Мемлекеттің саяси режимі

Саяси режим дегеніміз мемлекеттік өкімет билігін жүзеге асыру әдістеренің жиынтығы.

Саяси режимдердің түрлері:

а) демократиялық;

б) антидемократиялық.

Антидемократиялық саяси режим өз кезегінде:

а) авторитарлық;

б) тоталитарлық;

в) фашистік режимдер болып жіктеледі.

Демократиялық саяси режимның белгілері:

1. Әр түрлі партиялардың, бірлестіктердің, қозғалыстардың Конституция шеңберінде еркін, бостандық жағдайында әрекет етеді, қызмет атқарады.

2. Идеологиялық плюрализм, яғни, қоғамда әр түрлі идеологиялық ағымдардың, бағыттардың болуына және үстемдік етуші бірден-бір идеологияның болмауына жағдайлар жасалады.

3. Мемлекет өз органдарын, негізінен сайлау жолымен құрады.

4. Қоғамда демократиялық құқықтар мен бостандықтар орын алады. Оларды, шын мәнінде, қамтамасыз етьу кепілдері жасақталады.

Антидемократиялық саяси режимнің белгілері:

1. Демократиялық партиялар мен ұйымдарға тыйым салынады.

2. Идеологиялық плюрализм болмайды, мемлекетте үстемдік етуші идеология орнығады.

3. Сайлау жолымен құрылған органдар болмайды.

4. Демократиялық құқықтар мен бостандықтар шектеледі.

5. Жаппай қуғын-сүргін және заңсыздықтар орын алады.

6. Авторитарлық режим антидемократиялық режимның бір түрі ретіндегі

7. сипаты персонофикацияланады, яғни, нақты билеушілер түрінде көрініс табады, олар диктатура (шексіз билік) орнатады.

Тоталитарлық режимның белгілері:

1. Мемлекетте бір ғана саяси партия үстемдік етеді, ол мемлекеттік биліктің ұйтқысы болады.

2. Бір ғана идеология үстемдік етеді, идеологиядағы плюрализмге төзбеушілік етек алады.

3. Қоғамда жеке адамға табыну мемлекет тарапынан қамтамасыз етіледі.

4. Мемлекет әкімшіл-әміршіл жүйе арқылы басқарылады.

5. Азаматтардың құқықсыздығы, олардың жүріс-тұрысы мен іс-әрекеттерінің жөн-жобасы қатал түрде реттеліп, жүзеге асырылады.

6. Шектен шыққан әлеуметтік бөспелік (демагогия) орын алады.

Пысықтау сауалдары:

1. Мемлекет формасы түсінігін айтыңыз.

2. Республика мен монархия айырмашылығы неде?

3. Республика ұғымы және оның түрлері.

4. Мемлекеттің құрылымдық нысаны ұғымын ашыңыз.

5. Унитарлық пен федерация анықтамасын беріңіз.

6. Саяси режим анықтамасының мазмұнын баяндаңыз. Мемлекеттің саяси режимның қандай түрлері бар?

7. Мемлекеттің саяи режимінің демократиялық түрінің сипаттары неден тұрады?

8. Мемлекеттің антидемократиялық түрлерінің сипаттары қандай?