Географиядан қазақ тiлiнде шпаргалка. 4 страница. Әл-Фараби 826.М. Қашғаридың “Диуани луғат-ат-түрк” атты еңбегінде географиялық түсіндіктер берілген

Әл-Фараби
826.М. Қашғаридың “Диуани луғат-ат-түрк” атты еңбегінде … географиялық түсіндіктер берілген

Өзендер туралы
827.М. Қашғаридің “Дөңгелек картасын” зерттегендер

К. Миллер, А. Герман
828.Орта Азияның физикалық географиясы мен геологиясына арналған “Түркістан” еңбегін жазған

И. Мушкетов
829.Жер қойнауында тоқтаусыз жүріп жатқан қозғалыстарды атайды

Тектоникалық
830.Биік таулы аймақтардағы жер бедерін қалыптастырушы факторлардың бірі

Мұздықтар
831.Тұран ойпатын Қазақстан жерінде екі бөлікке бөлетін өзен

Сырдария
832.Каспий маңы ойпатындағы төбешіктерді сипаттаған ғалым

К. Бэр
833.Торғай үстірті арқылы ағып өтетін өзендер

Есіл, Тобыл
834.Сарыарқаның өте көрікті таулары

Қарқаралы, Баянауыл
835.Орал тауының Қазақстан жеріндегі табиғи жалғасы

Мұғалжар
836.Жоңғар Алатауының бірден-бір ерекшелігі – тау төбелерінде

Жазықтардың болуы
837.Қазақстанның ең биік нүктесі орналасқан

Қырғызстанның шекарасында
838.Қазақстан аумағына түгілдей кіретін жота

Қаратау
839.Қазақстан аумағын тұтастай теңіз суы басып жатқан

Палеозойға дейін
840.Мезозой эрасында теңіз Қазақстанның тек... басып жатқан

Батысын
841.Неогеннің аяғында күшті тектоникалық қозғалыс әсерінен Қазақстанда … тау түзілу болған

Альпілік
842.Жер қыртысының қозғалысы мен өзгерісін зерттейтін ғылым

Тектоника
843.Қазақстанның ежелгі платформалы аймағы

Шығыс Еуропа
844.Қазақстанның жас платформалы аймағы

Батыс Сібір
845.Кайнозой эрасында пайда болған таулар

Жоңғар Алатауы
846.Қазақстанның барлық аймақтарында кездеседі

Антропогендік шөгінділер

847.Қазақстанның жер қойнауында Менделеев кестесіндегі элементердің... кездеседі

99 түрі
848.Қазақстанда мұнай бірінші рет алынды

Эмбіде
849.Қазақстан қойнауынан алғашқы отандық мұнай алғанына жүз жыл толғаны тойланды

1999 ж.
850.Дүние жүзіндегі ең ірі “Алып” көмір кеніші орналасқан қала

Екібастұз
851.Қазақстандағы темір кені

Сарыбайда
852.Қазақстанның дүние жүзі бойынша 3-ші орын алатын рудасы

Марганец
853.Қазақстанның хромит кен орындарының 99% кездеседі

Мұғалжарда
854.Полиметалл кенінің құрамында болады

Қорғасын, мырыш
855.Қазақстанда... алтын кен орыны бар

190
856.Қазақстанда сирек кездесетін металлдар шоғырланған

Орталықта
857.Қазақстандағы бүкіл жер шарына теңдесі жоқ фосфорит кен орыны кездеседі

Қаратауда
858.Асбестің ең ірі кен орны

Жетіқарада
859.Қазақстанның тұзға бай ауданы

Каспий маңы
860.Қазақстан қоңыржай климаттық белдеудің... жатыр

Оңтүстігінде
861.Жер бетіне түсетін күн сәулесінің... %-тін атмосфера шағылыстырады

20%
862.Қазақстанға антициклондық ауа райын әкелетін ауа массасы

Антарктикалық
863.Қазақстанға Атлант мұхитынан келетін ауа аталады

Теңіздік қоңыржай
864.Қазақстанға тропиктік ауа массасы келеді

Жазда
865.Жоңғар қақпасы арқылы Орталық Азияға қарай соғып тұратын жел

Сайқан
866.Ебі желін алғаш рет сипаттап жазған ғалым

Ш. Уалиханов
867.Сайқан желі соғады

Қыркүйек, сәуір айларында
868.Қазақстан жерінде, қыста Сібір антициклоны орнаған кезде соғатын жел

Қордай
869.Қазақстанда жауын-шашынның ең көп түсетін жері

Батыс Алтай
870.Қазақстанның ішкі алап көлдерінің ірілері

Каспий, Арал
871.Қазақстан өзендерінің көп тараған аймақтары

Таулы
872.Қар суымен қоректенетін өзендер

Нұра, Жайық
873.Қармен қоректенетін өзен деңгейінің ең төмен кезеңі болады

Жазда
874.Климат жағдайына байланысты көлдердің көбі Қазақстанның... орналасқан

Солтүстігінде
875.Қазақстанның тектоникалық көлдері

Зайсан, Марқакөл
876.Каспий теңізі неоген дәуірінің аяғында жер қыртысының көтерілуінен бөлінді

Қара теңізден

877.Каспий теңізінің порты орналасқан қала

Ақтау
878.Қазақстанда ірі жер асты теңізі бар

Мойынқұмда
879.Қазақстанда радонды ыстық минералды су көзі орналасқан

Алмаарасанда
880.Қазақстанның барлық тауларында... мұздық бар

2724
881.Топырақтың ең негізгі қасиеті

Табиғи құнарлығы
882.Құрылымды топырақ болады

Құнарлы
883.Қазақстанның негізгі астық өндіретін алқабы орналасқан

Қара топырақты зонада
884.Топырақтың құнарлығын кемітетін табиғаттың апаты

Топырақ эрозиясы
885.Қазақстанның қарағайлы ормандары таралған

Көкшетау, Қарқаралыда
886.Дала зонасының дәрілік өсімдіктері

Шайшөп, итмұрын
887.Қазақстанның шөлінде ғана өсетін дәрілік өсімдік

Дермене жусан
888.Шөлдерде өсетін ағаш тектес өсімдіктер

Сексеуіл
889.Қазақстанның оңтүстік шөлдерінде улы өрмекші тәріздестер кездеседі

Қарақұрт
890.Шөл зонасында орналасқан қорық

Үстірт
891.Қазақстанның Үстіртінде мекендейтін жануар

Муфлон
892.Алтай аймағының ең үлкен көлі

Зайсан
893.Қаратаудың пайдалы қазбалары

Алтын, күміс
894.Қазақстан қорықтар саны бойынша ТМД-да... орын алады

16-шы
895.Ақсу-Жабағылы қорығының жануарлары

Ақ тырнақты аю
896.Марқакөл қорығының дәрілік өсімдіктері

Аралий, “алтын тамыр”
897.Сарыарқаның шөлейтті жазықтарында орналасқан ұлттық парк

Баянауыл
898.Әйгілі Шайтанкөл орналасқан ұлттық парк

Қарқаралы

899.Қазақстанда ерекше қайталанбас, болашақта табиғат ескерткіштері қатарына қосылатын нысандар

60
900.Қазақстан ең ірі Еуразия материгінің... орналасқан

Орталығында
901.Қалпына келмейтін табиғат байлықтары

Минералдық
902.Қазақстанның ең маңызды табиғи байлығы

Жер

903.Қазақстанның Шығысы бай табиғат байлықтары

Түсті металл мен су энергиясы
904.Халықты есепке алуды... деп атайды

Халық санағы
905.Қазақстанның негізгі отын көзі боп саналады

Көмір
906.Қазақстандағы толық циклді металлургия комбинаты орналасқан

Теміртауда
907.Қазақстанда әлемдегі ең үлкен ферроқорытпа заводы орналасқан қала

Ақсуда
908.Қазақстанда полиметалл өндірісінің басты ауданы орналасқан

Кенді Алтайда
909.Қуаты жағынан ірі титан-магний комбинаты орналасқан

Өскеменде
910.Алюминий шығаратын зауыт...

Павлодарда
911.Қазақстанда фосфор шығарады

Шымкент пен Таразда
912.Құрлыс материалдары өнеркәсібінде ұстастыратын шикізатқа жатады

Цемент
913.Қазақстанда мақта шаруашылығымен айналысатын облыс

Оңтүстік Қазақстан
914.Тамақ өнеркәсібінің орналасуына әсер етуші факторлар

Шикізат, тұтынушы
915.Белгілі бір затқа қарай жүргізілген бағытпен солтүстік арасындағы бұрышты атайды

Азимут
916.Жердегі өлшенген қашықтықты қағазға түсіргенде кішірейтілуін... атайды

Масштаб
917.Жер бетінің қағазға кішірейтіліп түсірген нұсқасын атайды

План
918.Жер бетінің ой-қыры планда бейнеленеде

Горизонтальдармен

919.Экватор мен меридианның 1⁰ доғасының ұзындығы

111км
920.Жер бетіндегі кез келген нүктенің орнын анықтауға болады

Географиялық координаталар арқылы
921.Географиялық координаталар... тұрады

Ендік пен бойлықтан
922.Біздің еліміз Гринвич меридианынын жатыр

Шығыста
923.Жердің ішкі құрылысындағыең сыртқы қабаты

Жер қыртысы
924.Жердің ең орталық өзегін алып жатыр

Ядро
925.Жер қабатын құрайтын тау жыныстары бөлінеді

3 топқа
926.Жер астынан балқып шыққан заттардан пайда болған жыныстарды атайды

Магмалық жыныстар
927.Жер қыртысында сыртқы күштер жерінен пайда болған тау жыныстарын атайды

Магмалық

928.Тау жыныстарының өзінің бастапқы қалпынан айрылуын... атайды

Метаморфоза
929.Жер асты дүмпулері мен жер бетінің тербеле қозғалуы... аталады

Жер сілкіну
930.Жер сілкінудің күші... балдық шкаламен өлшенеді

12 балл
931.Сейсмикалық аймақтар деп атайды

Жер сілкінетін жерлерді
932.Жер бетіне тасып төгілген отты зат

Лава
933.Құрамында әртүрлі тұздар мен газдары бар су

Минералды су
934.Таулар картада... бояумен бейнеленеді

Қоңыр
935.Таулар биіктігіне қарай бөлінеді

3
936.Жер бетіндегі ескі тау

Орал
937.Жанартау әрекетінен пайда болған жеке таулар

Ключи шоқысы
938.Теңіз деңгейінен 200 м-ден төмен тұрған жазықты атайды

Ойпат
939.Айшық тәрізді құм төбелерді … атайды

Шағыл
940.Мұхит терендігін өлшейтін құрал

Эхолот
941.Мұхит түбінің ең үлкен бөлігін алып жатады

Қазаншұңқырлар
942.Құрлықтың су кеңістігіне терең кіріп тұрған бөлігін атайды

Түбек
943.Дүние жүзілік мұхиттың бөліктері бір-бірімен жалғасады

Бұғаз арқылы
945.Дүние жүзілік мұхиттағы ең ұзын бұғаз

Мозамбик

946.Мұхит бөліктеріне жатады

Шығанақ, бұғаз
947.Су астындағы өте қатты жер сілкінуден болатын толқындарды атайды

Цунами
948.Толысу мен қайту толқындарын адам пайдаланады

Энергия өндіруге
949.Мұхитта соғатын сұрапыл дауылды атайды

Тайфун
950.Мұхит ағыстарының пайда болуының басты себебі

Тұрақты желдер
951.Мұхитты ең көп ластайтын зат

Мұнай
952.Өзеннің бетіне шығып жататын қатты тау жыныстарын атайды

Шоңғалдар
953.Сарқырамаларға салынады

Электр станциялары
954.Батыс бөлігінің суы тұщы, шығыс бөлігінің суы ащы көл

Балхаш
955.Дүние жүзіндегі ең ірі Мамонт үңгірі табылған

Солтүстік Америкада
956.Дүние жүзінде қазіргі кезде... монархия бар

30-31
957.Дүние жүзіндегі елдердің көпшілігі мемлекетті басқару формасына қарай аталады

Республика
958.Федерациялы мемлекеттер

Ресей, АҚШ
959.Конституциялық монархия мемлекеті

Жапония
960.Дүние жүзінде алғашқы халық санағы жүргізілген

Египетте
961.Қазіргі кезде әлемдегі аса ірі этнос

Қытайлар
962.Еуразиялық кеңістікте түркі халықтары мен олардың мемлекеттерінің қалыптасуын зерттеген ғалым

Л.Н. Гумилев

963.Алюминий өндірісін орналастырудағы басты фактор

Арзан энергия
964.Маңызды теңіз-каналдар

Суэц, Панама
965.Дүние жүзінде жерінің ауданы бойынша бірінші орын алатын ірі мемлекет

Ресей
966.Солтүстік Сібір мен Қиыр Шығыстағы ежелден қалыптасқан ата кәсіптің бірі

Бұғы шаруашылығы
967.Ресейдің сыртқы сауда байланыстарын жүзеге асыратын аса маңызды көлік

Теңіз

968.Беларусь Республикасы техникалық дақылдардан көп өсіреді

Зығырды
969.Украинаның ең ірі өзені

Днепр
970.Молдованың жүк тасымалдайтын негізгі көліктері

Темір жол, автомобиль
971.Грузия экспортқа шығарады

Тамақ өнеркәсібінің өнімдерін
972.Сырдария мен Әмудария өзендерінің аралығында орналасқан мемлекет

Өзбекстан
973.Өзбекстанның ең ежелгі маманданған кәсібі

Жібек құртын өсіру
974.Өзбекстанда өсірілетін басты дақыл

Мақта

Географиядан қазақ тiлiнде шпаргалка.

1. География ғылымы зерттейді.

Жердің табиғатын, халқын, оның шаруашылығын.

2. «География» ұғымын енгізген

Эратосфен

3.География ғылымының салалары.

Физикалық, экономикалық.

4.Жер Күннен... орналасқан?

3-ші

5.Жердің шар тәріздес болуының географиялық мәні.

Күн сәулелері әркелкі таралады.

6.Жер бетінде жыл маусымдарының ауысу себебі.

Күн сәулесінің түсу бұрышы мен түсу уақытының ұзақтығы.

7.Жер өз білігін айналып өтеді

24 сағатта

8.Жердің білігі орбита кеңістігіне орналасқан

66,5ғ

9.Оңтүстік жарты шарда жаз айлары

Желтоқсан, қаңтар, ақпан

10.Көкжиек дегеніміз...

Жер бетінің көзге көрінетін бөлігі.

11.Жергілікті жерді бағдарлау... айтамыз.

Көкжиек тұстарын табуды

12.Солтүстік бағыт пен жердегі заттың арасындағы бұрыш.

Азимут.

13.Азимут өлшенетін градус аралығы

0ғ-360ғ

14.Көкжиек тұстарын анықтайтын құрал

Тұсбағдар

15.Жер бетінде қашықтықты өлшеу тәсілдері.

Таспамен, өлшеуіш ашамен, қадаммен, көз мөлшерімен

16.Масштаб дегеніміз не?

Жер бетінде өлшенген қашықтықты қағазға түсіргенде кішірейтілгенін көрсететін шама.

17.Жергілікті жердің планы

Жер бетінің қағазға кішірейтіліп түсірілген нұсқасы

18.Жер бетіндегі нүктенің мұхит немесе теңіз деңгейінен бастап есептелінетін биіктік

Абсолюттік.

19.Горизонтальдар деп аталады.

План мен картада биіктіктері бірдей нүктелерді қосатын қисық сызықтар.

20.Жердің нақты үлгісі.

Глобус.

21.Географиялық карта дегеніміз.

Жер бетінің белгілі масштаб бойынша жазықтықта шартты белгілермен кескінделуі.

22.Экваторға сәйкес келетін жауапты анықта.

Бұл ең ұзын параллель.

23.Глобус пен карта бетіндегі экваторға параллель жүргізілген сызықтар.

Параллельдер.

24.Географилық ендік деп атаймыз.

Экватордан белгілі бір жерге дейінгі градус есебімен алынған қашықтықты.

25.Меридиандар мен параллель сызықтарының қиылысуынан пайда болады.

Градус торы.

26.Мазмұнына қарай карталар... топқа бөлінеді

27.Карталар масштабына... болып бөлінеді.

Ұсақ, орташа, ірі.

28.Ең ірі масштабты көрсет

1:10

29.Географиялық картадан құрлықтың биіктігін және мұхиттың тереңдігін анықтауға болады

Биіктік пен шкалалар көмегімен.

30.0ғ ендік пен 0ғ бойлық координаталарында орналасқан

В) Атлант мұхиты.

Географиялық полюс.

31.Жер шарының сыртқы қатты тас қабаты

Литосфера

32.Жердің ішкі құрылысы... қабаттарынан тұрады

Жер қыртысы, мантия, ядро.

33.Литосфералық тақталар жылына қозғалады /см/

2-5 см

34.Тау жыныстарының түрлері

Шөгінді, магмалық, метаморфтық.

35.Жер қыртысы мен жоғарғы мантиядағы кенет ығысу әсерінен туатын жер астының қозғалысы

Жер сілкіну.

36.Таулар дегеніміз...

Жер бетінің жазықтардан оқшау көтеріліп жатқан қатты тілімденген биік бөліктері.

37.Жер бетінің аз тілімденген, тегіс немесе белесті алқабы

Жазықтар.

38.Терең мұхит түбі ойыстары... деп аталады

Шұңғыма

39.Материктік жер қыртысының таулар астындағы қалыңдығы

70-80 км

40.Ойпаттардың мұхит деңгейінен салыстырмалы биіктігі

0 м-ден 200 м-ге дейін

41.Жанартаулар мен жер сілкінісі жиі болатын аймақ

Материк шетіндегі таулы аудандарда

42.Жанартаудың төбесінде пайда болған шұңқыр

Кратер

43.Көпшілік жанартаулар... мұхитының жағалауында

Тынық

44.Екі немесе бірнеше тау жоталарының түйісуі

Торабы

45.Орташа биіктіктегі таулар мұхит деңгейінен биікте орналасқан

1000-2000 м

46.Материктік жер қыртысының мұхиттық жер қыртысынан айырмасы

Гранитті қабаты бар

47.Органикалық жолмен пайда болған шөгінді жыныстар

Тас көмір, шымтезек

48.Жердің газ тәріздес қабығы

Атмосфера.

49.Атмосфера қабаттары

Тропосфера, стратосфера, атмосфераның жоғарғы қабаты.

50.Ауаның жер бетіне түсіретін салмағы

Атмосфералық қысым.

51.Атмосфераның төменгі қабаты

Тропосфера.

52.Атмосфералық қысымды өлшейтін құрал

Барометр.

53.Тәулік ішіндегі ең жоғарғы және ең төменгі температура арасындағы айырмашылық

Температура ауытқуының тәуліктік амплитудасы.

54.Жел дегеніміз...

Ауаның горизонталь бағытта орын ауыстыруы.

55.Ауа-райының негізгі элементтері

Температура, ылғалдылық, атмосфералық қысым.

56.Оңтүстік және солтүстік жарты шарға күн сәулесі бірдей түседі

23 қыркүйек және 22 наурызда.

57.Грек тілінен «климат» сөзінің мағынасы

Жер бетіне күн сәулесінің еңістігі

58.Желдің соғу себебі

Қысымның айырмасынан

59.Атмосферадағы 80% ауа массасы кездеседі

Тропосферада

60.Тәулік ішінде бағытын өзгертіп тұратын жел

Бриз

61.Күдізгі бриздің соғу бағыты

Теңізден құрлыққа

62.Тауда 1км-ге көтерілген сайын температура төмендейді

6ғС

63.1 км-ге көтерілген сайын ауа қысымы төмендейді:

100 мм сынап бағанына

64.Жердің ең ыстық белдеуі тропиктер арасында орналасуының себебі

Күн дәл төбеде ұзақ және ауаның жоғары қозғалысы болады

65.Теңіздік ауа массаның континенттік ауа массасынан айырмасы

Ауа ылғалы мол

66.Жер бетіндегі ең жоғары температура байқалатын климат белдеуі

Тропиктік

67.Тропиктік белдеулерде материктердің батыс жағалауында өтетін суық ағыстар әсері

Жауын-шашынның пайда болуына кері әсер етеді

68.Қоңыржай белдеуде ауа температурасының тәуліктік ауытқуы көп мезгіл

Жаз

69.Желдің бағыты мен күшін анықтайтын құрал

Флюгер

70.Жер бетіндегі негізгі климаттық белдеулер саны

71.Жердің су қабығы

Гидросфера.

72.Гидросферадағы тұщы су мөлшері

2,5%

73.Дүниежүзілік мұхит үлесіне Жер бетінің бөлігі келеді

3/4 бөлігі

74.Судың мұхиттан құрлыққа және құрлықтан мұхитқа үздіксіз ауысу үрдісі.

Дүниежүзілік су айналымы.

75.Дүниежүзілік мұхит бөліктері

мұхиттар, теңіздер, шығанақтар, бұғаздар.

76.Дүниежүзілік мұхит суының қасиеттері

Тұздылық пен температура.

77.Өзен барлық салалармен бірігіп...

Өзен жүйесі

78.Жер бетіндегі суға толы табиғи ойыс

Көл.

79.Дүние жүзіндегі ең үлкен көл

Каспий.

80.Қар жиегі немесе қар шекарасы деп аталады

Қар жиналып, мұздыққа айналу мүмкін болатын жоғарғы шекара.

81.Теңіз суының орташа тұздылығы

35%₀

82.Дүниежүзілік мұхит суының беткі орташа температурасы

+17,5ғC

83.Дүниежүзілік мұхиттағы ең терең шұңғыма

Мариан

84.Мына объектілердің теңіз сипатына сәйкес келетіні

Азов

85.Цунами толқындарының пайда болу себептері

Жер сілкінісінен

86.Толысу мен қайтудың пайда болу себебі

Жер мен Ай әрекетінен

87.Белгілі ойпат арқылы судың табиғи қозғалуы... деп аталады

Өзен

88.Амазонка және Конго өзендерінің суы мол болып келу себебі

Олар жыл бойы мол жаңбыр суымен қоректенеді

89.Јлемдегі ең биік Анхель (1054 м) сарқырамасы орналасқан өзен

Ориноко

90.Судың тұздылығының көп мөлшері

Қызыл теңізде

91.Биосфера географиялық қабықтың... бөлігі боп саналады.

Адамдар мекен ететін

92.Барлық қабаттарды қосатын жер қабығы

Био

93.Жердің тіршілік үшін маңызы зор қабаты

Тропосфера

94.Бір текті жағдайлы аумақта тіршілік ететін өсімдіктер мен жануарлардың жиынтығы

Биоценоз

95. «Экология» ұғымын енгізген

Э. Геккель

96.Құнарлы топырағымен ерекшеленетін табиғат зонасы

Дала

97.Тізеден келетін ормандар кездесетін зона

Тундра

98.Қалпына келмейтін табиғат ресурсы

Минералды

99.Табиғат компоненттерінің жиынтығы

Табиғат кешені

100.Құрлықтағы табиғат зоналарының қалыптасуына әсер ететін жағдайлар

Климаттық

101.Жер бетіндегі адамзат... нәсілге бөлінеді

102.Нәсілдік белгілердің қалыптасу себебі

Табиғат жағдайлары

103.БҰҰ нәсілдік кемсітушілікті жою жөнінде қарар қабылдаған жылы

1965 ж.

104.Жер шарындағы материктер саны

105.Жер шары бетінің жалпы ауданы

510,2 млн км²

106.Құрлықты құрайтын материктер мен аралдардың көлемі

149,1 млн. км²

107.Дүниежүзілік мұхиттың жалпы ауданы

361,1 млн. км²

108.Жер қыртысының түрлері

Материктік және мұхиттық.

109.Литосфералық тақталардың қалыңдығы шамамен

60-100 км

110.Жер қыртысының тегістелген, тұрақты бөліктері

Платформалар.

111.Ежелгі платформалардың қатты кристалды жыныстарының жер бетіне шығып жатқан бөлігі

Қалқан

112.Платформалардың шөгінді жыныстар жауып жатқан бөлігі

Тақта

113.Жер қыртысының қозғалмалы белдеулері

Геосинклиналь

114.Пішіні, көлемі, жасы, биіктігі бойынша жер бетінің сипаты

Жер бедері

115.Жер бедері дегеніміз

Жер бетінің ойлы-қырлы сипаты

116.Мұхит табанының ең басты ерекшелігі... болуы

Су асты жоталарының

117.Жер шарында климаттық белдеулердің қалыптасу.... байланысты