Вопрос 13: Формирование белорусской нации. Возрождение бел. языка и литературы. Демократическое и национально-освободительное движение в Бел. Во 2-ой половине 19-20 вв

Развитие капитализма расш. хоз. связей способствовали ликвидации к концу 19 в. экономического разъединения народов Беларуси, складыванию эк. единства, формирование нац. рынка с центром в Минске, который стал частью Всероссийского рынка. Важную роль в этом сыграло строительство ж/д. Создание общности эк. жизни сыграло решающую роль в формировании бел. нации. Она же обусловило формирование нового бел. языка, который сложился на основе среднебелорусской группы говоров. Чечет, Рыпиский обратились к бел.фальклору, а затем перешли к лит.творчеству на бел. языке, а это привело к возрождению бел. письменности, которая стала затем источником нац.мысли, т.о. и нац.-культ. возрождения в целом. Бел. этнич.террит. сложилась еще в период формирования бел. народности и была разделена в РП и РИ между различными террит. Единицами, т.о. бел. нация формировалось в неблагоприятных условиях на протяжении длительного времени. Народники теоретически обосновали идею существования самостоятельного бел. этноса определяли территорию его обитания, этнические приметы, особенности исторического пути и выдвинули лозунг федеративной самостоятельности Беларуси в рамках Росси. В нач. 90 гг. 20века в Москве и Петербурге действовали организации бел. студентов под руководством Гуриновича и др. БСГ выступала за уничтожения самодержавия и создания соц-ого общества, за демократическую Бел. в рамках РФ. БСГ стала инициатором издания первой легальной газеты *Наша доля*. Борьбу за нац. возрождение продолжала *Наша нива*. Она стала трибуной бел.нац. движения, выступала за нац. равноправие, свободное развитие бел. культуры, языка, т.о. *Наша нива* сыграла определяющую роль в формировании нац. самосознания белорусов.

Вопрос 15: Основные тенденции развития экономики Европы в начале XX вв. Социально-экономическое положение белорусских губерний в 1900-1914 гг. Столыпинская аграрная реформа и ее проведение в Беларуси.

Промышленность Беларуси специализировалась по обработке продуктов местной с/х., лесной и минеральных ресурсов. Беларусь отставала от Росси по уровню концентрации изготовления. Интенсивное строительство ж/д на Бел. было вызвано ее политическим положением. Царский урад руководствовался военно-стратегическими целями экономическими интересами Российской империи. Обеспечивалась ж/д связь столиц, важные индустриальные и с/х районы были связаны между собой, с балтийскими и черноморскими портами, с странами Западной Европы. Беларусь находилась на перекрестке со многими из этих стран. Начало ж/д сетки Бел. положила Петербургская - Варшавская магистраль. В 70-е гг. были построены еще две магистральные линии – Московско-Брестская и Либава – Романская. Ведущую роль начали занимать банки. Кроме отделений центральных банков империи появились местные – Минский и Могилевский коммерческие банки.

В белорусских губерниях произошел процесс капитализации с/х. Этому способствовала аграрная реформа. Причины:

1. реформа 1861 г. не привела к решению аграрного вопроса, что способствовала развитию российской империи;

2. хозяйство крестьян оставалось отсталое;

3. внутренний рынок оставался ограниченным.

Столыпиская аграрная реформа – буржуазная реформа крестьянского наделенного землевладения в России 1906-1907 г. Реформа получила имя министра внутренних дел того времени, Петра Столыпина, одного из его авторов, инициаторов и правителей. Революция 1905-1907 гг. не решила аграрного вопроса, и землевладельческого вопроса.

Цели реформы: 1. обеспечить условия быстрого развития экономики страны.

2. разбить всеобщий крестьянский фронт против помещиков, расколоть деревню, ускорить появление класса сельской буржуазии крестьян.

Все эти цели означали переход от прусской до американской модели землевладения. На Бел. был построен специальный фонд для русских переселенцев. Им разрешалось покупать землю на Беларуси. Реформа помогла росту с/х производительности. К 1913 Беларусь стала крупнейшим районом выращивания картофеля. Выросли посевы льна, злаковых культур. Помещецкие хозяйства втягивались в рыночные отношения. Столыпинская реформа усилила сельскую буржуазию, расширила возможности для развития капитализму в с/х. Столыпинская аграрная реформа была остановлена ВОВ, а потом установлением советской власти.

Канец XIX – пачатак XX ст. – час стварэння і станаўлення палітычных партый. У другой палове 90-х гг. сярод сацыял-дэмакратаў шматнацыянальных заходнiх губерняў пераважала тэндэнцыя да стварэння рабочых арганiзацый па нацыянальнай прыкмеце. У Расii ствараюцца буйныя гарадскiя i рэгiянальныя сацыял-дэмакратычныя арганiзацыi. Усё гэта выклiкала неабходнасць аб’яднання сацыял-дэмакратаў у адзiную партыю. Iнiцыятарам аб’яднальнага працэсу стаў пецярбургскi “Саюз барацьбы за вызваленне рабочага класа”. У 1898 г. у Мiнску прайшоў з’езд, якi прыняў рашэнне аб аб’яднаннi прадстаўленых на iм арганiзацый у РСДРП i выбраў ЦК партыi.Летам 1903 г. за мяжой адбыўся ІІ з’езд РСДРП. Ён прыняў праграму у якой абвяшчалася пралетарская рэвалюцыя, заваяванне дыктатуры пралетарыяту і пабудова сацыялізму. Адбыўся раскол РСДРП. Рэвалюцыйную частку расійскіх сацыял-дэмакратаў пачалі называць бальшавікамі, а прыхільнікаў рэфармісцкага накірунку – меншавікамі.У 1902 г. прыхiльнiкi iдэй народнiцтва стварылi Партыю сацыялiстаў-рэвалюцыянераў (эсэраў). Эсэры мелі на мэце звяржэнне самадзяржаўя, знiшчэнне памешчыцкага землеўладання i ўстанаўленне ў Расii федэратыўнай дэмакратычнай рэспублiкi.На рубяжы XIX–ХХ стст. з агульнадэмакратычнага руху вылучаецца беларуская нацыянальная плынь. У канцы 1902 – пачатку 1903 гг. аформiлася Беларуская рэвалюцыйная грамада (БРГ). На сваiм I з’ездзе ў 1903 г. БРГ прыняла праграму, дзе называла сябе сацыяльна-палiтычнай арганiзацыяй беларускага працоўнага народа. Тэарэтычныя погляды БРГ спалучалi iдэi рэвалюцыйнага дэмакратызму i народнiцтва. Партыя выступала за звяржэнне самадзяржаўя, знiшчэнне капiталiзму i ўсталяванне дэмакратычнага ладу, прызнавала правы народаў Расii на аўтаномiю.

Рэвалюцыя 1905-1907 гг. На Беларусі.У пачатку ХХ ст. у Расii склалася рэвалюцыйная сiтуацыя. Эканамiчны крызiс 1900–1903 гг. i руска-японская вайна 1904–1905 гг. садзейнiчалi абвастрэнню ўсiх супярэчнасцей. Рэвалюцыйны выбух у Расii стаў непазбежным.У палiтычнай барацьбе вылучаюцца тры лагеры: урадавы, лiберальна-буржуазны i дэмакратычны. Кожны з iх меў свае мэты i задачы. Урадавы лагер iмкнулся захаваць самадзяржаўе i не дапусцiць карэнных змен у дзяржаўна-палiтычным ладзе Расii. Лiбералы марылi аб палiтычных свабодах, жадалi лiквiдаваць перажыткi феадалізму. Агульнай мэтай дэмакратау было знiшчэнне ўсiх рэшткаў феадалізму, у тым лiку i памешчыцкага землеўладання, звяржэнне самадзяржаўя i ўсталяванне дэмакратычнай рэспублiкi.9 студзеня 1905 г. у Пецярбургу было растраляна мiрнае шэсце рабочых, якiя накiроўвалiся да цара з просьбай палепшыць становiшча народа. Гэтая падзея выклiкала магутную хвалю пратэсту.У лютым – сакавiку колькасць палiтычных выступленняў рэзка зменшылася, але адбылося значнае павелічэнне эканамiчных забастовак.Вясною 1905 г., як следства ўздзеяння рабочага руху, на Беларусi разгарнуўся масавы рэвалюцыйны рух сялянства.Восенню 1905 г. шматлiкiя агульнагарадскiя стачкi злiлiся ва Усерасiйскую палiтычную стачку. Ва ўсёй Расii баставала звыш двух мiльёнаў чалавек.18 кастрычнiка ў Мiнску на плошчы адбыўся мiтынг, у якiм удзельнiчалi каля 20 тыс. чалавек. Каб разагнаць мiтынгуючых, губернатар Курлаў загадаў прымянiць зброю.У снежнi 1905 г. палiтычная барацьба пралетарыяту Расii працягвалася. У Маскве яна перарасла ва ўзброенае паўстанне. Забастоўка ахапiла большасць чыгуначных вузлоў Беларусi. У апошнія месяцы 1905 г. зноў узрос сялянскi рух.Аднак збiць рэвалюцыйную хвалю ўладам ўсё ж такi ўдалося. У пэўнай ступенi гэтаму спрыяў Манiфест 17 кастрычнiка.Пасля снежаньскiх падзей 1905 г. рэвалюцыйны рух паступова iдзе на спад.

34.Першая сусветная вайна і Беларусь. Лютаўская рэвалюцыя 1917 г. на тэрыторыі Беларусі.
В августе 1915 года началась война в Беларуси. Немцы аккупировали ¼ часть Беларуси. Население подверглось массовым грабежам, поджогам, убийствам.
Война нанесла большой ущерб сельскому хозяйству Беларуси, в тяжелом положении находилась промышленность. Сокращение сельскохозяйственного и промышленного производства, разруха на транспорте, казнакрадство, спекуляции привели к острому дефициту товаров народного потребления и росту цен.
^ I Мировая война между Тройственным союзом (Германия, Австро-Венгрия и Италия) и Антантой (Англия, Франция и Россия) за колонии, рынки сбыта, источники сырья и сферы влияния началась 19 июля 1914 года и закончилась 3 марта 1918 года.
Тяготы войны и разруха хозяйства вызывали недовольство в обществе. С 23 по 27 февраля 1917 года прошли массовые выступления рабочих, которые переросли в забастовку, к которой присоединились солдаты Петроградского гарнизона, император Николай II отрекся от престола. 27 февраля в Петрограде был создан Совет рабочих и солдатских депутатов. Одновременно в Госдуме выдвигается Временное правительство. Так возникло двоевластие.
Известие о победе революции достигло и Беларуси. 6 марта 1917 года был избран Минский Совет рабочих и солдатских депутатов на совместном заседании исполкома и солдат -депутатов.
Одновременно действовал и Временный Общественный комитет порядка. Местные власти подчинялись директивам Временного Правительства.
Правительственная программа развития страны выглядела следующим образом: продолжение войны, собрание Установочного собрания для обозначения дальнейшей судьбы Российского государства и решения аграрного вопроса, установление политики в отношении к рабочим, крестьянам и солдатам.
Временному правительству досталось тяжелое экономическое положение: железнодорожный транспорт был парализован, рабочие требовали введения 8-ми часового рабочего дня, повышение заработной платы, государственного социального страхования.
Мероприятия временного правительства не имели последовательности и проблем не решали:
1.Проводилась мобилизация промышленности на нужды обороны, но промышленная буржуазия выступила против вмешательства государства в сферу деятельности и распределения экономических ресурсов.
2.Проводилась политика регулирования цен, спекуляцией и инфляцией, которая не имела успех. 25 марта 1917 года была введена государственная монополия по производству хлебной продукции. Повысились цены на 60-70%, что со временем привело к голоду.

Вясной 1917 года яшчэ больш пагоршылася сацыяльна-эканамiчнае становiшча краiны.У народзе узраслi антыурадавыя настроi.Гэта спрыяла бальшавiкам ажыццяуляць курс шостага з'езда РСДРП(б) на узброенае паустанне. Яны пачалi праводзiць сваiх прадстаунiкоу у Саветы i дабiлiся у гэтым поспеху. Але у Беларусi бальшавiкi мелi большасць толькi у Мiнскiм i Гомельскiм Саветах.Што тычыцца сялянскiх саветау,то iх абсалютная большасць знаходзiлася пад уплывм эсэрау i БСГ.Бальшавiцкая арганiзацыя на Беларусi на 95% складалася з салдат. Гэта давала магчымасць бальшавiкам разгарнуць падрыхтоуку узброеных фармiраванняу (Чырвонай гвардыi) для захопу улады.25 кастрычнiка 1917 года рабочыя, салдаты пад кiраунiцтвам ЦК РСДРП (б) зверглi Часовы урад.26 кастрычнiка Другi Усерасiйскi з'езд Саветау абвясцiу савецкую уладу у цэнтры i на месцах,прыняу Дыкрэт аб мiры i Дыкрэт аб зямлi.Быу утвораны Часовы рабоча-сялянскi урад(СНК) на чале з У.I.Ленiным. Апоуднi 25 кастрычнiка бальшавiкi Мiнска атрымалi паведамленне аб перамозе узброенага паустання у Петраградзе.Мiнскi Савет абвясцiу сябе уладай.Па яго указаннi з турмы былi вызвалены салдаты арыштаваныя за антыурадавыя выступленнi.З iх быу арганiзаваны Першы рэвалюцыйны,iмя Мiнскага Савета,полк.Пераходам улады да Саветау ажыццяулялi,створаныя бальшавiкамi,ваенна-рэвалюцыйныя камiтэты (ВРК),якiя абапiралiся на салдацкiя масы.ВРК Заходняй вобласцi i фронту узначалiлi бальшавiкi Кнорын,Ландар,Мяснiкоу. Процiдзеянне бальшавiкам у Мiнску аказау Камiтэт выратавання, на чале з меньшавiком Калатухiным. Камiтэт увеу у Мiнск Кауказкую дфвiзiю i прад'явiу Мiнскаму Савету ультыматум з патрабаваннем перадачы яму усей улады у горадзе i на Заходнiм фронце.Мiнскi Савет вымушаны быу пайсцi на часовы кампрамiс з Камiтэтам выратавання. Неузабаве да бальшавiкоу Мiнска падаспела дапамога (браняпоезд)i суадносiны змянiлiся на карысць бальшавiкоу. Уладу у Мiнску i на Заходнiм фронце зноу узяу у свае рукi ВРК Заходняй вобласцi i фронту.Ён распусцiу Камiтэт выратавання а Калатухiна арыштавалi.Пры дапамозе ВРК бальшавiкi распусцiлi Саветы у якiх не мелi пераважанай большасцi i правялi iх перавыбары,чым забяспечылi устанауленне сваей дыктатуры.Такi характар насiла змена улады у Вiцебску i ГомелiЗ некаторымi асаблiвасцямi так адбылося i у Магiлеве. Савецкi урад аб'явiу генерала Духонiна звергнутым з пасады Глаукаверха рускай армii.Стаука была лiквiдавана,а улада перайшла у рукi ВРК.Вярхойным глауна камандуючым быу прызначаны прапршчык - Крыленка.Забяспечыушы сабе большасць у Саветах бальшавiкi у лiстападзе 1917 года склiкалi з'езды,што адбылiся у Мiнску. Гэта былi iз'езд Саветау рабочых i сялянскiх дэпутатау Заходняй вобласцi,Трэцi з'езд Саветау сялянскiх дэпутатау Мiнскай i Вiленскай губерняу i Другi з'езд армii Заходняга фронту. Яны прынялi рэзалюцыi,у якiх вiталi устанауленне Савецкай улады i выказалi ёй поуную падтрымку.26 лiстапада трыма з'ездамi быу утвораны Выканаучы Камiтэт Заходняй вобласцi i фронту - Аблвыканкоамзах. Яго старшыней стау бальшавiк Рагозiнскi.Старшыней Савета народных камiсарау Беларусi – Ландэр У лютым 1918 года бальшавiкi амаль завяршылi арганiзацыю Савецкай улады у губернях, паветах i воласцях. Саветы сталi адзiнымi паунапраунымi органамiулады,што праводзiлi палiтыу партыi-бальшавiцкай.Пачалі праводзіцца рэвалюцыйныя пераўтварэнні і ў вёсцы. Першым крокам у гэтым напрамку былі канфіскацыя ўсёй зямлі.У канцы кастрычніка 1917 г. былі ажыццёўлены меры, накіраваныя на паляпшэнне становішча працоўных Беларусі. Была прынята пастанова аб устанаўленні 8-гадзіннага рабочага дня.Такім чынам, перамога Кастрычніцкай рэвалюцыі і ўстанаўленне савецкай улады паклалі пачатак рэвалюцыйным пераўтварэнням ва ўсіх сферах грамадскага жыцця беларускага народа.

1-шы Усебеларускi з'езд а- 5-7 снежня 1917 у Мiнску, 1872 дэлегаты ад усiх 5-цi губерняу Беларусi, меу права вырашаць пытаннi аб стварэннi краевай улады.Была абрана Рада i фактычна аб'яулены па-за законам Аблвыканкомзах. Бальшавiкi з дапамогай зброi разагналi з'езд (17 снежня).Трэцi Усерасiйскi з''езд Саветау адобрыу дзеяннi бел.бальшавiкоу. 18 снежня 1917 тайна у дэпо Лiбава - Роменскай чыгункi адбылося паседжанне Прызiдыума Усебел. з''езда. Абраны выканаучы камiтэт (17 чал.) начале з Тамашом Грыбам.Ва умовах развалу фронта бальшавiкi не здолелi арганiзаваць абарону Б.У ноч на 19 лютага 1918 года бальшавiкi уцяклi з Мiнска.Уладу у свае рукi узяу Выканкам Усебеларускага з'езду.21 лютага 1918 года Выканкам звярнууся да народа Б.з 1-шай Устауной граматай: абвясцiу сябе часовай уладай i абявязауся склiкаць Усебеларускi Устаноучы з''езд. 9 сакавіка 1918 - пашыранае пасяджэнне выканкома Савета Усебеларускага з’езда: 2-я Устаўная грамата: Б. абвяшчалася Нар. Рэспублікай.Аднак не былі дастаткова акрэслены сац.-паліт. задачы. 25 сакавіка 1918 Рада, Устаўная грамата, павінна была завяршыць працэс самавызначэння і канстытуіраваць утварэнне бел. нац. дзяржаўнасці. Абвяшчэнне незалежнасці Беларусі.Найбольшую самастойнасць Рада БНР атрымала ў галіне культуры і адукацыі.Народны сакратарыят БНР атрымаў ад ням. камандавання некаторыя правы і ў галіне міжнароднай палітыкі. Рада БНР на закрытым пасяджэнні - тэлеграма Германіі, падзяка за вызваленне ад бальшавіцк. прыгнёту і анархіі: Раду пакінулі эсэры, меншавікі, яўрэйскія сацыялісты.Крызіс прывёў да расколу БСГ.Пасля вайны на вызваленай тэрыторыі Беларусі была адноўлена савецкая ўлада. Ствараліся яе органы: ваенныя саветы, рэвалюцыйныя камітэты, выканкомы Саветаў.Абвяшчэнне БНР – 1-шая спроба рэалізацыі бел. ідэі – нац.свядомасці, нац.-культ. адраджэння і нац. дзяржаўнасці.Аднак гэта быў першы крок барацьбы за бела. дзяржаўнасць. Незалежнасць і свабода, аб’яўленыя 1918 так і засталіся жаданнем.Рада БНР паспяхова займалася культ.-асветн. дзейнасцю.Дазвол на выданне 14 бел.-моуных газет i часопiсау.Адкрыты педiнстытут, бюро па напiсанню падручнiкау, таварыства "Асвета".У эканамiчнай вобласцi была арганiзавана Бел. гандлевая.Пасля лiстападаускай 1918 года рэвалюцыi у Германii Савецкi урад дэнансавау Брэсцкi мiрны дагавор i рушыу Чырвоную Армiю на Захад. Не маючы уласных войск,Рада БНР не змагла аказаць супрацiуленне.Многiя члены Рады БНР вумушаны былi пакiнуць Мiнск.Няудала завяршылася 1-ая спроба арганiзацыi бел. дзяржаунасцi.Рада БНР зрабiла значны уплыу на рост нац.самасвядомасцi

38.Утварэнне ССРБ і Літоўска-Беларускай ССР.
Пасля вызвалення Б. ад ням.акупантаў і аднаўлення савецкай улады зноў паўстала пытанне аб утварэнні бел. нац. дзяржаўнасці. Існавала некалькі пазіцый: 1) Кіраўніцтва Паўночна-Заходняга абкома РКП(б): Б. павінна быць тэрытарыяльнай адміністрацыйна-гаспадарчай адзінкай РСФСР. 2) Бел. нац.камісарыят (Белнацкам): стварэнне Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Р. Рэзалюцыя аб утварэнні беларускага савецкага ўрада.Пленум ЦК РКП(б) прыняў пастанову аб утварэнні БССР. 1 студзеня 1919 г. Часовы ўрад Беларусі абнародаваў маніфест у сувязі з утварэннем БССР. 1-ы усебел. з'езд Саветау, Мiнск, 2-3 лютага 1919. Па прапанове Свярдлова з'езд прыняу рашэнне аб аб'яднаннi БССР з Лiтоускай ССР. З'езд прыняу канстытуцыю БССР,аналагiчную канст. РСФСР 1918. Па ёй вышэйшым органам улады БССР абвяшчауся Усебел. з'езд Саветау.Узначалiу Вялiкi Прэзыдыум - Мяснiкоу.Аб'яднанне Лiтвы i Беларусi у ЛiтБел адбылося 27 лютага 1919 года. Старшыней новай дзяржавы са сталiцай у Вiльнi стау Цыхоускi,. ЛiтБел праiснавау да наступлення палякау у 1919 г

39.Вайна Польшчы і Савецкай Расіі. Другое абвяшчэнне БССР. Рыжскі мір
. 1918 адрадзiлася Польская дзяржава. Пiлсудскi аб'явiу аб аднауленнi РП у межах 1772.У снежнi 1918 польскi урад стау на шлях ажыццяулення памерау далучыць землi Украiны, Б. i Лiтвы да Польшчы. 21 снежня у Гродна Рада БНР стварыла Савет Дзярж. абароны (узначалiлi В.Ластоускi i генерал В.Кандратовiч). Сiлы былi няроуныя. Было вырашана далучыцьь Гродзеншчыну да Лiт. рэспублiкi на правах аутаномii. Лiт. рэспублiка у той час была прызнана шэрагам дзяржау у тым лiку i краiнамi Антанты. З мэтай адстойвання iнтарэсау бел. народа i кiравання бел. землямi пры Лiт. урадзе было створана Мiнiстэрства бел. спрау, узначалiу I.Варонка.Да п.1919 палякi захапiлi значн. частку Гродзенскай губернii, працягвалi наступленне у трох напрамках: 1)Вiльня-Лiда-Маладзечна, 2)Баранавiчы-Мiнск, 3)Кобрын-Пiнск. Захапiлi Брэст, Ваукавыск, Слонiм, Скiдаль, Шчучын, Пiнск, Баранавiчы. Бальшавiцкая улада не змагла арганiзаваць значнага супрацiулення.Вялiкiя сiлы Чырвонай Армii у гэты перыяд канцэнтравалiся на Усходнiм фронце,якi бальшавiцкi урад лiчыу галоуным. Вясной 1919 польскiя войскi захапiлi Лiду i Вiльню. Урад ЛiтБел пераехау у Мiнск.У мэтах канцэнтрацыi сiл i узмацнення абароны 1 чэрвеня 1919г. у Маскве было прынята рашэнне аб перадачы паунамоцтвау бальшавiцкiх урадау Украiны, ЛiтБел i Латвii ураду РСФСР. Лiт.-бел. армiя перайменавана у 16 армiю. Польскае наступленне працягвалася. Пагроза навiсла над Гомелем. I толькi на лiнii р.Бярэзiны фронт стабiлiзавауся да вясны 1920.У сакавiку 1920 палякi - новае наступленне. Пры дапамозе Антанты яны захапiлi Мазыр, Калiнкавiчы, Рэчыцу.25 красавiка палякi сумесна з пятлюрауцамi разгарнулi наступленне на працягу усяго польска-савецкага фронту ад р.ПРыпяць да р.Днестр.Дзякуючы перакiдванню войск з Усходняга фронту, Чырвоная Армiя 14 мая
1920г. здолела перайсцi у контрнаступленне. Але з-за недахопу сiл наступленне не дала вынiкау. Новае наступленне Чырвонай Армii распачалося у лiпенi 1920, было старанна падрыхтавана i дало плён. 7 лiпеня быу вызвалены Мiнск, 1 жнiуня - Брэст. Пад нацiскам А.Чарвякова,З.Жылуновiча, Д.Чарнушэвiча ЦК КП(б)Б прызнау неабходным выступiць з дэкларацыяй аб прызнаннi самавызначэння бел. народа. 31 лiпеня 1920. у Мiнску прынята Дэкларацыя незалеж-цi БССР у межах адной (Мiнскай) губернii. Гэта было не столькi аднауленне беларускай дзяржавы, колькi супакойванне народных мас. Супраць гэтага акта выступiлi беларускiя эсеры, якiя жадалi бачыць Беларусь сапрауды цэласнай i незалежнай дзяржавай. Рыжскі мірны дагавор Расіі i Украiны з Польшчай (18 марта 1921): Зах. Б. i Зах. Укр. – Польшчы. Польское админ.-тер. деление: воеводства, поветы, гмины.