Етістік

(глагол)

отвечает на вопрос Не істейді? и бывает следующих видов
НЕГІЗГІ (непроизводн.) оқы, жаз	ТУЫНДЫ (производн.) ойна, ойла
БОЛЫМДЫ (положительная форма) кел, бар	БОЛЫМСЫЗ (отрицательная форма) а е а е 1. М Б П бар-ма 2. жоқ, емес келген жоқ
ДАРА (простая форма) ойна	КҮРДЕЛІ (сложная форма) барып кел
имеет следующие категории времени   ШАҚ (время) Келер (буд.) Өткен (прош.) Осы (наст.) келеді келді келе жатыр
и наклонения   РАЙ (наклонение) Ашық (изъяв.) Бұйрық (повел.) Шартты (условн.) Қалау (желат.) айтады айт айт-са айт-қым келеді

Виды времен глагола имеют подвремени. Келер шақ делится на

три подвремени: ауыспалы келер шақ, мақсатты келер шақ, болжалды келер шақ. Өткен шақ делится на жедел өткен шақ и бұрынғы өткен шақ. Осы шақ делится на ауыспалы осы шақ и нақ осы шақ.

7-кесте

ӨТКЕН ШАҚ

Жедел өткен шақ

(очевидное прошедшее время)

Основа глагола + -ды, - ді, - ты, -ті + личное окончание

Мысалы:

Мен жаз + ды + м

Сен кел + ді + ң

Сіз айт + ты + ңыз

Ол кет + ті

Біз жаз + ды + қ

Сендер кел + ді + ңдер

Сіздер айт + ты + ңдар

Олар кет + ті

Бұрынғы өткен шақ

(давнопрошедшее время)

Основа глагола + -ған, -ген, -қан, - кен + личное окочание

Мысалы:

Мен жаз + ған + мын

Сен жаз + ған + сың

Сіз айт + қан + сыз

Ол кет + кен

Біз жаз + ған + быз

Сендер кел + ген + сіңдер

Сіздер айт + қан + сыңдар

Олар кет + кен

ОСЫ ШАҚ

Ауыспалы осы шақ

(переходное настоящее время)

Основа глагола + -а, -е, -й, + личное окочание

Мысалы:

Мен өтін + е + мін, - мын

Сен сұра + й + сың, - сің

Сіз айт + а + сыз, - сіз

Ол бар + а + ды, - ді

Біз өтін + е + міз, - мыз

Сендер сұра + й + сыңдар, - сіңдер

Сіздер айт + а + сыздар, - сіздер

Олар бар + а + ды, - ді

Нақ осы шақ

(очевидное настоящее время)

1 Простая форма

	отыр жатыр тұр жүр

+ личное окончание

Мысалы:

Мен отыр + - мын

Сен жатыр + - сың

Сіз тұр + - сыз

Ол жүр

Біз жүр + - міз

Сендер отыр + -сыңдар

Сіздер тұр + -сыздар

Олар жатыр

2 Сложная форма

	отыр жатыр тұр жүр

Основа глагола + -ып, -іп, -п + личное окочание

Мысалы:

Мен жаз + ып отыр + мын

Сен жаз + ып отыр + сың

Сіз айт + ып жатыр + сыз

Ол айт + ып жатыр

Біз кел + іп жүр + міз

Сендер кел + іп жүр + сіңдер

Сіздер оқы + п тұр + сыңдар

Олар оқы + п тұр

КЕЛЕР ШАҚ

Ауыспалы келер шақ

(переходное будущее время)

Основа глагола + -а, -е, -й, + личное окочание

Мысалы:

Мен жүр + е + мін, - мын

Сен қара + й + сың, - сің

Сіз қос + а + сыз, - сіз

Ол бар + а + ды, - ді

Біз өтін + е + міз, - мыз

Сендер сұра + й + сыңдар, - сіңдер

Сіздер айт + а + сыздар, - сіздер

Олар бар + а + ды, - ді

Примечание: глаголы в ауыспалы келер шақ образуются также, как глаголы в ауыспалы осы шақ. Это времена глагола, которые в зависимости от контекста могут представлять и настоящее и будущее время и обозначают действие, которое обычно имеет место. В будущем времени говорящий может высказывать уверенность в том, что действие произойдет в будущем, использую слова ертең, бірсүгіні, бір айдан соң и т.д.

Мақсатты келер шақ

(будущее время намерения)

Основа глагола + -мақ, -мек + личное окочание