Practice reading the following sentences. Learn them by heart

I am ill. Мен аурумын

I am well. Мен саумын

I am sick. Жүрегім айнып тұр

I am air-sick. Мені ұшақта шайқалтады

to feel bad – өзінді, шамалы сезіну

to feel ill – өзіңді ауру сезіну

to feel well – өзіңді жақсы сезіну

to fall ill – ауырып қалу

headacke [‘hedeik]– бас ауру

toothache – [´tu:Өeik]– тіс ауру

stomachache – [stΛmәkeik]– іш ауру

temperature – [ ´temprit∫ә] - температура

cough – [ kof ] – жөтел

throat – [ Өrout] - тамақ

What’s the matter with you? – Сізге не болды

I am feeling fit for nothing. Мен өзімді еш нәрсеге қажет емес сияқты сезініп тұрмын

I have a splitting headache. – Менің басым ауырып тұр.

I have a bad cough – менде қатты жөтел

I have a cold. – маған салқын тиген

I have a cold in my head [hed] – менде тұмау

I have a running nose - менің мұрнымнан су ағып тұр

I have a sore throat- Менің тамағым аурып тұр

I have a bad toothache. Менің тісім қатты аурып тұр

I feel (have) pain in my back (chest, side). Меніңарқам кеудем аурып тұр.

I am running a temperature. Менде жоғары температура

I must have caught [kɔ:t] cold. Маған салқын тиген

I am feeling sore all over. – Менің барлық жерім ауырып тұр.

You must stay at home and call the doctor in. – Сіз үйде отырып дәрігер шақыруыңыз керек.

Үстеу (The Adverb).

Іс-қимылдық кұй жайын білдіретін сөз табы үстеу деп аталады. Үстеу етістікке қатысты және де сөйлемде пысықтауыш қызметін атқарады.

He walks quickly. Ол жылдам жүреді.

I didn¢t see him yesterday. Мен оны кеше көрген жоқпын.

Үстеуді мағынасына қарай тoптау және оның сөйлемдегі орны.

Мекен үстеулер.

Мекен үстеулерге келесі сөздер жатады: here-осында, there-онда, where-қайда, somewhere, anywhere-бір жерде, nowhere-еш жерде, elsewhere-бір жерде, басқа жақта, far-алыс, near-жақын, inside-ішінде, outside-сыртында, above-жоғарыда, below-төменде.

We saw beautiful flowers there. Біз ана жақтан әдемі гүлдерді көрдік.

He went somewhere on Sunday. Ол жексенбі күні бір жерге барып келді.

Мезгіл үстеулер.

1) Мезгіл үстеулерге келесі сөздер жатады: always-әрқашан, қашанда, often-жиі, seldom-сирек, ever-бір уақытта, күндердің күнінде, never-еш уақытта, ешқашанда, just-қазір ғана, already-енді, әлдеқашан, still-тағы, әлі, soon-жақын арада, шапшаң, usually-әдетте.

He always comes early. Ол әрқашанда ерте келеді.

2) Келесі үстеулер сөйлемнің басында немесе сөйлемнің соңында тұрады: todаy- бүгін, tomorrow-ертең, yesterday-кеше, afterwards- аяғында, sometimes- кейде, then-сол уақытта, сол кезде, сонда, онда, now- қазір, енді.

I shall go there tomorrow, Tomorrow I shall go there. Мен сонда ертең барамын.

I go there sometimes. Sometimes I go there. Мен сонда кейде барамын.

3) Келесі сөздер ереже бойынша сөйлемнің соңында тұрады: lately- соңғы уақытта, recently- жақында, жақын арада, before- бұрын, бұрыңғы, ілгері уақытта, since- содан бері.

I have seen this film before. Мен бұл фильмді бұрын көрдім.

I have not been there lately. Мен соңғы уақытта сонда болған жоқпын.

Мөлшер үстеулер.

Мөлшер үстеулерге келесі сөздер жатады: very-өте, тым, аса, too-аса, өте, so- сондай, rather-әжептәуір, едәуір, almost, nearly-дерлік, hardly, scarcely-әрең, much, far,by far-анағұрлым, едәуір, quite-мүлде, not at all-мүлде басқа, much-көп, little- аз.

He is very old. Ол өте қарт кісі.

This story is rather interesting. Әңгіме едәуір қызықты.

I could hardly understand him. Мен оны әрең түсіндім.

Қимыл – сын үстеулер.

Қимыл – сын үстеулерге келесі сөздер жатады: well-жақсы, fast, quickly-тез, slowly-ақырын, бәсең, quietly-тыныш, қозғалмай, асықпай, жай, easily-оңай, жеңіл.

He walked slowly. Ол ақырындап жүрді.

The sun shines brightly. Күн сәулесін төгіп тұр.

Үстеулердің шырайлары.

1)Бір буынды үстеулер салыстырмалы шырайларды құрастырғанда-er жұрнағы қосылады, ал күшейтпелі шырайларға-est жұрнағы қосылады.

Fast- тез faster-тезірек fastest-өте тез

Late-кеш later-кештеу latest-өте кеш

Soon-шапшаң sooner-шапшаңырақ soonest-бәрінен шапшаң

Early-ерте earlier-ертерек earliest-өте ерте

2)Сын есімнен –ly жұрнағын жалғап жасалған үстеулердің, салыстырмалы шырайында more деген сөз тұрады, ал күшейтпелі шырайларда сын most деген сөз тұрады.

Clearly –түсінікті more clearly- түсініктірек most clearly- бәрінен түсінікті.

Correctly-дұрыс more correctly-өте дұрыс most correctly-бәрінен дұрыс

3)Бұл үстеулерді жаттап алу керек:

well-жақсы better-өте жақсы best-бәрінен жақсы

badly- жаман worse-өте жаман worst-бәрінен жаман

much-көп more-көптеу most-бәрінен көп

little-аз less-аздау least-бәрінен аз

far –алыс farther-алысырақ farthest-бәрінен алыс

@ Exercise 1.