КІРІСПЕ. Республика Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстанның әлемдегі ең алдыңғы қатарлы дамыған

Ұлы Абай 25-ші қара сөзінде: «Ғылым, өнер - дүниенің кілті. Оны білгенге дүние арзанырақ түседі» дейді. Абай «ғылым, өнер» дегенде алдымен білімді меңзеп отырса керек. Өзі өмір сүрген XIX ғасырда халқының жаппай сауатты болуын аңсаған ағартушы, ойшыл ақын қазақтың тек ғылым-білімнің арқасында ғана мойыны озық тұрған жұрт қатарлы көзі ашылатынын білді. Көктегі Шолпан жүлдыздай жарқырап,ақыл-ой мәңгілігіне айналған Абай біздің заманымыздың да шекесінен қарап түрғандай. Өйткені, «ғылым-өнердің дүниенің кілті» екені қалың ұйқыдағы даланы оятуға ұмтылған ұлтымыздың үш бәйтерегі Абай, Шоқан, Ыбырайдан бастап, Алаш арыстарына дейін қандай ақиқат болса, бүгін жаһандану деген аждаһаның алдында тұрған қазақ елі үшін де соншалықты маңызды. XXI ғасырдың Абай заманынан уақыт айырмашылығы болғанымен, тәлім-білім туралы мақсат-мүдде, түсінік өзгерген жоқ. Бәсекеден тұратын бүгінгі әлемде ұлтымыздың өзгелерге жұтылып кетпеуі үшін басты тегеурін – ұлттық тәрбие, тәлім мен білім болмақ. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан халқына «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты Жолдауында: «Білім беру реформасы табысының басты өлшемі - тиісті білім мен білік алған еліміздің кез келген азаматы әлемнің кез келген елінде қажетке жарайтын маман болатындай деңгейгекөтерілу болып табылады» деді. Өмірдің басқа салаларындағы сияқты тәлім реформасы да осы қызметтегі өзгеріс қана емес, табыс жолындағы мол ізденістерге негізделуі керек.

Республика Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстанның әлемдегі ең алдыңғы қатарлы дамыған елу елдің қатарынан көрінуін межелеп отыр. Ол үшін өмірдің қай саласында да бәсекеге негізделген халықаралық стандарттарға сай келетіндей дамуға қол жеткізуіміз қажет. Мектептердің он екі оқу жылдықбілім бағдарламасына көшу мақсаты да осы халықаралық талаптардан туындайды. Ол үшін алдымен өнегелі тәрбие және сапалы біліммен қаруланған өнегелі тәрбиеші және білікті мұғалімдер дайындау міндеті тұрады.

Мұғалімге балаларға болған үлкен жаупкершілік жүктелінеді.Осыған ол өз қызметіне орай келесідей міндеттерді атқаруы шарт:

- оқу-үйретім пәнін талапты деңгейде ұсына білу;

- шәкірттермен адамгершілік-инабаттылық негізінде қарым-қатынас түзу;

- тәлім, тәрбиелік ортаны шәкірттердің оқу-үйретім еңбегіне үйлестіру;

- дәстүрлі және жаңалықты педагогикалық технологияларды ғылыми- әдістемелік бағытта пайдалана білу;

- өзін-өзі ұстаздық деңгейде көрсете білу.

Аталған міндеттерді атқарудың басты шарты-мұғалімнің кәсіби шеберлігі, оқу-үйретім әдістемелері мен педагогикалық технологиялары. Дәстүрлі емес, яғни жаңалықты технологиялар балаларды мектепке болған ынтасы мен қызығуларын арттырады, шығармашылық қызметтестік пен бәсекелестік жағдайлар қалыптастырады, баланың тұлғалық болмысына дем беріп, іске қосады, балаларды өз қадірін сезінуге баулып, ұлттық құндылықтар және мәдени айырмашылықтарды құрметтеуге тәрбиелейді, оларға шығармашыл еркіндік ләззатын танытып, ең бастысы - қуанышқа бөлейді.

Келтірілген технологиялық амалдарды іске асыру, әлбетте, ең алдымен мұғалімнің тұлғалық деңгейіне, ептіліктері мен дағдыларына, өмірлік тәжірибесіне байланысты. Мұндай тәжірибелік қор күнделікті отбасылық тәрбие міндеттерін, тәлім және тәрбиенің нақты сәттегі қажеттерін орындауға әрине жеткілікті. Алайда, бұл тұрмыстық тәлім –тәрбиелік білімдердің, ептіліктер мен дағдылардың жүйелілігі, ғылыми тереңдігі мен негіздемелігі жоқ. Әрбір мұғалімнің тәлім, тәрбие мәселелерін шешудегі табиғи мүмкіндіктері, қызметтік ой-өрісінің қанат жайюы оның өз әрекет-қылығы мен іс-әрекетінде ғылыми тұлғалық педагогика тағылымдарына арқа сүйеюіне,тәлім мен тәрбиенің озат идеялары мен әдістемелерін пайдалана білуіне тәуелді. Осыдан әрбір бүгінгі мұғалім де, ЖОО қабырғасындағы бүгінгістудент – болашақ мұғалім де ғылыми, жаңалықты педагогика негіздерін шаршамай, талмай меңгеруі міндетті.

Адам өмірінің барша саласына нарықтык жүйенің енуімен «Педагогика» пәнінің мазмұны түбегейлі өзгеріске түсті. Бұдан 10-15 жыл бұрын мектеп тәжірбиесінде қолданылып жүрген педагогикалық теориялар бүгінгі таңда өз қажеттелікмаңызың жойды.

Ғұлама бабамыз Әль-Фарабидің өз дәуірінен қалдырған – «Бірінші мәселе – білім емес, тәрбие. Тәрбиесізге берген білім адамзатқа апат әкеледі» – деген өсиетінің іске асу заманы енді туды.

Бүгінгі педагогика – «білім беру» емес тұлға қалыптастыру бағытындағы ғылым.

Оқырман назарына ұсынылып отырған теориялық еңбек аталған бағытты ұстанымға алып, өз негізіне профессор Н.Д. Хмельдің біртұтас педагогикалықүдеріс жөніндегі ғылыми-педагогикалық тұжырымдамаларын, Р.Р.Масырованың жаңалықты (инновациялық) тәлім, тәрбие идеяларын, В.С. Кукушиннің оқу-тәрбие үлгілерін (парадигмаларын), озат тәжірибешіл-педагогтар Құмаш Нұрғалиевтің, Архимед Ысқақовтың, Құсайын Айтқалиевтің т.с.с. басқа да Отандық және шет елдік ғалым-педагогтар мен мектеп ұстаздарының ғылыми-теориялық, тәжірибелік ұсыныстарын пайдаланды.

Тәлімдік пәнді қолайлы меңгерту мақсатында бағдарламалық тақырыптар бірнеше дербес, нақты мақмұндық ауқымға ие сұрактарға жіктеліп берілді.

Такырыптардың ізбе-ізделік баяны оқырман үшін жаңалықты болған мәселелер ауқымын қабылдау қисынына (логикасына) сай орындалып, педагогикада қалыптасқан үдерісті мемлекеттік тәлім, тәрбие стандартына және жаңа заман талаптарына сәйкес ескеру мен пайдалану берік назарға алынды.

Автордың өз алдына қойған маңызды мақсаттарының бірі - «Педагогика» бағдарламасындағы бұрыннан белгілі тақырыптарды мүмкіндігінше толықтай ұсынып, осы күнге дейін қазақ тіліндегі оқулық, оқу құралдарына енбеген жаңалықты, тұлғалық педагогика, инновациялық педагогика, педагогикалық технологиялар мен біртұтас педагогикалық үдеріске байланысты терминдік, теориялық материалдарды жаңаша көзқараспен заман оқырмандары назарына жеткізу. Оның қалай іске асқанын оқырман өзі бағалар.

Мұғалімдік қызметіңізге сәттілік тілейтін:

Автор