаматтық борышын өтеушілер + Жұмыссыздық

Әкімшілік-әміршілдік жүйеден нарықтық-экономикағаөтудің негізгі мақсаттары:+ Ішкі және сыртқы жағдайлардың өзгеруіне байланысты қайта құру, Мемлекеттік ішкі сауда монополиясын құру

ӘӘӘӘӘӘӘ

Әр түрлі мемлекеттерде нарықтық экономикаға көшу кезінде экономикалық құлдырауы:+Ұлттық экономика құрылымының бұзылуы, Инфлияция деңгейінің жоғарлауы

Әр бір меншік иесінің үлестері белгіленбей- ақ жалпы меншікте болатын мүлік: + Ортақ меншік +Бірлескен меншік+ Ұжымдық меншік

Әр түрлі мемлекеттерде нарықтық экономикаға көшу кезінде экономиканың құлдырауы: + Ұлттық экономика құрылымының бұзылуы

Әр түрлі мемлекеттерде нарықтық экономикаға көшу кезінде экономиканың құлдырауы: +Инфляция деңгейінің жоғарылауы + Реформалардың қателігінен

Әр түрлі мемлекеттерде нарықтық экономикаға көшу кезінде экономиканың құлдырауы: + Инфляция деңгейінің жоғарылауы

Әр түрлі мемлекеттерде нарықтық экономикаға көшу кезінде экономиканың құлдырауы:+Реформалардың қателігінен +Ұлттық экономика құрылымының бұзылуы

Әр түрлі мемлекеттерде нарықтық экономикаға көшу кезінде экономиканың құлдырауы: +Ұлттық экономика құрылымының бұзылуы + Инфляция деңгейінің жоғарлауы

ЖЖЖЖЖЖ

Жай ұдайы өндіріс: + Өндіріс процесінің көлемі мен ауқымы үздіксіз өзгермеген жағдай+ Ұдайы өндіріс көлемі өзгеріссіз, сол қалпында қайталанып отырса+ Жылдан жылға өндіріс мөлшері өзгермейтін өндіріс

Жалақы есептеледі: +ЖҰӨ-нің табысында+ Инвестицияларда+ Кәсіпорынның таза субсидияларында

Жалақы есептеледі: +Инветицияларда

Жалақы есептеледі: Инвестицияларда;Таза экспорта; Кәсіпорынның таза субсидияларында;

Жалпылама экономикалық заңдар: + Еңбек өнімділігін жоғарылату заңы+Уақытты үнемдеу заңы+ Еңбек өнімділігін арттыру заңы

Жекешелендіру түрлері:+ Шағын, Жаппай(купондық)

Жекешелендіру жүргізудің негізгі мақсаттары: + Жеке меншікті қалыптастыру + Кәсіпорынның тиімділігіне көтеру +Бәсекелес ортаны қалыптастыру

Жекешелендіру саясаты: + Толық жұмыспен қамтуға жету, ЖҰӨ-нің көлемін өсіру, инфляцияны төмен деңгейде ұстап тұру мақсатымен елде экономикалық жағдайға бақылау жасау үшін жасайтын үкімет іс-әрекеті + Шағын, орта бизнесті дамыту

Жекешелендіру: + мемлекет қарамағынан алу+мемлекет меншігін жеке меншікке айналдыру

Жекешелендіруді жүргізудің негізгі мақсаттары: + Бәсекелес ортаны қалыптастыру+ Жеке меншікті қалыптастыру + Кәсіпорынның тиімділігін көтеру

Жер бағасы жүзеге асады:+ Жерге сұраныс арқылы, Бөлу және рента өлшемі арқылы, Жерге ұсыныс арқылы

Жер табиғи нысан және өндіріс факторы ретінде: + Ұдайы өндірілмейді

Жер бағасы жүзеге асады: +Жерге ұсыныс арқылы + Бөлу және рента өлшемі арқылы

Жер рентасы: +Жердің бағасы +Жерге төлем +Жерден түсетін табыс

Жер рентасы: + Жерге төлем + Жердің бағасы

Жер табиғи нысан және өндіріс факторы ретінде: +Ұдайы өндірілмейді+ Әртүрлі сапалы

Жердің бағасы анықталады: + Құнарлығы мен басқа да жағдайларға байланыссыз жалға берілген барлық жерлерге байланысты+ Жердің табиғи құнарлылығына және жер учаскелерінің нарыққа жақын орналасуына байланысты+ Жердің құнарлылығын жасанды жолмен жақсарту арқылы алынатын үстеме пайдаға байланысты

Жердің бағасы анықталады: + Жердің табиғи құнарлылығына және дер учаскелерінің нарыққа жақын орналасуына байланысты+Жердің құнарлылығын жасанды жолмн жақсарту арқылы алынатын үстеме пайдаға байланысты

Жердің табиғи құнарлығымен, жер телімінің орталыққа жақын немесе алыс орналасуымен және тоның құнарлылығымен қосымша капитал салу арқылы жақсартумен байланысты төленетін төлемдер: + ІІ дифференциальды рента

Жердің табиғи құнарлығымен, жер телімінің орталыққа жақын немесе алыс орналасуымен және тоның құнарлылығымен қосымша капитал салу арқылы жақсартумен байланысты төленетін төлемдер: + ІІ дифференциальды рента +Дифференциальды рента +І дифференциальды рента

Жердің табиғи құнарлығымен, жер телімінің орталыққа жақын немесе алыс орналасуымен және тоның құнарлылығын қосымша капитал салу арқылы жақсартумен байланысты төленетін төлемдер +I дифференциальды рента

Жеткіліксіз жиынтық сұранысы көрсетеді: + Циклдық жұмыссыздықтың өсуін+ Жасырын жұмыссыздықтың өсуін

Жеткіліксіз жиынтық сұранысы көрсетеді: +Циклдық жұмыссыздықтың өсуін

Жиынтық сұраныстың қисығын көрсететін байланыс:+ Сұраныс қисығының өз бойымен жылжуынан көрінеді, Өндірілген нақты ЖӨҰ мен баға деңгейі арасында, Бағанаң өзгеру әсерінен сұраныс көлемінің өзгеруі

Жиынтық сұранымға әсер ететін бағадан тыс факторлар: +Нарық құрылымы + Айырбас бағасының әсері +Пайыз мөлшері әсері

Жиынтық сұранымға әсер ететін бағадан тыс факторлар: +Нарық құрылымы+Пайыз мөлшері

Жиынтық сұранымға әсер ететін бағалық факторлар: + Байлық әсері(Пигу эффектісі) +Айырбас бағамының әсері(Мендел-Флеминг эффектісі) +Табыс және алмастыру әсері

Жиынтық сұраныс өзгеруін сипаттайтын MV=PY теңдеуінде: +Y- нақты өнім шығару көлемі+ P- экономикадағы баға деңгейі +M- ақша массасы

Жиынтық сұраныс: + Табыс пен өндірілген өнім арасындағы байланыс+ Әрбір берілген баға деңгейінде сатып алатын тауарлар мен көрсетілген қызметтер санын көрсетеді

Жиынтық сұраныс: +Сатып алушының сұранысы

Жиынтық сұранысқа әсер ететін бағалық емемс фактор: + Салық

Жиынтық сұранысқа әсер ететін бағалық емес фактор +Тауардың арзандау+Салық +Тұтынушылар әл-ауқаты

Жиынтық сұраныстың артуына өндірістің тепе-теңдік көлемінің өсуі орындалады: AS қисығының аралық кесіндісінде;AS қисығының қалыпты кейнсиандық кесіндісінде;AS қисығының аралық және кейнстік кесінділерінде;

Жиынтық сұраныстың артуында өндірістің тепе-теңдік көлемінің өсуі орындалады: AS қисығының аралық және кейнстік кесінділерінде AS қисығының қалыпты кейнсиандық кесіндісінд

Жиынтық ұсыным қисығының солға жылжуы білдіреді:+ Бағалардың өсуін + Стагфляцияны + Өндіріс көлемінің төмендеуін

Жиынтық шығындардың өсуі инфляцияға әкеледі, егерде: +Жиынтық ұсынысқа байланысты +Экономика толық жұмыс бастылық жағдайда дамыса +Жұмыс күші саны өссе

Жұмыс күшінің өз еркімен жұмыс орнын ауыстыру нәтижесінде қалыптасатын жұмыссыздық: +Фрикциондық

Жұмыссыздық болу себептері: + Жұмыссыз адамдар біліктігінің жоғалуы

Жұмыссыздық деңгейінің жоғарылауы циклдық фазаны көрсетеді: Тоқырау;Құлдырау мен тоқырау;Құлдырау;

Жұмыссыздықтың табиғи деңгейі: + Экономикалық толық жұмыс бастылық жағдайы дамыса ғана+Нақты және потенциалдық ЖҰӨ-нің көлемі тең болады

Жұмыссыздықтың табиғи деңгейі: + Экономикалық толық жұмыс бастылық жағдайы дамыса ғана

Жұмыссыздықтың табиғи деңгейі: +Жұмыспен толық қамтылған жағдайда жұмыссыздықтың белгілі бір деңгейіндегі қажетті және заңды процесстер +Экономикалық толық жұмыс бастылық жағдайда дамыса ған +Толық жұмысбастылық кезінде фрикциондық және құрылымдық жұмыссыздықтың қосындысы

ЖҰӨ «дефляторы»: Номиналды және нақты ЖҰӨ қатынасы;Баға деңгейінің көрсеткіші;Базистік бағадағы ЖҰӨ және ағымдық бағадағы ЖҰӨ қатынасы;

ЖҰӨ-ді өлшеудің тәсілдері: + Қосымша құн бойынша

Жылдық есептеудегі ЖҰӨ өзгеруінің қарқыны жоғары болса онда: + Экономикалық өсу +Жалпы ішкі өнім

ИИИИИИИ

Игіліктерге физикалық бақылау құқығы: иемдені құқығы;Иелену құқығы;

Игіліктерді қолдынуды кім және қалай қамтамасыз етуді шешу құқығы: +Басқару құқығы+Мұрагерлікке қалдыру құқығы

Игіліктерді пайдалану нәтижелеріне иелік ету құқығы: +Пайдалану

Игіліктерді пайдалану нәтижелеріне иелік ету құқығы: +Пайдалану+Табысты алу+Егемендік

Игіліктерді физикалық бақылау құқығы: + Иемдену құқығы + Иелену құқығы + Бақылау құқығы

Игіліктің пайдалы қасиетін өзі үшін қолдану құқықтары: + Пайдалану құқығы+ Табысты алу құқығы

Икемді, абсолютті икемді және бірлік икемді сұраным коэффициенттері: +Ed=∞

Икемді, абсолютті икемді және бірлік икемді ұсыным коэффициенттері: + Es ›1, + Es=0, + Ed=1

Икемді, абсолютті икемді және бірлік икемді ұсыным коэффициеттері: +Ed=∞

Инвестиция динамикасының факторлары: + Үй шаруашылығының табысы +Үй шаруашылығында жиналған байлық +Жиынтық табыс динамикасы

Индукция ұғымы: + Жеке фактілерден жалпы қорытынды шығару+ Жалпы әдістер бойынша жекеден жалпыға + Бір адамның қоғамға ұсынуы

Индустриалдық жүйе: +Өндіріс факторларын дамытуда тауарлар шығаруға негізделеді+ Мемлекет пен нарық механизмдерінің араласуы арқылы инновациялық технологияны жүзеге асыру

Индустриалдық жүйе: + Ірі машиналық өндіріске дамыған тауар-ақша қатынастарына негізделеді + Мемлекет пен нарық механизмдерінің араласуы арқылы инновациялық технологияны жүзеге асыру

Индустриалдық жүйе: + Өндіріс факторларын дамытуда тауарлар шығаруға негізделеді + Мемлекет пен нарық механизмдерінің араласуы арқылы инновациялық технологияны жүзеге асыру

Индустриалдық жүйе: + Ірі машиналық өндіріске дамыған тауар – ақша қатынастарына негізделеді+мемлекет пен нарық механизмдерінің араласуы арқылы инновациялық технологияны жүзеге асыру+ өндіріс факторларын дамытуда тауарлар шығаруға негізделеді

Интенсивті экономикалық өсу факторына жататындар: + Жұмысшылардың біліктілігін көтеру+Өндіріске технологиялар енгізу+Жаңа технологияларды енгізу

Интенсивті экономикалық өсу факторына жатпайтындар +Жаңа технологиялаларды енгізу+ Негізгі капитал көлемін өсіру

Интенсивті экономикалық өсу факторына жатпайтындар: +Егіс алқаптарын көбейту +Негізгі капитал көлемін өсіру +Өндіріске қосымша станоктар енгізу

Интенсивті экономикалық өсу факторына жатпайтындар: +Негізгі капитал көлемін өсіру +Егіс алқаптарын көбейту