Саясаттанудағы негізгі парадигмалар

Парадигма(грек.теория, үлгі деген сөзі)- зерттелетін мәселені шешу үшін үлгі ретінде алынған теория. Саясаттануда парадигма деп-саяси өмірді бейнелеуде білімді ұйымдастырудың сынын білдіретін, әлеум-к құбылыстардың бір тобын теориялық пайымдау үлгісі деп мойындаған негізгі тұғырнама желісін айтады. «Парадигма» ұғымын 20ж.ғылыми айналымға алғаш енгізген америка философы Және қоғам тарихын зерттеушісі-Г.Кун. Саясаттанудағы негізгі парадигмалар:

Теологиялық парадигма(гр.Тео-құдай, логос-ілім)-саясатты, билікті құдайдың құдіретімен түсіндіреді. Яғни, адамға саясат әлемін, саяси қатынастарды түсіндіретін діни пайымдар құдай берген деп қабылданады.1 )Теолог-қ парадигма-ң даму-ң бастапқы кезеңдерінде мифология көрнекті орын алды, өйткені мифтер көптеген халық-ң өмірінде әр түрлі дәрежеде өз уақытының саяси проблема-ң көрінісі ретінде қызмет етті.Бұл парадигма саяс.ғылым-ң алғашқы дами бастаған кезеңінде п.б. 2)Натуралистік парадигма -саясатты әлеум-к сипаты жоқ табиғи себеп-мен, атап айтқанда, геогр-қ ортамен, биологиялық және психофизиология-қ ерекшеліктерімен түсіндіреді. Натур-к парадигма мемлекет пен билік-ң шығу тегінің табиғилығын, олар-ң пайда болуы мен қызмет етуінің табиғи қажеттілігін негізге алады. 3)Әлеуметтік парадигма -саясаттың табиғаты мен пайда болуын әлеум-к факторлар арқылы түсіндіреді. Қоғамдық өмір-ң тұтастай түсінігінен шыға отырып, әлеум-к парадигма қоғамдық дамуды ішкі қарама-қайшылыққа толы процесс ретінде қарастырады. Әлеум-к парадигма таптар мен тап күресінің идеологиясының концептуалды тұғыры болып табылады. 4)Тиімді (рационалды)-сыни парадигма – саясаттың табиғатын оның өз ішіндегі себептермен, қасиеттермен, элементтермен түсіндіреі. Ол 2ге бөлінеді: жанжалды парадигма(конфликт) XIXғ.пайда болған. Негізін Маркс, Бентли, Земмель, Козер т.б.қалады. Олар саяси өмірде дау-жанжал, шиеленістер шешуші рөл атқарады. Қазір бұл теорияны қолдаушыға-Дарендорф, Бертон т.б.жатады. Мәмілеге келу (консенсус) парадигмасы-қарсы тараптар-ң мүдделер-ң түйісуі мен өзара келісімі негізінде қол жеткізілетін нақты компромис. Олар саяси өмірдегі жанжал, қайшылық-ды жоққа шығармайды. Алайда оларды мәмілеге келуден 2ші орынға қояды. Өкілдеріне: Вебер, Дью, Дюркгейм, Парсонстар жатады.