Билет № 47. Егер белгі уақыт арқылы тізбектелген болса, онда оны уақыт(уақыттық мерізімдік) (временной) қатары деп атайды

Егер белгі уақыт арқылы тізбектелген болса, онда оны уақыт (уақыттық мерізімдік) (временной) қатары деп атайды.

Динамикалық, тренд, уақыт қатарларының уақыт арқылы тізбектелген сандық мәндері - деңгейлері (уровни) деп аталады.

Белгілі уақыт моменттеріне құрылған қатарды моменттік деп атайды.

Егер деңгейлер уақыт интервалдары бойынша анықталған болса, онда қатар интервалдық деп аталады.

Уақыт қатарлары көрсеткіштерінің абсолют шамасы немесе орта мән, салыстырмалы шамаларымен де беріледі.

уақыт қатарының ұзындығы деп алғашқы моментінен бастап. Соңғы моментіне шейінгі аралықты айтады. Мысалы 1-3 мысалдың үшеуінде де уақыт қатарының ұзындығы 4 айға тең.

Егер уақыт қатарының ұзындығы өлшеусіз («ғасырлық») болса, онда ол тренд қатары, яғни экономикалық процесстің жалпы

өзгеру динамикасын көрсететін қатар деп аталады. Өзгеру динамикасы да тұрақталынған (біркелкі) болады.

Егер уақыт өткен сайын белгілі мөлшерлі уақыттан кейін үнемі сәйкес ауытқулар (колебания) болса, онда оны сезондық ауыту дейді.

Билет № 49. 2. Аномальдық деңгейі дегеніміз – зерттеліп жатқан экономикалық құбылысқа сәйкес келмейтін, тіпті қайшы келетін, күтілетін заңдылықты өзгертіп жіберуі мүмкін көрсеткіштерінің мәні.

3 а) І себебі – техникалық агрегация (қатар құрған кездегі) кезіндегі немесе дезагрегация, информацияны кіргізгендегі қателер – І түрдегі қателер

б) ІІ түрдегі қателер – факторларға объективті себептердің әсері. Мұндай қателерді алып тастап, жөнге келтіруге болмай шығады.

І Қолданылатын әдістердің бірі

Ирвин әдісінің формулалары

- нің мәндері таблицалық мәндермен салыстырылады . Егер кеткен қателер І түрдегі болса, сәйкес келмейтін деңгейлік мәнді екі шеткі мәндерінің қосындысының жартысы ретінде алады. Сөйтіп (стационар) жөнге келтіріліп түзетілгеннен кейін тренд моделін алуға болады.

Билет № 51. Үлестірілген лаг айнымалылы модель

Мұндағы -тің -ке әсері мерзім ішінде сақталады;

- қысқа мерзімдік мультипликатор, яғни -тің -ке осы моменттегі әсері; -тің -ке мерзім ішіндегі мультипликаторы.