Комплексті механизациямен жер жұмыстарын жүргізгенде машиналардың ұтымды комплектісін анықтау

Комплексті механизациямен жер жұмыстарын жүргізу үшін ең алдымен негізгі машиналармен қоса басқа да оның құрамына кіретін қосымша машиналармен құрал-саймандардың қондырғылардың түрін дұрыстап талдап алу керек.

Машиналар комплектісі деп барлық технологиялық процестер мен операцияларға байланысты керекті өнімділігі және сол сияқты парметрімен тәуелді болып, бірге жұмыс істейтін негізгі және қосымша механизациялардың қоспасын айтады.

Комплектідегі негізгі машиналарға өзінің өнімділігі бойынша жұмыстық көлемін дер кезінде белгілі қарқындылық пен қамтамасыз ететін машиналар жатады. Олар скрепер, бульдозер, экскаватор және т. б. ҚНИИОНТ институтының ұсынысы бойынша құрылыс

алаңының жоспарлап – жүйелеуге, қазан-шұңқырларды және оларды қазып өңдеуге қажет болатын негізгі машиналар түрін табылқадан көрініс. Ал қосымша машиналардың өнімділігі негізгіден 10-15 көп болу керек.

Төмендегі көрсеткіштерді техника-экономикалық есептеу арқылы салыстырып машиналардың ең тиімді және оптимал вариантын қабылдап алады. Бұл комплектіде машина саны шамалы су болғанда қолмен есептеп, ал көлемі көл болғанда ЭВН жәрдемімен есептейді. Негізгі есептейтін көрсеткіштер.

– жұмыстық орындалу мерзімі.

– жұмыс бірлігінің еңбек шығыны.

– жұмыс бірлігінің өзіндік құны.

– толық шығын көлемі.

Жұмыстың орындалу мерзіміне жер жұмысы көлемінің негізгі машинаның сменадағы пайдалану өнімділігіне қатынасын алады.

Мұндағы: - қарастырылған учаскідегі қазылған топырақтың

көлемі.

- негізгі машинаның скрепер қолданылғанда оның пайдалану көлемі өнімділігі мына формуламен анықталады.

Мұндағы: Т – смена уақыттығы сағат – 8,2

q – скрепердің шөміш сыйымдылығы – 3м

- смена уақытын пайдалану коэффициенті – 0,8

- скрепердің шөміш толтыру коэффициенті – 0,9

- скрепердің шөміштігі топырақтың борпылдану

коэффициенті – 1,2

- скрепердің жұмыс циклы уақыттылығы. Ол мына формуламен анықталады.

- скрепердің көлденең периходымен топырақты қазып алғандағы ізінің ұзындығы – 12. - скрепердің сол жүрісіндегі жылдамдығы тәуелдікпен қабылданады

- скрепердің тиелген топырақпен жүрген ізінің ұзындығы. – 141м

- скрепердің сол жүрістегі жылдамдығы

-скрепердің шөмішініңтопырақтан босату ізінің ұзындығы.

q -скрепердің шөміш сиымдылығы 3м

h -топырақтың төселу қабатының қалыңдығы 300м

а – скрепер шөмішінің кесу ені 1900мм

-скрепердің топырақты төсегендегі жылдамдығы 4,5

- скрепердің айналу ізі

Элипстегі іздері.

- скрепердің бұрылуға кеткен уақыты

Негізгі машинаға бульдозер қолданғанда оның сменада шаршы метр қазғандағы өнімділігі мына формуламен анықталады:

T – смена ұзақтығы сағат 8,2

q – бульдозердің бір рейсте сырған топырақ көлемі мына формуламен анықтаймыз.

- бульдозер сырғышының топыраққа толу уақыты – 0,2

- бульдозердің жылдамдығын ауыстыруға кеткен уақыты – 0,17.

- бульдозердің пайдалану коэффициенті – 0,8

- бульдозердің ысырғанда және бос жүргенде іздерінің ұзындығы – 185м

- бульдозердің солай жүргендегі жылдамдығы.

Скрепердің Т=21722/18,8=1167мин

Бульдозер Т=21722/23,7=577мин

Толық шығын көлемі П мына формуламен анықталады.

- қарастырылған комплексті жұмыстың өзіндік құны

- экономикалық нәтижеліктің көрсеткіштік коэфициенті 0,15

- этолон ретінде алынып отырған машина түрінің өзіндік құны. 358

- құрылыс алаңындағы жұмыс сменасының саны

- жұмыс сменасының бір жылдағы саны. 22,5

- грунтты өңдеудегі жалпы өзіндік құны.

Е – көліктің объектте тасымалдау үшін кеткен бірлік шығыны.

- жылдық амартизацияның бөлімдері

- машинаның жылдық жұмыс жасау сағат саны.

- машинаның объектте жұмыс жасау сағаты.

- күнделікті эксплуатацияның шығындары.

N – машина саны.

Скрепер үшін

Бульдозер үшін

1м грунтты өңдеуге жұмыс көлемі

-скрепер үшін = адам сағатына.

- бульдезер үшін = адам сағатына.

№	Көрсеткіштер	вариант
Бульдозер	скрепер
	1м грунт өңдеуге кеткен меншікті шығындар (теңге).	1.4	2.5
	1м грунт өңдеуге кеткен жұмыс көлем шығыны (адам сағат).	0.33	0.42
	Сменадағы жұмыс ұзақтығы.

Экономикалық тиімді болып бульдозер табылады.

Экскаватордың саны мына формуламен табылады.

- қазан шұңқырдың көлемі 33741,22.

Т – жұмыс сменасының ұзақтығы 8,2 сағат.

Е – шөміштік геометриялық көлемі.

Ц – циклдық саны минутна.

- экскаваторды пайдалану коэфициенті.

П_экс = 60∙Т∙Е∙Ц∙К_е∙К_н = 60∙8,2∙2,5∙1∙0,85∙0,8 = 334,56 м³/смен

Т = = смен

Транспорттық машиналардың санын экскаватордың жұмыс істеу қауіпсіздігіне байланысты.

N_T =