Мавзуи 7

Тахлили боздехи фонд, масолехталаби ва хосилнокии мехнат.

1. Самарабахши иктисодии истифодаи воситахои мехнат бо хиссаи истехлок (амортизатсия) дар арзиши махсулот тавсиф мешавад. Бо афзоишу такмил ёфтани техника маблаги истехлоки хврсола низ меафзояд, хиссаи он дар арзиши аслии махсулот зиёд мегардад. Вале аз баски истехсоли махсулоте, ки дар тачхизоти нисбатан сермахсул истехсол шудааст, низ зиёд мешавад, маблаги истехлок дар арзиши вохиди мол, маъмулан, кам мегардад.

Сарфаи истехлок махсусан хангоми барзиёд ичро кардани накшаи барориши махсулот зимни бузургии доими будани фондхои асосии истехсоли махсуст аст. Дар давраи прогрессии босуръати техники хиссаи истехлок дар арзиши аслии махсулот меафзояд, вале ин афзоиш зимни умуман нест шудани арзиши асли ба вучуд меояд.

Боздехи фонд ва гунчоиши фонд нишондихандахои мухимтарини истифодаи фоидахои истехсолии асоси мебошад.

Боздехи фондро таносуби арзиши хачми солонаи махсулот ба арзиши миёна махсулот ба арзиши миёнаи солонаи фондхои истехсолии аоси муайян мекунад. Гунчоиши фонд нишондихандаи бариши боздехи фонд мебошад.

Вобаста ба самарабахши истифодаи фондхои истехсолии асосии дар сохахои истехсолоти модди оиди чунин нишондихандахо, мисли динамикаи боздехи фонд, сарфаи нисбии фондхои асосии истехсоли хулоса мебароранд.

Ба хачми боздехи фонд ва гунчоиши фонд омилхои гуногун таъсир мерасонанд.

Як сомони боздехи умумии фондии арзиши миёна солонаи фондхои истехсолии асоси ба як сомони баромадани махсулоти арзиши миёнаи солонаи мошину тачхизот, хамчунин вазни киёсии мошину тачхизот дар арзиши умумии фондхои истехолии асои вобаста аст. Баромадани махсулот ба як сомони арзиши мошину тачхизот самарабахши истифодаи олоти мехнатро тавсиф мекунад. Хангоми тахлил таъсири баромади махсулот ба як сомони арзиши тачхизоти амалкунанда ва коэффисиенти истифодаи тачхизоти мавчуда ба ин нишондханда маълум карда мешавад.

Масъалан аз хама типпи муайян кардани таъсири истифодаи фондхои истехсолиро ба хачми махсулот тавассути методи гузариши занчири барраси мекунем.

Тахлили боздехи фонди фондхои истехсолии асоси

№	Нишондихандахо	База	Вокеи	Инхироф	Суръати афзоиш
	Махсулот			+878	104,1
	Бузургии миёнаи солонаи ФИА (хаз.сом)			+447	101,9
	Бозехи фонд (дир)	93,08	95,05	+1,97	102,1

а) таъсири тагйирёбии бузургии фонд

93,08 * 447= +41 хаз.сом

б) таъсири тагйирёбии боздехи фонд

1,97 * 23447 = +462 хаз.сом

Хосили чамъи таъсири омилхо 878 хаз.сом

2. Вазифахои тахлили истифодаи предметхои мехнат:

- муайян кардани сатхи бо захирахои зарурии модди таълии будани корхона;

- ошкор сохтани намудхои сарватхои моддии аз меъёр зиёд ё камёфт.

- мукаррар намудани мураттабии тахвил. Сифат ва хеле он.

- ошуор сохтани саривактии бастани шартномахои хоричи ба тахвили воситахои истехсолот.

- омухтани нишондихандахои самарабахши истифодаи захирахои модди.

Истифодаи окилонаи масолех яке аз омилхои мухимтарини афзоиши истехсолот ва паст кардани арзиши аслии махсулот, ва бинобар ин афзоиши фоида ва дарачаи даромадноки аст.

Таносуби бузургии харчи предметхои мехнат ба истехсоли махсулот нисбат ба арзиши махсулоти аз хамин предметхои мехнат истехсол шуда дар намуди нишондихандахои боздехи масолех ва гунчоиши масолех тавсифи чамъбастии истифодаи предметхои мехнатро медихад.

Дар бораи самарабахши истифодаи захирахои модди дар сохахои истехсолоти модди аз руи нишондихандахои зерин бахо медихад:

- динамикаи харочоти модди

- сарфии нисбии харочоти модди

- харчи намудхои мухимтарини захирахои модди дар ифодаи натурави

- таносуби суръати афзоиши харочоти модди ба суръати афзоиши махсулот.

Тахлили боздехи масолехи предметхои мехнат:

Нишондихандахо	Соли якум	Соли дуюм	Инхироф + -	Суръати афзоиш
1. Махсулот (хаз.сом)			+2512	104,9
2.Харчи предметхои мехнат ба истехсоли махсулот (хаз.сом)
3. Боздехи масолех баромади махсулот ба 1 сомони предметхои сарфшудаи мехнат (дир).

а) Таъсири тагйиёрбии микдори предметхои мехнат ки дар истехсолот сарф шудааст: 218,33* 530 + 5,64*530/2= 1175 хаз.сом

б) Таъсири тагйиёрёбии боздехи масолех

23450 * 5,64 + ^{564 * 530} = 1337 хаз.сом

²

Хосили чамъи таъсири дуо мил 2512 хаз.сом

4. Ба катори вазифахои асосии истифодаи мехнат ва музди кор дохил мешаванд:

- тахкики шумора, тартиб, сохтор, дарачаи тахассус ва роххои баланд бардоштани сатхи маданию техники.

- мукаррар кардани сатхи хосилнокии мехнат дар корхона, сех ва чойхои кори, мукоисаи нишондихандахои ба даст омада бо нишондихандахои гузашта, муайян кардани омилхои интенсивию экстексивии афзоиши хосилнокии мехнат тахкики сифати меъёрхои коркард, ичроиши онхо ва таъсири онхо ба афзоиши хосилнокии мехнат;

- тафтишии дарачаи асоснокии истифодаи шакл ва системахои музди мехнат, муайян кардани хачму динамикаи музди миёнаи мехнати категорияхою ихтисосхои алохидаи коргарон, тахкики суръати афзоиши музди мехнат, таносуби онхо бо суръати афзоиши хосилнокии мехнат.

Хосилнокии мехнат нишондихандаи мухимтарини истифодаи самарабахши мехнат мебошад. Дарачаи хосилнокии мехнатро бо нишондиханлаи махсулоти фурухташуда ба як коргар ва бо нишондихандаи гунчоиши мехнати вохиди махсулот ифода кардан мумкин аст. Оиди самарабахши истифодаи мехнат дар сохахои истехсолоти модди аз руи нишондихандахои зерин бахо медиханд:

- суръати афзоиши хосилнокии мехнат;

- хиссаи афзоиши махсулот аз хисоби баланд шудани хосилнокии мехнат;

- сарфи нисбии фонди музди мехнат.

Дарачаи таъсири истифода мехнатро ба хачми махсулот тахлил мекунем

№	Нишондихандахо	База	Вокеи	Инхироф	Суръат
				+878	104,1
	Шумораи минаи солонаи коргарони итехсоли			+42	100,9
	Истехсоли миёнаи солонаи махсулот ба 1 сомони			+141	103,2

Ба воситаи методи интеграли таъсири омилхоро меёбем.

а) тагйир ёфтани теъдоди коргарон

4392* 42 = 184,5 хаз.сом

б) тагйир ёфтани хосилнокии мехнат

141* 4917 = 693,3 хаз.сом.

Хосили чамъи таъсири оилхо 878 хаз.сом аст.

Кимати зиёдшавии теъдоди коргарон ва хосилнокии мехнати онхо нобврор аст. Оили якум омили миудори буда, экстенсивии истифодаи мехнатро тавсиф мекунад: зиёд шудани шумораи коргарон ба нишондихандахои босарфагии истехсолот, аз кабили разиши асоси ва гайра таъсири кам мерасонад, омили дуюм бошад, омили сифати буда, истифодаи вакти кор ба коркарди солонаи коргар таъсир мерасонад.

Суолу супоришхо

1. Вазифахои тахлил оиди истифодаи воситахои мехнат дар корхонахо.

2. Нишондихандахои мухимтарини истифодаи самарабахши фондхои асоси.

3. Хисобу китоби нишондихандахои боздехи фонд ва гунчоиши фонд.

4. Вазифахои тахлили истифодаи предметхои мехнати.

5. Нишондихандахои истифодаи самарабахши захирахои млддию

6. Хисобу китоби нишондихандахои масолех талабию боздехи масолехи махсулот.

7. Вазифахои асосии тахлили истифодаи мехнат ва музди мехнат.

8. Нишондихандахои самарабахши истифодаи мехнат, хисобу китоби нишондихандахои хосмлнокии мехнат.

Масъалаи 1

Аз руи маълумоти чадвал нишондихандахоро хисоб карда, тахлилро гузаронед.

Нишондихандахо	Соли якум	Соли дуюм	Инхироф
1. Объекти истехсоли махсулот (х.с)
2.Кормандони истехсоли чмсленность (нафар) Музди мехнат (сом)
3. Харочоти модди (хаз.сом)
4 Фондхои истехсолии асоси (хаз.сом).
5. Воситахои гардиши в Т.М нарххо (хаз.сом)
6. Хосилнокии мехнат
7. Боздихи масолех
8. Боздехи фонд
9.Гиргардиши, шумораи гардиш

Вазифаи 2