Операциялар журналы

1. Операциялар журналыныњ арналымы.
2. Операциялар журналы терезесі.
3. Журнал операциясын тексеру. Операцияларды жіктеу.
4. Журнал операциясында қажетті мәліметтерді іздеу.
5. Операцияларды енгізу және редакциялау. Журнал операциясындағы бухгалтерлік жазуларды тексеру.

Кәсіпорынныњ барлық шаруашылық операциясыныњ мәліметтері, 1С:Бухгалтерия жүйесінде операция тұрлерінде сақталады. Әрбір операция бір немесе бірнеше бухгалтерлік жазулардан тұрады. Жәнеде толығымен бухгалтерлік есепте шаруашылық операцияны көрсетеді.

Әрбір бухгалтерлік жазу, өз кезегінде бір немесе бірнеше корреспонденттен тұрады. Бірнеше корреспонденттен тҰратын бухгалтерлік жазуды күрделі деп атайды. Күрделі жазуда бір шоттыњ дебеті, бірнеше шоттыњ кредитімен корреспонденцияланады немесе керісінше.

Операциялар тек қана бухгалтерлік жазулардан тұрып қана қоймай, сонымен бірге оларды бұтіндей сипаттайтын жалпы бөлімнен тұрады. Олар конфигуратормен анықтайтын- операциялардыњ мазмұны, оныњ жалпы сомасы, уақыты, нөмірі, және т.б. мәліметтерін қамтиды.

Операциялар автоматты тұрде құжаттармен Ұйымдастырылады, немесе қолымен енгізуге болады.

Іолымен енгізген операциялар, “Операция” тұріндегі арнайы құжаттар болып табылады. Бұл құжаттар басқа операцияларға қарағанда тек операциясы ғана болып, мәліметтері болмайды.

1С:Бухгалтериядағы операцияларды қарап шығу үшін журнал операциясы қарастырылған. Операциялар журналы арқылы операция тізімдерін көріп шығуға болады. Сонымен қатар әр бір операция бір қатарда көрсетіледі. Ол қатардағы ақпарат мазмұндары, яғни идентифицияланған операциялар, уақыты, құжат тұрі, мазмұны, операциялардыњ суммасы және т.б. өте мањызды болады.

Операциялар журналы ағымдағы операциясыныњ бухгалтерлік жазуларын көріп шығуға мүмкіндік береді. Олар журнал операциясыныњ терезеніњ төменгі бөлігінде, сонымен бірге бөлек терезеде шыға алады. Журнал, әр тұрлі критериялары бойынша, операцияныњ тањдалу мүмкіндігі бар.

Журнал - операциясы, берілген операцияларды тізім ретінде көру үшін арналаған. Журнал операциясында барлық немесе тањдаулы операциясын көріп шығуға болады.

Журнал операциясын экранға шығару үшін, мына жағдайларды қолдануға болады: бас мәзірдегі “Журнал” арқылы ”Журнал операция” бөлімшесіне; құралдар панеліндегі ”Операция” тетігін басу, және басқа да жағдайлар конфигураторда анықталады.

Операциялар журналын алу үшін бас мәзірдегі “Операции” арқылы ”Операция журналы” бөлімін тањдау шарт. Осы жағдайдан соњ экранға терезе шығады, бұл терезеде операциялар туралы негізгі мәліметтерден тұрады, ал журналдағы әр бір қатар белгілі бір операцияға сәйкес болады.

Операциялар журналы терезесініњ тұр сипаты, конфигурациялау кезењінде беріледі. Операциялар журналы терезесіндегі тақырыпшасында интервал көрсетіледі. Ол бойынша журналдағы операциялар қарастырылады. Егер кез-келген бір тањдау шарты бойынша тапсырма берілсе, онда ол журнал операцияныњ тақырыпшасында шығарылды. Операциялар журналы кесте сипатында көрініс алады, ал оныњ ішіндегі бағаналар операция туралы негізгі мәліметтерді көрсетеді. өйткені әр бір операция құжатқа жататын болғандықтан, барлық операция мәліметтері (мысалы: уақыты, нөмірі) құжаттыњ мәліметі болып табылады. Сонымен бірге операцияға тиісті, журналға басқа да мәліметтер шығады.

Операциялар журналы бағаналарыныњ аталуы мен мазмұны:

Уақыт мерзімі - Операцияныњ уақыт мерзімі. (құжаттыњ)

Сағат уақыты – Операцияныњ сағат уақыты (құжаттыњ)

Іұжат – Операцияға тиісті, құжат тұрініњ аталуы. Егер операция қолымен енгізілетін болса, онда ол “Операция” – деген тұрдегі арнайы құжатқа жатады.

Нөмірі - операцияныњ нөмірі (құжаттыњ) операцияға тиісті, операция нөмірі құжаттыњ нөмірі болып табылады.

Мазмұны - Операцияныњ мазмұны. Операция мәліметтердіњ мазмұны қысқаша тұрде бір қатарда көрініс табады.

Суммасы – Операция суммасы – операция суммасыныњ жалпы немесе негізгісін көрсететін сандық мағына.

Аталған бағаналардан басқа, журнал операциясында басқа да бағаналар болуы мүмкін. Ал бұл бағаналар конфигурация мен анықталынады. Операцияға тиісті олар құжаттар немесе операцияныњ қосымша реквизитін көрсетеді.

Журнал операцияны көріп шығу үшін жалпы жағдай жұмыстары қолданылады. Журналдыњ басына немесе аяғына тез арада өту үшін Home және End клавишасы қолданылады.

Одан басқа журнал операцияға курсорды орналастыру үшін келесі клавишалары қолданылады:

CtrІ +) – операцияға келесі уақыт мерзімін орналастыру үшін

CtrІ+ (- операцияға өткен уақыт мерзімін орналастыру үшін

Журналда операциялар әр қашан хронологиялық тізбекте шығарылады. Операциядағы уақыт мерзімдері өз кезегімен реттелген. Журналда шығарылғандарды қарап шығу үшін, операциялардыњ көлемін екі әдіспен көріге болады:

• интервал көрінісі;
• тањдалу шарты;

Интервалды көрініс. ағымдағы интервалды көрінісі, журнал терезесініњ тақырыпшасындағы, журнал аталуынан соњ жақшаға алынып шығарылады. Интервалды көрініс екі әдіспен көрінеді: олар - автоматтандырылған және қолдан.

Журнал операция терезесін экранға шығару үшін, интервал көрінісі журнал параметрлермен қҰрылған автоматты тұрде бекітіледі.(бас мәзірдегі “Журнал” қойылымдағы ”Сервис” мәзірінен, ”Параметрлер” бөлімшесі). Журналдағы интервал көрінісі өзгерту үшін, программаныњ бас мәзіріндегі ”Әрекет” мәзірінен, “Интервал” бөлімшесін тањдау қажет. Экранға ”журналдыњ параметрлері” сұрауы жіберіледі. Бұл сұрауға сәйкес, операцияныњ интервал көрінісіне бастапқы және соњғы уақыт мерзімін, бекіту қажет. Интервалды бекіту үшін уақыт мерзімін енгізгеннен соњ “ОК” тетігін басу қажет.

Интервал көрінісінен кейін журнал терезесініњ тақырыпшасында тањдалған ағымдағы шарттар шығарылады.

Операциялар тањдалулары, тањдалу тұрімен тањдалу мағынасымен сипатталады. Тањдалу тұрі, конфигурация кезењіндегі анықталатын критериялар деп атайды. Іолданушы, тањдауды орындау барысында, конфигурация кезењінде анықталатын тањдалу тұрін қолдануға болады. Тањдалу тұрі болып, мысалы: “Операциялар суммасы”, құжаттардыњ реквизиттері және т.б. Іандай жағдайда болмасын, тањдалу тапсырмасы кезінде, тањдау тұрініњ өз аты болады.

Мысалы, нақтылай операция сомасы немесе нақты мекеме. Тањдалу тұрімен тањдалу мәні, шартты тањдалуды қҰрайды.

Журнал операция үшін тањдалу шарты нақтылай уақыт кезењі тек қана біреу ғана болады.

Журнал операцияны іздеу үшін мына әдістер қолданылады:

1. Тездетілген іздеу;
2. Іұжаттар нөмірі бойынша іздеу;
3. өз еркімен іздеу.

Тездетілген іздеуді орындау үшін, клавиатурадан керекті мәнді теріп, клавишамен немесе тышқанмен журналдағы бағанаға курсорды орналастыру керек.

Уақыт мерзіміне қарай құжаттардыњ (операциялар) тездетілген іздеу, журнал операция санына қарамай, өте жоғары жылдамдықта іздеуі қамтамасыз етілген. Уақыт мерзімі бойынша іздеу барысын ењ басты жыл, одан соњ, айы, және ењ соњғы күнін белгілеу қажет, мысалы: 01.03.24 (24 наурыз 2001ж)

Егер журналдан табылған мән сәйкес келмесе, онда тездетілген іздеуді жалғастыруға болады. Ол үшін төмен деген стрелкасын клавишасымен басып, келесі қатарға өтіп, қайтадан керекті символды клавиатурамен теру қажет. Іұжаттарды нөмірі бойынша іздеу үшін, программаныњ бас мәзірдегі ”Әрекет” мәзірінен ”Нөмір бойынша іздеу” бөлімшесін тањдап немесе CtrІ+F5 клавишасымен басу қажет. Экранға сұрау шығады.

Сұрау терезесініњ жоғарғы бөлігінде операциялар журналында болатын, құжат тұрлерініњ тізімі шығады. “Іұжаттыњ нөмірі” терезесіне керекті мәнді табу үшін номер енгізу қажет.

Іздеу шартын орындау үшін “Іздеу” тетігін басу қажет.

Іздеу шарты орындалып болған соњ, ”ізделетін құжаттар” тізім тұріндегі табылған құжаттар шығады. Бұл тізімде қажетті құжатты тышқанмен белгіленеді. Бұл тізімде тек бір ғана қатарды тањдауға болады. өз еркімен іздеу режимі жан-жақты мүмкіндік жағдайы бар. Бұл іздеудіњ ерекшелігі кез-келген мәндер бойынша, тек екі жақты бағыттада іздеу жұмысын жұргізеді.

Барлық тізім үшін өз еркімен іздеу стандартты орындалады.

Журнал операцияға, операцияны енгізу үшін бірнеше әдістер қолданылады.

• операцияларды көшіру;
• типтік операцияларды көшіру;
• құжаттарды енгізу;
• құжаттар негізінде операцияларды енгізу;

Операцияны тікелей енгізу үшін џns клавишасын басып, немесе программаныњ бас мәзіріндегі ”Әрекет” мәзірін ашып, ”Жања/Жања” бөлімін мәзірден тањдау қажет.

Бір типті операцияны қолымен енгізу үшін, операцияны көшіру мүмкіндігі қарастырылған. Журнал операцияныњ мазмұны, журнал операциядағы, операцияныњ біреуіне сәйкес келетін болса ғана, бұл режимді соған лайықты деп қолдануға болады.

Операцияны көшіруді орындау үшін, журнал операциясындағы көшірілетін операцияға курсорды орналастырып, және де мына жағдайдыњ бірін орындауы шарт:

F9 клавишасын басып, немесе программаныњ бас мәзіріндегі ”Әрекет” мәзірін ашып, бұл мәзірден ”Көшіру” бөлімін тањдау шарт.

Егер көшірілетін операция құжатпен қалыптасса (жасалса) онда көшіру режимін шақыру кезінде операцияны қалыптастырған, құжатты көшіреді.

Стандартты немесе көп қолданылатын операцияны автоматты тұрде енгізу үшін типтік операция режимі қарастырған. Типтік операцияны енгізу үшін, CtrІ+ клавишасын басып немесе программаныњ бас мәзіріндегі ”Әрекет” мәзірін ашып, “ Типтік операцияны енгізу” бөлімін тањдауы қажет.

Типтік операцияныњ тұп нұсқалық жазуды шығару үшін, ”Типтік операциялар” тақырыбынан алуға болады. бухгалтерлік операцияны енгізудіњ ењ кұшті әдісі болып, автоматты тұрде құжаттарды Ұйымдастыру. Бұл тәсіл арқылы қолданушы тек қана құжаттардыњ мәліметтерін толтырылады. Ал барлық керекті бухгалтерлік жазулардыњ құжаттарын Ұйымдастыруы бойынша, жағдайларды жүргізу барысында автоматты тұрде енгізіп отырады.

Құжаттардыњ жиынтығы, операцияны Ұйымдастыру құрамы мен алгоритімі, толығымен конфигурация кезењінде көрсетіледі.

Журнал операцияға құжатты енгізу үшін, Shіft+f 9 клавишасын басып немесе программаны бас мәзіріндегі “Әрекет” мәзірінен “құжатты енгізу” бөлімін тањдау қажет. Іұжатты енгізу режимін шақырған соњ,бухгалтерлік құжаттар тұрлерініњ тізім терезесі шығады. Бұл тізімнен керекті құжат тұрлерін тањдау керек.

1С: бухгалтерия жүйесіндегі операциялар құжаттарға жататын болғандықтан, журнал операциясындағы алып тастау және алып тастау белгісі құжат үшін орындалады. ІҰжат тікелей алып тастауға белгіленуі мүмкін. Құжаттарды алып тастау, конфигуратор кезењіне тапсырылуы мүмкін. Егер мұндай мүмкіндік болатын болса, онда қолданушыныњ жұмысы барысында, алып тастау режимін бекітуге болады. Немесе құжатты алып тастау, немесе оны алып тастауға белгілеу қажет ”Сервис” мәзіріндегі ”Параметры” бөлімін, ”Жалпы” қойылымға, “Обьектілерді алып тастау режимі” параметры.

Алып тастау белгі режим жүйесі ақпарат базасыныњ бұтіндей аударылғанын қолдайды. Яғни берілген режимде тікелей құжаттарды алып тастау жұргізілмейді. Тек алып тастау белгісі белгіленеді. Алып тастауға белгіленген, алып тасталынатын құжаттар, ”Операция” мәзіріндегі ”Белгіленгенді алып тастау” бөлімін тањдау арқылы жүргізіледі.

Қолымен енгізілген операцияны белгілеуі кезінде, оныњ бухгалтерлік жазулары алып тасталынбайды, тек бухгалтерлік нәтижелерден босатылады.

1С: Бухгалтериясы журнал операциясындағы бухгалтерлік жазуларды тексеруде, “Корректные проводки” деген арнайы режимі болады. Ол бойынша синтетикалық есеп дењгейіндегі өткізілген бухгалтерлік жазулардыњ тізімін анықтауға мүмкіндік беріп және содан барып операциядағы бухгалтерлік жазуларды тізімге енгізуіне сәйкес тексереді. Журнал операциядағы бухгалтерлік жазуларды тексеру үшін ”Әрекет” мәзіріндегі “Проводокаларды тексеру” бөлімін қолданып шақыруға болады.

Типтік операциялар

1. Негізгі мүмкіндіктері. Типтік операциялардыњ тізімі, топтары.
2. Операциялар тізіміндегі іздеу.
3. Типтік операцияларды редакциялау.
4. Типтік операциялардыњ реквизиттерін толтыру ережелері.
5. Типтік операциялардыњ формулалары.

1. Негізгі мүмкіндіктері. Типтік операциялардыњ тізімдері, топтары.

Кәсіпорында орын алып отыратын көптеген операциялар бухгалтерлік есеп тұрғысынан бір типті сипатқа ие болып, бірдей бухгалтерлік жазулардыњ көмегімен көрсетіледі.

Есепте стандартты жағдайларды көрсету үшін “1С:Бухгалтерияда” типтік операциялар қолданылады. Олардыњ көмегімен стандартты немесе жиі қайталанатын операцияларды автоматтандыруға болады. “1С:Бухгалтерия” бухгалтерге өздігінше типтік операцияларды құруға, жүйені өзініњ талабына икемдеуге мүмкіндік береді.

“1С:Бухгалтерияға” орын алған шаруашылық операциялар туралы ақпаратты енгізу үшін екі негізгі режим қарастырылған: операцияларды қолмен енгізу және операциялардыњ құжаттардыњ негізінде автоматты тұрде енгізілуі.

Операцияларды қолымен енгізген жағдайда қолданушы енгізілетін операцияныњ барлық реквизиттерін толтыру қажет: операцияныњ сомасы, операцияныњ мазмұны және басқа да реквизиттер. Сонымен қатар бухгалтерлік қорытындыларда шаруашылық актілерді көрсету үшін бухгалтерлік жазуларды да қолымен енгізу қажет.

Операцияларды қолымен енгізу режимі иілгіштігімен ерекшеленеді – кез-келген операцияныњ реквизитін жазып, қажетті бухгалтерлік жазуларды енгізуге болады. Сонымен қатар оны игеру барысы қарапайым болып келеді.

Бухгалтерлік құжаттарды пайдаланған кезде (1С:бухгалтерия жүйесіндегі электронды құжаттар), қолданушы тек қана құжатпен жұмыс істейді, ал операция атоматты тұрде қалыптасады. Операцияны қалыптастыру алгоритмі Конфигуратормен анықталынады, ал толтырылған құжат операциялардыњ реквизиттерін толтырудыњ және бухгалтерлік жазу берудіњ бастапқы ақпарат базасы болып табылады. Операцияларды қолымен енгізуге қарағанда бұл режим операцияны қалыптастыруды толығымен автоматтандырады: қолданушы осы операцияныњ реквизиттерін және құрастырылған бухгалтерлік жазуларды тұзете алмайды.

Типтік операцияларды екі режим арасындағы байланыс ретінде қарастыруға болады. Бір жағынан, типтік операциялар қолдануда қарапайым болып келеді және арнайы тілді игеруді талап етпейді. Сонымен қатар, күрделі бухгалтерлік жазулар типтік операцияларды енгізген кезде автоматты тұрде енгізіліп отырады. Екінші жағынан, типтік операциялар, нақты алғанда, операцияларды енгізуді тек ұлгі болып табылады. Операциялар реквизиттерініњ мазмұны және бухгалтерлік жазулардыњ құрамы операцияны енгізген кезде немесе кейінірек, операцияны редакциялау режимінде тұзетілуі мүмкін. Осы жағдайда типтік операцияларды қолдану иілгіштігі операцияларды қолымен енгізу режимімен салыстыруға келеді.

Типтік операциялар – программаныњ соњғы қолданушысына арналған режим. Ол жиі кездесетін шаруашылық операцияларды енгізуді автоматтандыруға мүмкіндік береді. Типтік операцияларды қолдану есептеулерде және корреспонделінетін шоттарды көрсетуде қателесуге жол бермейді.

1С:Бухгалтерия жүйесінде типтік операцияларды пайдалану үшін алдын-ала типтік операцияныњ шаблонын құру қажет. Типтік операцияны енгізген кезде қолданушыға толтыру үшін толығымен немесе жартылай толтырылған реквизиттерді қамтитын операцияныњ нұсқасы беріледі. Корреспонделінетін шоттар, сома, талдамалы есеп объектілері (субконто) және т.б. реквизиттер толтырылып шығарылады. Іолданушы тек автоматты тұрде енгізілген мәліметтерді тұзетіп немесе жетіспейтін ақпаратты енгізіп, операцияны” Операциялар журналына”: жазады.

Типтік операцияныњ шаблоны дегеніміз - белгілі бір шаруашылық әрекетті рәсімдеу үшін бухгалтерлік жазуларды қалыптастыру сценарийі. Шаблон келесілерді қамтиды:

• операцияныњ реквизиттерін толтыру ережелері: мерзімін, номерін, сомасын және мазмұнын;
• операцияныњ формасында қарастырылған қосымша реквизиттерін толтыру ережелері;
• операцияға берілетін бухгалтерлік жазулардыњ тізімі;
• бухгалтерлік жазулардыњ реквизиттерін толтыру ережелері: корреспонделінетін шот, сома, субконто, саны, валюталар және валюталардыњ сомасы;
• бухгалтерлік жазулардыњ сомасын есептеу формулалары.

Типтік операциялар бухгалтерлік операцияларды енгізу үшін пайдаланған жағдайда шаблонға сәйкес енгізілетін операция үшін автоматты тұрде бухгалтерлік жазулар қалыптасады. Операцияны енгізген кезде Ұсынылған проводкаларды және реквизиттердіњ мәндерін өзгертуге болады.

“1С:Бухгалтерия” типтік операцияларды кез келген мөлшерде құруға мүмкіндік береді. Типтік операцияларды қарап шығу және редакциялау үшін олар қолданушыға тізім ретінде беріледі. Типтік операциялардыњ тізімін ашу үшін 1С:Бухгалтерия жүйесініњ бас мәзірінен “Операциялар” мәзірінен “Типтік операциялар” нұктесін тањдау қажет. Тізімдегі типтік операцияларды көріп шығуды және іздеуді ыњғайлы ету үшін оларды топтарға біріктіруге болады. Әр топ, өз кезегінде, тікелей типтік операцияларды немесе басқа да топтарды қамтуы мүмкін. Типтік операциялар тізіміндегі топтардыњ күрделілігі 10 дењгейге дейін болуы мүмкін. Тізімдегі операциялар алфавит бойынша реттеліп отырады.

Типтік операцияныњ аталуын өзгерту үшін “Әрекет” мәзіріндегі “өзгерту” нұктесін тањдау немесе Shіft – Enter пернелерін басу қажет. Осы жағдайда жүйе ағымдағы жолдыњ аталуын редакциялау режиміне өтеді.

Enter пернесін басудан кейін редакциялау аяқталады. өзгерістерді енгізген кезде атаудыњ ерекшелігі бақыланып отырады. өзгерістерді енгізуден бас тарту үшін Esc пернесін басу қажет.

Типтік операциялар тізіміне жања топты енгізу үшін аспаптар тақтасындағы “Типтік операциялар” терезесін тышқанмен басу немесе CtrІ+F9 пернелерін басу қажет. Егер типтік операциялар тізіміне енгізіліп отырған типтік операциялардыњ жања тобы тізімніњ белгілі бір тобына тұсуі тиіс болса, енгізу алдында осы топқа өту қажет.

Жедел іздеуді орындау үшін типтік операцияныњ атын теру

қажет.

Еркін іздеу режимі аса кењ мүмкіндіктерге ие. Ол іздеуді бағаналардыњ кез келген мәндері бойынша екі бағытта жүргізуге мүмкіндік береді. Еркін іздеу барлық тізімдер үшін стандартты тұрде орындалады.

Жоғарыда аталған әрекеттерден басқа типтік операциялардыњ тізімінен операцияларды Операциялар журналына енгізуге болады. Операцияны енгізу үшін тізімнен ұлгі ретінде пайдалануға болатын типтік операцияныњ атын тањдап, аспаптар тақтасындағы “Типтік операциялар” терезесін басу қажет. Осы әрекеттерді орындағаннан кейін экранға операцияны енгізу диалогы шығады.

Типтік операцияларды енгізген кездегі нұсқа қолымен енгізілген операцияныњ нұсқасынан ерекшеленеді. Операция нҰақасыныњ атауында “Жања” сөзінен кейін жақшаныњ ішінде типтік операцияныњ аты шығады, ал аспаптар тақтасына 2 нұкте қосылады (“автотолтыру” және “енгізуді жалғастыру”). Типтік операцияныњ нұсқасын ашқан кезде автотолтыру режимі автоматты тұрде шығады.

Типтік операция проводкаларды қамтуы мүмкін. Осы жағдайда операцияныњ реквизиттері типтік операцияныњ шаблонында анықталынған мәндермен толтырылады. Іолданушы Ұсынылған шаблонды пайдалана отырып бухгалтерлік жазуларды толықтыра алады.

Типтік операцияларды автотолтыру режимін қосу жағдайында енгізген кезде тек жетіспейтін мәндер мен реквизиттер шығады.

Тиісті формулалар типтік операциялар шаблонында көрсетілетін болса, проводкалар мен басқа да мәндердіњ сомалары автоматты тұрде есептелініп отырады.

Типтік операцияны енгізгеннен кейін ол әдеттегі операциямен бірдей болады.

Типтік операцияны редакциялау барысында операцияныњ реквизиттерін толтыру ережелері сипатталып, операциялар проводкаларыныњ тізімі қҰрылады. Типтік операцияныњ шаблонын редакциялауға байланысты барлық жұмыстар арнайы редакциялау терезесінде орындалады.

Редакциялау терезесін шақыру үшін типтік операциялардыњ тізімінен редакциялауға қажетті операцияныњ атын тањдап, аспаптар панеліндегі “Типтік операциялар” терезесініњ “Редакциялау” нұктесін немесе Ѓ5 пернесін басу қажет.

Экранға типтік операцияныњ шаблонын редакциялау терезесі шығады.

Терезе екі бөлімнен тұрады. Терезеніњ төменгі бөлігінде

Конфигураторда қҰрылған операцияныњ нысаны беріледі. Операцияныњ нысаны “қолымен” енгізу кезінде пайдаланып, операцияныњ келесі реквизиттерін енгізуге мүмкіндік береді: мерзімі, номері, сомасы, операцияныњ мазмұны, проводкалар.

Нысанныњ сыртқы көрінісі Конфигураторда қалыптасып, тұрлі болуы мүмкін. Бірақ, операцияныњ нысаны әрдайым операцияныњ реквизиттері қамтылған операцияныњ аталуынан тұрады.

“1С:Бухгалтерия” жүйесінде бухгалтерлік есепті жұргізген кезде талдамалы, сандық және валюталық есептерді жүргізу мүмкіндіктері кењінен пайдаланады. Осы жағдайда операция нысаныныњ проводкалары тізіміне бухгалтерлік жазулардыњ тиісті реквизиттерін толтыру үшін бағаналар қосылады: аналитикалық есеп объектілері, саны, валюта тұрі, валютадағы сомасы.

Операцияныњ реквизиттерін редакциялау осы реквизиттерді толтыру ережелерін анықтаудан тұрады. Жалпы, операцияныњ нысанында:

• операцияныњ мерзімі;
• операцияныњ номері;
• операцияныњ сомасы;
• операцияныњ мазмұны орын алып отырады.

Бұдан басқа, операция нысаны тұрлі ақпараттарды енгізу үшін

қосымша реквизиттерді қамтуы мүмкін. Операция нысанындағы қосымша реквизиттердіњ құрамы мен орналасуы Конфигурация кезењінде анықталады.

Реквизитті тањдау үшін жай ғана оны тышқанмен басу қажет – тањдап алынған реквизитте курсор пайда болады. Шаблонды редакциялау терезесініњ жоғары жағындағы басқарушы элементтер тањдап алынған реквизит үшін ережелерді көрсетеді.

Типтік операциялардыњ проводкалары типтік операциямен рәсімделетін шаруашылық әрекеттердіњ нәтижелерін бухгалтерлік қорытындыларда есепке алуға мүмкіндік береді. Жалпы алғанда, типтік операцияныњ шаблоны типтік операцияны енгізген кезде енгізуге болатын реквизиттер мен проводкалардыњ тобын қамтиды. Типтік операция шаблоныныњ бухгалтерлік жазулар тізімін редакциялау екі кезењде орындалады: бірінші проводка қҰрылады, екінші кезењде реквизиттердіњ мәні енгізіледі.

Жања проводканы құру үшін жања проводка қҰрылатын жолға курсорды орнатып џns пернесін басып немесе аспаптар тақтасындағы типтік операциялардыњ шаблонын редакциялау терезесінен “Жања проводка” нұктісен басу қажет.

Типтік операция проводкасыныњ тізіміне корреспонденциялар тобы тұріндегі күрделі проводкалар да енгізілуі мүмкін. Әрбір күрделі проводка проводканыњ дебеттік (немесе кредиттік) шоттын белгілейтін бас корреспонденциядан және бірнеше (99999 дейін) оған тәуелді корреспонденциялардан тұрады. Күрделі проводканыњ негізгі шарты – бас корреспонденцияныњ сомасы барлық тәуелді корреспонденциялардыњ сомасына тењ болуы тиіс.

Жања корреспонденцияны құру үшін корреспонденция қҰрылатын жолға курсорды орнатып џns пернесін басып немесе аспаптар тақтасындағы типтік операциялардыњ шаблонын редакциялау терезесінен “Жања корреспонденция” нұктісен басу қажет.

Операцияныњ өзін енгізген кезде күрделі проводкалардыњ корреспонденциясы автоматты тұрде проводкалар шоттарыныњ толтырылуы негізінде бөлініп отырады.

Жања проводканы немесе типтік операцияныњ корреспонденциясын бар проводкалар мен корреспонденциялардыњ ұлгі ретінде қолдана отырып құруға болады. Әсіресе, бұл реквизиттерінде елеулі айырмашылық жоқ бірнеше проводкалар мен корреспонденциялар құру қажет болған кезде ыњғайлы.

Көшіру үшін келесі әрекеттерді орындау қажет:

• типтік операциялар тізімінен ұлгі ретінде пайдалануға болатын проводканы немесе корреспонденцияны тањдау қажет;
• Ѓ9 пернесін немесе аспаптар тақтасындағы типтік операцияныњ шаблонын редакциялау терезесініњ нұктесін басу қажет.

Типтік операциялар тізіміне реквизиттері ұлгіден көшірілген мәндермен толтырылған жања проводка немесе корреспонденция қосылады.

Жања проводкаға көшірген кезде реквизиттердіњ мәндері ауыспайды – оларды енгізу қажет.

Проводканы немесе корреспонденцияны жою үшін келесі әрекеттерді орындау қажет:

• типтік операциялар проводкаларыныњ тізімінен жойылатын проводканы немесе корреспонденцияны тањдау қажет;
• DeІ пернесін немесе аспаптар тақтасындағы типтік операцияныњ шаблонын редакциялау терезесініњ тиісті нұктесін басу қажет.

Экранға жою қажеттілігі туралы сұрау шығады. “Ия” жауабынан кейін тањдап алынған проводка немесе корреспонденция жойылады.

Типтік операция шаблоныныњ әрбір реквизиті үшін сол реквизитті автоматты тұрде толтыру немесе мәндерін есептеу ережелерін сипаттауға болады. Ол үшін типтік операциялар шаблонын редакциялау терезесініњ жоғары жағында орналасқан басқару элементтері қолданылады.

Терезеніњ төмен жағынан реквизит тањдап алынғаннан кейін ережелерді редакциялау үшін терезеніњ жоғары бөлігіндегі қажетті басқару элементін тышқанмен басу керек.

Терезеніњ жоғары бөлігінен төменге өту үшін Shіft+F6 пернелерін басады.

Тањдап алынған реквизитте курсор пайда болады, ал терезеніњ төменгі бөлігінде редакциялау үшін тањдап алынған реквизит көмескі жазумен белгіленеді.

Басқару элементтерініњ әрқайсысын сипаттап өтейік:

өріс. Бұл элемент ақпараттық болып есептелінеді – мҰнда типтік операциялар шаблонын редакциялау терезесініњ төменгі бөлігінде тањдап алынған реквизиттіњ аты көрсетіледі.

Белсендету (активизация). Бұл басқару элементі редакцияланатын реквизит үшін операцияны енгізген кезде редакциялау режиміне өтуді Ұйғарады.

Типтік операцияны енгізген кезде бағдарлама қолданушыны толтыруды талап ететін операцияныњ реквизиттері бойынша “жұргізеді”. “Белсендету” элементі үшін келесі мәндердіњ бірін тањдап алуға болады:

Авто – реквизит бұрынғы операциялардыњ реквизиттерін

редакциялау нәтижелеріне тәуелді белсендетіледі;

Егер типтік операцияны енгізу барысында реквизиттіњ мәні автоматты тұрде енгізілмесе, реквизит редакциялау режиміне өтеді.

Белсендету – реквизит мәнніњ көрсетілуі-көрсетілмеуіне

байланыссыз белсендетіледі;

өткізу – мәнініњ көрсетілуіне тәуелсіз реквизит өткіліп отырады;

өзгертпеу – типтік операцияны енгізген кезде реквизит редакцияланбайды.

Типтік операцияны енгізген кезде реквизитті редакциялау Enter пернесін басумен аяқталса, келесі редакцияланатын реквизитке өту автоматты тұрде іске асып отырады.

Көшіру. ‘Көшіру” элементі типтік операциялардыњ реквизиттерін басқа реквизиттерді көшіру арқылы толтыруды Ұйғарады. Бұл берілген реквизиттіњ мәндері басқа реквизиттермен сәйкес келіп, автоматты тұрде толтырылады деген сөз. Бұл режим, әдетте, типтік операция бірнеше проводкалардан тҰрған жағдайда қолданылады. Көшіру режимі типтік операцияны пайдаланған кезде бірінші проводкадағы субконтоныњ нақты мәнін тањдап, басқа мәндері автоматты тұрде енгізуге мүмкіндік береді. “Көшіру” элементі көшіру режимін тањдаумен байланысты тізім қамтылған өріс тұрінде болады. Келесі мәндерді тањдап алуға болады:

Авто	Жоғарыда тҰрған проводканыњ реквизиті толтырылған жағдайда жүйе берілген реквизитті толтыруды автоматты тұрде іске асырып отырады. Яғни, “Авто” жағдайында бағдарлама өзініњ Ұйғаруы бойынша мүмкін болатын мәндерді қойып отырады.
Көшірмеу	Берілген өрістіњ мәндерін көшіру орындалмайды;
Реквизиттіњаталуы	Мәні редакцияланатын реквизитке көшірілетін операцияныњ немесе проводканыњ аталуы. Осы нұсқа берілген реквизиттіњ мәндерін көшіруге мәжбұр етеді.

Көшіру үшін ұлгіні тањдаған кезде жүйе тањдап алынған реквизиттер үшін осы операцияныњ орындалу мүмкіндігін қарастырады.

Типтік операциялар реквизиттерініњ мәндері еркін тұрдегі формулалар бойынша есептелінуі мүмкін. Ол үшін 1С:Бухгалтерия жүйесініњ арнайы орнатылған тілі қолданылады.

Типтік операцияныњ формуласы типтік операцияныњ белгілі бір өрісініњ мәнін есептеу үшін арналған. Ол өзара ұтірмен бөлінген бір немесе бірнеше белгілерден тҰруы мүмкін. Формуладағы белгілер ретімен солдан оњға қарай есептелінеді. Әрбір есептемеден кейін нәтиже өріске шығарылып отырады. Формуланы орындау барысында өріске соњғы амал шығарылады. Амал – мән есептелінетін математикалық амал. Амал сандардан, функциялардан, мерзімдік мәндерден, атрибуттардан, символдардан тұрады.

Формулаларда келесі арифметикалық амалдар орын алуы мүмкін:

Іосу (Оп1+Оп2)

Алу (Оп1-Оп2)

Көбейту (Оп1*Оп2)

Бөлу (Оп1/Оп2)

Бөлуден қалған

қалдық (Оп1%Оп2)

Минус (-Оп1).